Bændablaðið - 10.10.2024, Síða 32

32 Viðtal Bændablaðið | Fimmtudagur 10. október 2024
Rebekka K. Björgvinsdóttir
nautgripabóndi hlaut í sumar fyrsta
lán Byggðastofnunar sem ætlað er
til nýliðunar í landbúnaði undir
nýju samkomulagi við evrópska
fjárfestingasjóðinn (EIF) þegar hún
festi kaup á Hólmahjáleigu í Austur-
Landeyjum.
Rebekka varði fyrstu árum ævi
sinnar á Syðstu-Mörk í Rangárþingi
eystra, þar sem afi hennar, oddvitinn
Guðjón Ólafsson, og amma, Hallfríður
Helga Dagbjartsdóttir, voru með
búskap. Fjögurra ára fluttust þau
foreldrar hennar til Reykjavíkur en
Rebekka sótti fast í að verja öllum
sumrum og fríum í sveitinni hjá afa
og ömmu. „Ég segist alltaf vera úr
sveit, ef einhver spyr, enda kann ég
hvergi betur við mig,“ segir Rebekka
sem hefur nú fest rætur sínar kirfilega
í Austur-Landeyjum.
„Ég átti tvær íbúðir á Hellu
sem ég leigði út, en eftir að við
ákváðum að reyna okkur við kaupin
á Hólmahjáleigu seldi ég þær og
þannig náðum við upp í tíu prósentin
sem til þurfti við kaupin – og reyndar
meira en það. Svo gat ég fært gamalt
íbúðarlán yfir á Hólmahjáleigu, með
lægri vöxtum og öllu sem því fylgir.
En alls er þetta 90% veðhlutfall hjá
okkur. Heil tíu prósent hljóma kannski
ekki sem há upphæð, en fyrir þá sem
láta sig dreyma um að kaupa jörð þá
verður að athuga að heildarkaupverðið
getur hlaupið á hundruðum milljóna,“
segir hún hlæjandi.
Kaupverð Hólmahjáleigu var
280 milljónir króna, en í kaupunum
fylgdi aðliggjandi jörð, Rimakot og
svo bústofn, vélar og framleiðsluréttur.
Jörðin er í kringum 600 hektarar,
um það bil helmingurinn gróið og
grasgefið land og hinn helmingurinn
sandur, en báðar jarðir liggja að sjó.
Fyrrverandi eigendur voru þau Rafn
Bergsson, formaður búgreinadeildar
nautgripabænda, og kona hans, Majken
Egumfeldt-Jörgensen, sem hafa fært
sig um set í Austur-Landeyjum og
búa nú á Stóru-Hildisey 1. Þau hjónin
tóku við Hólmahjáleigu fyrir tæpum
20 árum en bærinn var áður í eigu
foreldra Rafns.
Fundu hvort annað á Tinder
Rebekku við hlið í þessum stórræðum
er kærasti hennar, Jack William
Bradley, sem ættaður er frá Bretlandi.
Þau Jack kynntust á stefnumóta-
forritinu Tinder sem kemur með
uppástungur að maka í nágrenninu
og segir Rebekka litlu hafa munað
að þau misstu hvort af öðru. „Ég var
með einhverja kílómetratakmörkun
á leitarvél Tinder og Jack var þá á
leið vestur á Flateyri að hitta vini
sína, en hann starfaði áður á kúabúi
Jónatans Magnússonar, bænum Hóli í
Önundarfirði, frá árinu 2020 og hafði
kynnst fólki fyrir vestan. Þannig ef
hann hefði verið kominn lengra en
kílómetrarnir sögðu til um á Tinder
hefðum við ef til vill aldrei hist.“
„En við fundum hvort annað,“
segja þau brosandi og rifja upp fyrsta
stefnumótið fyrir nær tveimur árum.
„Það var hávaðarok og við ákváðum
að fara og fá okkur ís, nema ísinn lenti
allur framan í Rebekku,“ segir Jack
og má ætla að einhverjir vonbiðlar
hefðu látið sig hverfa. Jack lét hins
vegar engan bilbug á sér finna enda
Rebekka ótvíræður kvenkostur í hans
augum og þau eiga bæði auðvelt með
að sjá spaugilegu hliðarnar á lífinu.
Brösótt byrjun en framtíðin björt
„Ég hóf annars ferilinn sem hermaður
í Bretlandi sem gekk ekki þrauta-
laust. Þar kom í ljós að ég er með
óreglulegan hjartslátt, glímdi við
síþreytu, auk þess að ég sleit liðband
í hné og fótbrotnaði svo að lokum.
Ég er kannski ekki gerður fyrir
herþjónustuna,“ segir Jack og glottir.
Hann þrjóskaðist við um átta ára
skeið, en þótt herþjónustan hafi verið
draumurinn kitlaði landbúnaðurinn
einnig. Áður en að hann flutti hingað
til lands fyrir um fimm árum hafði
hann reynt fyrir sér á nautgripabúum
í Ástralíu og á Bretlandi, sótt
námskeið í klaufsnyrtingum og
sæðingum auk þess að stunda nám
í hjarðstjórnun mjólkurkúa (e. dairy
heard management) við háskólann
í Chester í Bretlandi. Fór svo að
Jack útskrifaðist á tímum Covid-
veirunnar og fékk þá kunnáttu sína
í gegnum vinnu metna.
„Áhugi minn fyrir nautgripum
vaknaði þegar ég neyddist til að
aðstoða á kúabúi fyrrverandi
kærustu minnar, en ég get ekki sagt
að samband mitt við kýr hafi verið
ást við fyrstu sýn. Ég man eftir því
að hafa stokkið yfir girðingu á flótta
frá þeim, nær verið búinn að gera í
buxurnar af hræðslu við þessi stóru
dýr. Breskar kýr vega venjulega
vel yfir hálft tonn, eða 550–700
kg, á meðan íslensk meðalkýr er
um 450 kg.“
Aðspurð segja þau Jack sjá að
langmestu leyti um búið sjálfur enda
vinni Rebekka utan heimilisins eins
og er. Þau hafi þó fengið verktaka í
heyskap því þau hafa ekki enn komið
sér upp öllum þeim vélabúnaði
sem þarf til verksins. Þau halda að
jafnaði um fjörutíu mjólkurkýr í
lausagöngufjósi þar sem þær ganga
í mjaltaþjón að vild og hafa greiðan
aðgang að fóðri og vatni.
Kálfar njóta þarna góðs atlætis í
stíum sínum og sækja í kálfafóstru að
vild. Jack segist panta mjólkurdufts-
blöndu frá Danmörku í stað þess
að nota íslenskt duft. „Þeir fá skitu,
greyin, af því íslenska og verða ekki
alltaf langlífir eða hraustir, enda ýtir
slæm uppistaða næringar á fyrsta
ári undir dauðsföll eða veikindi í
framtíðinni.“
Kálfadauði og kvótakaup
Hlutfall dauðfæddra kálfa hjá fyrsta
kálfs kvígum er hátt og bendir Jack
á að eitt vandamálanna sé það að
kvígurnar séu smáar og hafi ekki
líkamlegan burð til þess að ala
fullvaxta kálfa. Leggja þurfi góðan
grunn að öllum gripum upp á
framtíðina því það skilur ekkert eftir
sig að gæta ekki vel að fyrstu gerð.
„Ef kálfar eru veikburða þá eru þeir
ekki að fara að bera hraust afkvæmi.
Og ef þú færð ekki hraust dýr, af
hverju ertu þá að eyða peningum í
þennan rekstur? Íslenska kýrin er góð
mjólkurkýr sem þyrfti eins og önnur
dýr að vera eins mikið úti við og hægt
er, að auki þarf aðgætni, gott fóður og
góðan aðbúnað í heild. Þannig vaxa
þau best og við fáum sem mest út úr
hverjum grip,“ segi Jack, sem hyggur
á aukna framleiðslu í náinni framtíð.
„Mér hefur reiknast það til að
við þyrftum að vera með um 55
mjólkandi kýr, auk þess að stækka
fjósið ef við eigum að geta uppfyllt
mjólkurkvótann. Hann er 400 þúsund
lítrar en eins og er náum við 226
þúsund lítrum árlega. Stækkun plús
róbótar mun kosta okkur 29 milljónir
króna ef ég hef reiknað þetta rétt,“
segir Jack, sem þó er harðákveðinn í
að gefast ekki upp.
„Vaxtalaust lán kæmi sér þarna
mjög vel. Ef við hefðum þess háttar
viðbót gætum við fengið gróða úr
rekstrinum hjá okkur sem svo færi
beint í búið. Þannig hagnast smátt og
smátt án mikils halla á ársgrundvelli.
Ég geng í öll störf sjálfur, enda er líka
mikilvægt að við séum ekki bæði yfir
okkur þreytt og stressuð.
Mér þykir líka annars gaman að
elda og hef komist að því að það er
mjög mikilvægt að Rebekka borði
reglulega staðgóðar máltíðir svo hún
verði nú ekki „hangry“,“ segir Jack
hlæjandi.
Eins og er borga þau aðeins vexti
af láninu en áætlað er að eftir þrjú
ár hefji þau fullar greiðslur. Þau
stefna að því að innan þess tíma verði
framleiðslan komin á gott skrið og
þau geti uppfyllt mjólkurkvótann.
„Þetta er auðvitað kannski óraun-
hæfur draumur, en það má halda
í vonina. Málið er bara það að ef
eitthvað fer úrskeiðis, mjólkurróbóti
skemmist eða annað, þá getur allt
farið á hliðina því við höfum ekkert
almennilegt fjármagn til að standa í
ströngu. Ekki enn að minnsta kosti.
Mánaðarlegur rekstur eins og er
skilur lítið eftir.“
Jack segir að í raun sé það ekki það
skynsamlegasta að taka við búi á miðju
sumri eins og þau gerðu.
Hólmahjáleiga:
Með bjartsýni og gleði að vopni
– Rebekka K. Björgvinsdóttir og Jack W. Bradley festu kaup á kúabúi í sumar
Það væsir ekki um búfénaðinn á bænum enda metnaður lagður í að ala hrausta og langlífa gripi.
Þau Rebekka og Jack eru bjartsýn á framtíðina enda þýðir ekkert annað. Myndir / sp og aðsent
Sigrún Pétursdóttir
sigrunpeturs@bondi.is
Kálfarnir á bænum fá danskan sopa.
Ný útlán
Evrópski fjárfestingasjóðurinn (EIF)
og Byggðastofnun undirrituðu sam-
komu lag þann 6. júní sl. um bak-
ábyrgðir lána til lítilla og meðalstórra
fyrirtækja. Ábyrgðir EIF, sem njóta
stuðnings InvestEU áætlunar Evrópu-
sambandsins, munu gera Byggða-
stofnun kleift að veita allt að 3,2
milljarða króna í formi nýrra útlána
með sveigjanlegri skilmálum en áður.
Fjármagninu er einkum ætlað að styðja
við unga bændur, viðkvæm byggðar-
lög, nýsköpun og konur í frumkvöðla-
starfsemi.
Kálfadauði
Í skýrslu RML, Kálfadauði hjá fyrsta
kálfs kvígum, frá árinu 2021 kemur fram
að um 64% bænda ætli kálfa stóra við
burð og telji það líklegustu orsök þess
að þeir fæðist dauðir eða drepist í
fæðingu. Á fagfundi nautgriparæktar
sem haldinn var á Hvanneyri í vor
kom Þórdís Þórarinsdóttir, ráðunautur
í búfjárrækt hjá RML, inn á að einungis
fæddust að jafnaði um 70–75% lifandi
kálfa við fyrsta burð mæðra sinna, eða
af þeim 26–27 þúsundum sem fæðast
árlega eru 4.500 eða svo sem lifa ekki..