Skógræktarritið - 15.05.2005, Blaðsíða 54

:fg>4
^mc^wrífí frtyftáJtfHýtitVss.fiawnllgi
X*W 94»*&**m$*f*nm 4i.;..;
•WOZ <tö|Sfc «yfs)«14®;
itórto s-fpmifu&atí
f I ? t**' ' 'sj
Vetö*pím £4 $dí4i f*3 ktwo vm ar
►fMS a&VtfátWltfytMi i ftíftlá úm
váruoa* JJiwp «w <fV

Síwrw&iíafíKSS
X\\;^_>7 u? uffe hnsÍÆ 6d ? Hurr Tíhcj nqiuir lytcr cvrljri
>'"jrr*^ >YW7 tuíc,,hh?TuuPrríí« jrnirfie^ flutoilínfflá^.WerKé
* ;SS«á?&* ar tttWíiœmRRWÆ C|Wi
SSSS SS3
VFhœliKiisáfcilpn-Kinaitfíi íiíB-hoMfaHwjjT^Wfl™:í
jMlnitsrlBfionjmtrSl^r-ltaiut ^4oB-^fattlbairaWtai.K abnun
JíirtrhtrOSnjitgrctt'o-teífcata. >«FftarRf1ttVvta-3alijiSia,1ita||
ittSiT«llii.^56B«trtrln«Btrtar Itgtinltitrtaítr.jwB'ViKtMiiTÁ
BSi^htmtsfautrBhcfvm-íiriir mlta fflWlitf artftájtaííLfaí
'®SfíaCrre5arS1'T"» >”“-l«‘«*BB-í*l’<t’tat;ia«,itr!i
pfWBiar eftfamn- ur e^fivCtcjMsaœ yar#yec'te Á ná ur.ga trvna fefc? Ihí|i itr
nJm^BwfngmaarK-ma^€,nl%J«r ÖeptaftTOhetmibarýiiQr jttítttmffwr
-•ara«rtfe%í*&r.femCimT&n-W ar
W**i alfe Kpítti- itrtnaji ar KfTr te? er
ítimlfe^a, 1W. criarmíS.MiíRó to
ituVtKDtóaR;%W6faKa&!-3cctóia írc
cr >.t fcyOt- .n~ te, Xmr ál
.c-rqgfígr afelpgfrguTOftse-iinnctl |'rr Kv
Ktvj tw c&u irmft liffragnu-öraa uti
. incijlo’ft fei Æ-fegligi-ar ofnnrdfewm ftfe
Ö A1Í1 f fe yxUtign ffgÆrígan! lo^tviT te
l taéxata.ti.dfayfarr.-nrfure-iíwir rtU
ftK^warfcftfeafa'tibliOTmitKp.tK. -fay
f 'dtð^Sa*ovfc)clíte^avt|8MÍ«rtel fp
aift^aVvraranirscvcc.twgoHtfr euf
firatotaráfitvdpniiam^.tvWn nlj
panlf^nmtá'e
Elstu lög íslendinga gera ráð fyrír að eigendur búfjár beri fulla ábyrgð á búfénaði sínum, og voru þung viðurlög ef út af bar.
athvarf frá amstri hversdags-
leikans. Margir vinna utan hins
hefðbundna búskapar, en stunda
ræktun gróðurs á jörðum sínum.
Vaxandi gremju gætir meðal
fjárlausra landeigenda vegna
ágangs frá öðrum jörðum, ekki
sfst f sveitum þar sem fáir eru
eftir með sauðfé, og þeir telja
margir að sauðfjárbændur haldi
landnotkun sinni í gíslingu.
Elstu lög íslendinga gera ráð fyrir
því að eigendur búfjár beri fulla
ábyrgð á fénaði sínum. En nú er
öldin önnur, og eins og fram
kemur hér á eftir höfum við
íslendingar vægast sagt „frjáls-
legar" reglur í þessum málum
samanborið við þjóðir sem við
leitum helst samanburðar við.
Þar er hin almenna regla sú að
skylt er að hafa búfé í vörslu, en
þó gerðar undantekningar þar
sem þörf krefur. Reyndar virðist
vörsluskyldan víðast sjálfgefin og
lög er varða þessi mál fjalla fyrst
og fremst um handsömun
vörslulauss búfjár.
Um vörslu búfjár á íslandi í
aldanna rás
f landabrigðisþætti Crágásar, sem
var lagasafn íslendinga á þjóð-
veldisöld, er að finna ákvæði um
landvernd, nýtingu skóga, land-
spjöll og ítölu búfjár í haga og
afrétti, sjá m.a. Grágás og Sigurð
Arnarson (2002). ítala í afrétt
skyldi ákvörðuð þannig að féð
yrði ekki feitara þótt færra væri,
þ.e. það rúmt væri í högum að
vaxtargeta hvers grips nýttist til
fulls. Landeigendur máttu banna
lausagöngu búfjár á sínu landi og
var það kallað að „verja lýriti".
Fjáreiganda bar að koma í veg
fyrir að búfé færi inn á land sem
varið var lýriti, ellegar borga
skaðabætur („auvislabætur"), en
„fjörbaugsgarð (þ.e. þriggja ára
útlegð) er fimm aura skaða
veldur". í Grágás er lagt blátt
bann við að reka fé f annars
manns land eða skilja það eftir
„svo hann vill að þangað gangi"
þótt landið hafi ekki verið varið
lýriti. Fyrir kúgildisskaða eða
meira hlutu menn skóggang, þ.e.
ævilanga útskúfun úr
þjóðfélaginu.
í 16. kafla landbrigðabálks ]óns-
bókar, 1281, erfjallað „um landa-
merki ok hirðis rismál ok um
beit". Þar segir m.a. að sá sem
„lögfestir haga sinn, þá skal sá er
þar á land næst reka láta bú sitt
allt í þat horn landsins er first er
52
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2005