Skógræktarritið - 15.05.2003, Qupperneq 58

Upprifjun á sögulegu baksviði
Því er ekki að leyna, að Vestfirð-
ir urðu út undan á skógræktar-
bylgjunni, sem hófst um 1950.
Það skipti örugglega miklu máli í
þessu efni, að Skógrækt ríkisins
átti þar aðeins eitt lítið skóglendi
- mjög afskekkt - 90 ha á Lauga-
bóli við Djúp. Setti heldur ekki á
stofn þar gróðrarstöð, eins og í
hinum landshlutunum, sem
vissulega var bein afleiðing þess,
að ekki var þar heldur nein „stöð"
(=aðsetur skógarvarðar). Slíkar
„stöðvar" höfðu í öðrum lands-
hlutum orðið hvatar að skógrækt í
nágrenni sínu.
Um þýðingu þess að hafa upp-
eldisstöð trjáplantna á einhverju
svæði vitnar gróðrarstöðin, sem
Martinus Simson setti á stofn í
Tungudal við ísafjörð. Úr þessari
stöð komu mest 50 þúsund
plöntur á ári. Skógurinn í Tungu-
dal er árangur af tilvist gróðrar-
stöðvarinnar, enda sá langstærsti
manngerði á Vestfjörðum.
Áárunum 1945-1950 voru
stofnuð 6 skógræktarfélög á Vest-
fjörðum. Þau hófust strax handa
um að koma upp litlum skógar-
reitum. Skógræktarfélag ísfirð-
inga var þó undantekning, eins og
nefnt var hér að framan, langstór-
tækast. Norskskógarfura varað-
altrjátegundin á 6. áratugnum -
því miður, getum við sagt í dag.
Fyrir bragðið sjást nú færri og
minni merki um starfið á þessum
áratug, en verið hefði, ef skóg-
arfuran hefði ekki brugðist.
Farið er þó að gróðursetja
sitkagreni og rauðgreni f litlum
mæli nokkru eftir 1950 og svo
fram eftir áratugnum. Þannig eru
flestir greniteigarnir, sem lýst
verður hér á eftir, gróðursettir á
sjötta áratugnum. En hinir elstu
eru allir mjög litlir. Gefa þó
ómetanlegar upplýsingar um
möguleika þessara trjátegunda
og í rauninni enn sterkari vís-
bendingu en stærri reitir hefðu
gert, af því að á þessa litlu reynir
mikiu meira en stærri.
Lítið er af íslensku birki frá
þessum fyrstu árum, nema á Pat-
reksfirði og Tálknafirði.
Á árunum 1997-2000 fór fram á
vegum Rannsóknastöðvar Skóg-
ræktar úttekt á skógræktarskilyrð-
um á öllu landinu. Þá var mæld-
ur vöxtur helstu trjátegunda í
| skóglendum og gróðursettum
skógarreitum og jafnvel í trjá-
j görðum. Hliðstæða könnun, en
margfalt viðaminni, gerði Rann-
sóknastöðin 1973-1976, þáeftir
hið mikla kuldaskeið, sem hófst
1963.
Þessi nýja „Landsúttekt", sem
hér verður nefnd svo, er ómetan-
legt gagn, þegar maður er að
skoða skógarreiti landsins, eins
og ég gerði á Vestfjörðum síðast-
liðið sumar. „Landsúttekt" um
Vestfirði hafði ég auðvitað með í
farteskinu. Þarna má lesa graffskt
(1) yfirhæð, (2) bolrúmmál á ha
og (3) bolrúmmálsvöxt
(mVha/ári). Hafandi þessar upp-
lýsingar í höndunum, gerir maður
sér gleggri grein en ella fyrir
ástandi skógarteigsins, sem hann
er að skoða.
Hér á eftir verður komið við á
sex stöðum í Barðastrandarsýsl-
um og skoðað, hvað þar hefir
gerst á 20 til 22 árum, en einnig
litið á tvo staði, sem ég hafði ekki
heimsótt fyrr en nú.
Heildaráhrif eftir ferðina eru
þessi:
* Skilyrði fyrir ræktun nokkurra
helstu innfluttra trjátegunda
á Vestfjörðum reynast nú
mun hagstæðari en menn
hugðu fyrir 20-30 árum, hvað
þá fyrr.
* Sitkagreni (og sitkabastarður)
reynist alls staðar yfirburða-
tegund. Vöxtur þess sýnist
víða ekki sfðri en um norðan-
og austanvert landið, á stöku
stað eins og best gerist.
Barmahlíð í Reykhólasveit
í skóggræðslukönnuninni,
sem gerð var 1973-1976 á veg-
um RASK (=Rannsóknastöð
Skógræktar), vakti sitkagrenið í
Barmahlíð sérstaka athygli.
Kom verulega á óvart. Þetta er
neðsti hluti teigsins, sem gróð-
ursettur var f lækjargilinu í reit
Skógræktarfélagsins Bjarkar, og
nær niður að girðingunni, sem
liggur ofan við þjóðveginn.
Þarna voru gróðursettar 350
plöntur af SG 1953. Nokkuð ör-
uggt má telja, að það sé af öðru
hvoru kvæminu Pigot Bay eða
Point Pakenham, sem Hákon
Bjarnason og Vigfús lakobsson
söfnuðu haustið 1945 (sjá H.B.,
Ársrit Skógrœktarfélags fslands
1946) eða Vigfús Jakobsson á
Point Pakenham 1948, sem er
líklegra. Báðir þessir staðir eru
nálægt nyrstu mörkum tegund-
arinnar við botn Prins Vil-
hjálmsflóa í Alaska.
f grein sinni í Skógarmálum um
skógræktarskilyrði á íslandi gerir
Haukur Ragnarsson grein fyrir
skóggræðslukönnuninni. Ábls.
244 fjallar hann um svæði 3.4,
sem er „norðurhluti Borgarfjarð-
ar, Mýrar, innanvert Snæfells-
nes, mestur hluti Dalasýslu og
Reykhólasveit (Hlíðar og kjarr-
lendi)." Þarstendur: „Sitkagreni
hefir vaxið hér ágætlega og á
einum stað betur en mælst hefir
á nokkrum öðrum stað". Þessi
staður er fyrrnefndur lundur í
lækjargilinu í Barmahlíð. Á bls.
241 í ritgerð Hauks erTafla 1,
sem greinir frá meðalhæðarvexti
nokkurra barrtrjáa á íslandi, sem
voru kannaðar. Sitkagreni er
með mestan meðalhæðarvöxt á
svæði 3.4, eða 10,6 cm (reiknað
frá gróðursetningarári). Bakvið
þessa tölu er Barmahlíðarreitur-
inn. Reyndar er athyglisvert, að
sitkagreni á svæði 3.5 - Vest-
fjarðakjálki sunnan Djúps - er
með 8,1 cm, sem er fjórða
56
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2003