Bændablaðið - 10.10.2024, Side 18

18 Fréttir Bændablaðið | Fimmtudagur 10. október 2024
Fuglar:
Hrun í stofnum
sjófugla við Ísland
– Nýjar tegundir evrópskra skógarfugla numið land
Jóhann Óli Hilmarsson, fugla-
fræðingur og fuglaljósmyndari,
hlaut Náttúru verndarviður-
kenningu Sigríðar í Brattholti
á degi íslenskrar náttúru, 16.
september. Hann hefur áhyggjur
af afdrifum sjófugla og mófugla
á Íslandi.
Jóhann Óli er meðal helstu
fuglavísindamanna og fuglaljós-
myndara landsins. Hann var um
árabil formaður Fuglaverndar og
ljósmyndir hans hafa birst víða um
heim.
„Helstu og stórtækustu breytingar
sem ég hef séð á fuglalífinu er
tvímælalaust fækkun sjófugla, fækkun
sem hefur verið svo mikil að hrun
hefur orðið í sumum stofnunum,“
segir Jóhann Óli, inntur eftir hvaða
breytingar hann hafi einkum séð á
fuglalífi hérlendis yfir árin.
„Þetta á við langflesta sjófugla við
landið,“ heldur hann áfram. „Sem
dæmi, þá hefur stuttnefju fækkað
um meira en helming, skúmur er
nær horfinn, vegna fæðuskorts og
svo hjálpaði fuglaflensan ekki til;
skúmurinn er ásamt lundanum nú
í hæsta flokki íslenska válistans,
tegund í bráðri hættu. Hrun í
sandasílastofninum kringum 2005
hafði mikil áhrif á flesta sjófuglastofna.
Hrunið var af völdum hlýnunar sjávar
í kjölfar loftslagsbreytinga. Eitthvað
virðist sílið þó vonandi vera að rétta
úr kútnum aftur,“ segir hann.
Berum ábyrgð á mófuglum
Nýjar tegundir hafa, að sögn Jóhanns
Óla, verið að nema land, en það eru
mest skógarfuglar, sem finnast í
stórum stofnum í Evrópu. Einnig
tegundir eins og brandönd og fjallkjói,
sem eru víðernisfuglar.
„Talandi um skógarfugla, þá berum
við Íslendingar ábyrgð á stórum
stofnum mófugla, sumar tegundir
mófugla eru hvergi í veröldinni
algengari en á Íslandi,“ útskýrir
hann. Um 85% allra mófugla verpi á
láglendi landsins og landnotkun þar
ráði framtíð mófuglastofna.
„Hér verpa til dæmis 52 prósent
allra heiðlóa í heiminum og 31 prósent
spóa. Íslenski jaðrakaninn er sérstök
undirtegund, sem gæti orðið sérstök
tegund á næstu árum. Svo mætti
lengi telja. Þess vegna er ég uggandi
vegna mikilla og stórtækra áforma
um skógrækt á láglendi, jafnvel í
grónu landi þar sem mófuglarnir
verpa og menn eru jafnvel að ræsa
fram mýrar til að rækta skóg. Enn er
meira ræst fram af votlendi árlega en
er endurheimt.
Mófuglarnir vilja ekki verpa í
skógi og helst ekki nærri honum.
Allar breytingar á búsvæðum fugla
hafa slæm áhrif á þá og fækka þeim,
hvort sem það eru stórkarlalegar
áætlanir um virkjanir, vegagerð eða
skógrækt,“ segir Jóhann Óli og bætir
við að allar áætlanir um slíkt þurfi að
gera í nánu samráði við fræðimenn á
sviði náttúrufræða.
„Útivistarskógar eru yndislegir
en einhæfir viðarskógar ekki.
Fyrrverandi umhverfisráðherra og
reyndar sá fyrsti, Júlíus Sólnes, sagði
í útvarpsþætti fyrir stuttu að miklu
nær væri að setja fé í skógrækt í
hitabeltinu, það bindi miklum mun
meira kolefni en skógrækt hér á
norðurhjara. Til að draga þetta saman
eru það loftslagsbreytingar, sem
við berum ábyrgð á og svo röskun
á búsvæðum fugla, sem ég tel vera
helstu ógnina við íslenskt fuglalíf,“
segir hann jafnframt.
Ötull fyrir hönd fuglanna
Hann er höfundur bókanna Lundinn
og Íslenskur fuglavísir, en sú bók
hefur komið út í um 50.000 eintökum
á þremur tungumálum. Hann
hefur ritað og myndað í Árbækur
Ferðafélagsins. Auk þess hefur birst
eftir hann fjöldi greina í blöðum og
tímaritum.
Þá hefur Jóhann Óli barist
ötullega fyrir friðun og endurheimt
votlendis og átti stóran þátt í því að
Friðland í Flóa varð að veruleika.
Sá vettvangur hefur m.a. auðveldað
almenningi að kynnast fuglum í
sínum náttúrulegum heimkynnum.
Jóhann Óli hefur frá unga aldri
haft mikinn áhuga á fuglalífi og
eingöngu fengist við störf tengd
fuglum síðustu þrjá áratugi;
rannsóknir, kennslu, leiðsögn fyrir
fuglaskoðara og fuglaljósmyndara
o.fl. Hann er gagnkunnugur landinu
og hefur auk þess farið með hópa í
fuglaskoðunarferðir til Evrópu og
Austurlanda, sem og ferðast vítt og
breitt um heiminn á eigin vegum til
að skoða og mynda fugla.
Þá hefur hann verið laginn við
að mynda fugla og hafa myndir
hans farið víða um heim, m.a. birst
á frímerkjum og peningaseðlum.
Hann sat í stjórn Fuglaverndar í
35 ár og var formaður félagsins
í 20 ár og hefur átt stóran þátt í
að gera Fuglavernd að því öfluga
náttúruverndarfélagi sem það er í
dag. Þetta er í fimmtánda sinn sem
náttúruverndarviðurkenningin er
afhent. /sá
Áhyggjulaus ferðaupplifun á ógleymanlegum áfangastöðum!
Bókaðu núna á bændaferðir.is
Að venju er úrvalið glæsilegt og býðst nú að njóta páskahátíðarinnar í Alsace
& Svartaskógi, í Róm & á Amalfíströndinni, í Lissabon og í Loire dalnum & París.
Einnig bjóðum við upp á spennandi vorferðir til Madríd & Valencia, Prag & Brno og
Flórens & Gardavatns.
Páska- & vorferðir
Bændaferða
Sími 570 2790 • bokun@baendaferdir.is • Síðumúla 2 • 108 Reykjavík
Jóhann Óli Hilmarsson, fuglafræðingur og fuglaljósmyndari, tekur við
Náttúruverndarviðurkenningu Sigríðar í Brattholti úr höndum Guðlaugs
Þórs Þórðarsonar umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra. Mynd / Stjr.
DeLaval til Bústólpa
Umboðið á DeLaval-mjaltabúnaði
færðist þann 1. október til
Bústólpa á Akureyri.
Fóðurblandan í Reykjavík
hefur verið með umboðið fyrir
DeLaval á meðan Bústólpi hefur
sinnt þjónustunni fyrir DeLaval á
landsvísu frá árinu 2016. Bústólpi
er dótturfyrirtæki Fóðurblöndunnar.
Hanna Dögg Maronsdóttir,
a ð s t o ð a r f r a m k v æ m d a s t j ó r i
Bústólpa, segir að með þessu sé allt
ferlið frá upphafi til enda komið á
einn stað. Bústólpi hefur sett upp
alla mjaltaþjóna undanfarin ár og
eru þeir sem koma að þjónustu
og uppsetningu starfsmenn
fyrirtækisins.
Hún vonast til að með þessu
verði þjónustan skilvirkari, en hún
gerir ekki ráð fyrir að viðskiptavinir
verði varir við miklar breytingar. Nú
starfa sjö manns í DeLaval-deild
fyrirtækisins og hefur Bústólpi
ráðið til starfa viðskiptastjóra sem
verður með aðsetur fyrir norðan.
Þá hefur fyrirtækið fest kaup á
viðbótarhúsnæði á Akureyri til að
hýsa lagerinn.
Á landinu eru í kringum 120
DeLaval-mjaltaþjónar í notkun
á um hundrað búum og er
gangsetning þriggja til viðbótar í
burðarliðnum. Hanna Dögg telur
að markaðshlutdeild DeLaval sé í
kringum 35 til 40 prósent á móti
öðrum tegundum mjaltaþjóna eins
og Lely, GEA og Fullwood-Merlin.
Miðað er við að róbót af nýjustu gerð
DeLaval geti sinnt allt að 70 kúm.
Fyrsti DeLaval-mjaltaþjónninn tók
til starfa á íslensku kúabúi árið 2002,
en sá elsti sem enn er í notkun var
gangsettur árið 2006. /ál
Bústólpi hefur sinnt þjónustu DeLaval um árabil en tekur nú við sölu og
innflutningi. Mynd / Bústólpi
Þóra Jóhanna Jónasdóttir
hefur verið skipuð í embætti
yfirdýralæknis.
Hún var valin úr hópi fjögurra
umsækjenda og tekur við embættinu
af Sigurborgu Daðadóttur, sem mun
starfa í matvælaráðuneytinu á sviði
dýraheilsu við mótun á heildarstefnu.
Þóra hefur frá 2013 starfað
sem sérgreinadýralæknir hjá
Matvælastofnun og var
eftirlitsdýralæknir Suðvestur-
umdæmis árið 2009.
Í tilkynningu úr matvæla-
ráðuneytinu kemur fram að
Þóra hafi verið umsjónarmaður
Dýraauðkennis hjá Dýralæknafélagi
Íslands á árunum 2010 til 2014 og
verkefnastjóri
hjá Íslenskri
erfðagreiningu
frá 2000 til
2002. Hún
var um árabil
búsett í Noregi
og rúmt ár í
Bandaríkjunum
þar sem hún
starfaði sem
dýralæknir og
lagði stund á kennslu og rannsóknir.
Þóra var héraðsdýralæknir
hjá embætti yfirdýralæknis í
Ísafjarðarumdæmi á árunum 1990
til 1993. /smh
Nýr yfirdýralæknir
Þóra Jóhanna
Jónasdóttir.
Kjötframleiðsla:
Mest aukning í svínakjöti
Samkvæmt nýútgefnum tölum
Hagstofu Íslands jókst innlend
kjötframleiðsla um þrjú prósent
í ágúst, miðað við sama mánuð á
síðasta ári.
Kjötframleiðsla í ágúst 2024
var samtals 1.790 tonn, þremur
prósentum meiri en í ágúst á
síðasta ári. Munar þar mestu að
svínakjötsframleiðslan var 28
prósentum meiri en í ágúst 2023.
Framleiðsla alifuglakjöts var hins
vegar tveimur prósentum minni en
fyrir ári og nautakjötsframleiðslan
þrettán prósentum minni. Þá var
engin sauðfjárslátrun í ágústmánuði.
Útungun alifugla til kjöt-
framleiðslu var á hinn bóginn
jafnmikil í ágúst og í sama mánuði
í fyrra. /sá