Skógræktarritið - 15.05.2005, Blaðsíða 29

hverfisþjónusta kemur fyrst,
síðan þjónusta við samfélagið og
loks hagrænir þættir. Þessir
flokkar eru um leið markmið með
skógrækt. Á undanförnum árum
hafa hagrænir þættir hins vegar
verið ríkjandi í lagasetningu,
rannsóknum og fjárveitingum til
íslenskrar skógræktar og rétti-
lega. Sú áhersla hefur leitt til
mikilla framfara í skógrækt, ekki
sfst stofnunar landshluta-
bundinna skógræktarverkefna
sem ná til landsins alls. Góður
árangur þeirra, og reyndar skóg-
ræktar almennt, kemur fram í
könnuninni í því formi að hag-
rænir þættir eru taldir geta haft
mikið gildi þó þeir hafi það ekki í
dag. Þótt hagrænir þættir hafi
lent aftast í forgangsröð hér-
lendis sem annars staðar eru
Islendingar jákvæðari hvað
þennan þátt varðar en þjóðir
með mun meiri skógarhefð og
þar sem skógar eru efnahagslega
mikilvægir.
Utivistarskógar hafa mikið gildi
fyrir almenning og flestir hafa
tiltölulega greiðan aðgang að
þeim. Með aukinni nýtingu
skóga til útivistar er ljóst að
skipuleggja þarf fleiri og stærri
skóglendi með tilliti til útivistar-
þarfa almennings. Ræktun nýrra
skóga og skipulag útivistarskóga
þarf auk þess að stuðla að þeirri
upplifun sem fólk leggur mesta
áherslu á, svo sem friðsæld, gott
skjól og nálægð við náttúruna.
Mikilvægustu þættir f umhverfis-
þjónustu skóga voru taldir jarð-
vegsvernd, endurheimt birki-
skóga og ræktun nýrra skógar-
svæða og mikilvægast í sam-
félagsþjónustu var útivist.
Þróun landnýtingar mun að
öllum líkindum leiða til aukinnar
útbreiðslu náttúrulegs birki-
skóglendis. Hin markmiðin:
ræktun nýrra skóga, sérstaklega
til jarðvegsverndar og útivistar,
eru háð aðkomu mannsins og
e.t.v. er við hæfi að beina
rannsóknum, fræðslu og
fjármagni meira í þágu þessara
markmiða skógræktar en gert
hefur verið hingað til.
Ljóst er að gildi skóga og
viðfangsefni skógræktar takmark-
ast ekki við timþurframleiðslu.
Skógrækt snýst um miklu meira
en trjátegundir eða gróðursetn-
ingu og eru ný og spennandi gildi
að Iíta dagsins ljós. Skógar eru
ekki lengur eingöngu vettvangur
skógfræðinga og skógræktar-
manna. Brýnt er að taka tillit til
hinna ýmsu gilda við rannsóknir,
stefnumótun og skipulagningu í
skógrækt. Til að stuðla að þeim
fjölnytjum skóga sem almenn-
ingur kallar eftir er nauðsynlegt
að stundaðar séu fjölfaglegar
rannsóknir. Þessi skoðanakönnun
hefur veitt langþráða innsýn í
afstöðu og væntingar almennings
til málefnis sem er íslendingum
mjög kært. Nú er undir þeim
komið sem starfa við skógrækt að
nota niðurstöðurnar sem vegvísi
f átt til betri skilnings og til að
uppfylla væntingarnar.
ÞAKKIR
Höfundar vilja þakka Karli S.
Gunnarssyni, Þresti Eysteinssyni
og Aðalsteini Sigurgeirssyni fyrir
aðstoð við undirbúning á
viðhorfskönnuninni og alla hjálp
við skrif þessarar greinar. Einnig
eiga myndasmiðirnir, Þröstur og
Brynjar Skúlason, bestu þakkir
skildar fyrir þeirra framlag.
HEIMILDIR
1 Rametsteiner, E. & Kraxner, F. 2003. Europeans and Their Forests. What Do Europeans Think About Forests and
Sustainable Forest Management? A Review of Representative Public Opinion Surveys in Europe.
2 Innes, J. 2002. In: Morford, S. and James, J., eds. Jncorporating the human dimension: the role of social science in natural
resource management in British Columbia: a forum (June 27-28, 2001). Kamloops, BC: FORREX. FORREX Series no. 5. p.4-8.
3 Economics & Statistics Forestry Group, Forestry Commission, Edinburgh UK May 2003. UK Public Opinion of Forestry 2003.
4 Þorvarður Árnason. 2004. Stuðningur við umhverfisvernd minnkar. Morgunbiaðið, 15. febrúar 2004, bls. 10-11.
5 Rametsteiner, E. 1991. The attitude of European consumers towards forests and forestry. Unasylva - No. 196.
6 Cordell, H. Ken and Farrant, Michael A. 2002. Changing demographics, values and attitudes. Journal of Forestry, Bethesda
USA: Oct/Nov 2002. Vol. 100, Issue 7:bls. 28-34.
7 Krosnic, Joh. A. Survey research: Annual review of Psychology, Palo Alto, USA: 1999 Vol. 50, bls.537-598.
8 Þór Þorfinnsson. 1994-2003. Ársskýrslur skógarvarðar á Hallormsstað. Óútgefið. Skógrækt ríkisins.
9 Sigurður Skúlason. 1994-2003. Ársskýrslur skógarvarðar á Vöglum. Óútgefið. Skógrækt ríkisins.
10 Sigurður Oddsson. 2004. Tjaldferðalög að leggjast af. Fréttablaðið 02.10.2004, bls.8.
11 Hagstofa fslands. http://www.hagstofa.is.
12 Frank Sodergaard Jensen. 1995. In: Multiple-use forestry in the Nordic countries. Hytönen, M. (ed.J. The Finnish Forest
Research Institute, Helsinkil995. bls.245-278.
13 Frank Sodergaard Jensen. 2005. Personal Communication.
14 Hornsten, L. and Fedman, P. On the distance to recreational forests in Sweden. Landscape and Urban Planning. 51(1) Sept.
2000 bls. 1-10.
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2005
27