Skógræktarritið - 15.05.2005, Síða 90

Sveinn Skorri Höskuldsson átti
sín uppvaxtarár á Vatnshorni en
þangað kom hann 3 ára gamall
árið 1933.7 Hefur hann skrifað
Iifandi frásagnir um heima-
hagana í Skorradal. í Árbók
Ferðafélags íslands árið 1977
skrifar hann grein um „Vatnið og
skóginn". Þar má finna eftir-
farandi á bls. 179:7 „Fyrir þvíhefég
allgóðar heimildir að þegar langafi
minn, Björn Eyvindsson, fluttist að
Vatnshorni um miðja 19. öld hafi
skógurinn verið orðinn mjög rýrog illa
farinn afmiklu höggi til kolagerðar. Á
mínum uppvaxtarárum hafði hann náð
sér og var þá, og er að ég hygg enn,
stórvaxnast skógarsvceði í Skorradal".
f einhver ár eftir að Vatnshorn fór
í eyði 1961 var landið leigt til
beitar fyrir sauðfé og hross sem
gengu f skóginum. Fram á síð-
ustu ár hefur sauðfé gengið í
skóginum að sumarlagi en hann
var ekki afgirtur frá afréttarlandi í
Hálsinum fyrir ofan. Beitin hefur
þó farið minnkandi með fækkun
sauðfjár f högum. Árið 2003 var
girt stórt svæði sunnan við
Skorradalsvatn af sveitarfélögum
og eigendum jarða á svæðinu.
Vatnshornsskógur er innan
hennar og er þvf nú friðaður fyrir
beit (Ágúst Árnason, munnlegar
upplýsingar). Að tillögu Skóg-
ræktar ríkisins var ákveðið að
ganga lengra í friðun skógarins
og er hann eitt þeirra svæða
landsins sem fór inn á Náttúru-
verndaráætlun fyrir árin 2004 -
2008.8 Skógurinn var meðal 14
svæða á landinu sem umhverfis-
ráðherra lagði síðan til að yrðu
friðlýst samkvæmt þingsálykt-
unartillögu um Náttúruverndar-
áætlun 2004 - 2008 sem lögð var
fyrir og samþykkt af alþingi árið
2004, en skógurinn er eina
svæðið sem lagt er til að friðað
verði vegna sérstæðs gróðurfars.
Leynist fleira í skóginum?
f grein f Ársriti Skógræktar-
félagsins árið 1998 fjallaði
Hörður Kristinsson3 ítarlega um
fléttur í skógum landsins og birti
myndir af helstu tegundum sem
vaxa á trjám. Er þeim sem áhuga
hafa á að kynna sér fléttuflóru
skóganna bent á að taka fram
þessa grein Harðar. Þar og í eldri
skrifum er greint frá gömlum
birkiskógum í inndöium f Austur-
Skaftafellssýslu með merkilega
flóru af ásætufléttum. Þar hafa
fundist, fyrir ekki svo Iöngu síðan,
nokkrar tegundir fléttna sem hafa
ekki fundist annars staðar á
landinu. Skógar þessir höfðu til
skamms tfma lítið verið kannaðir.
Líklegt er að þarna sé um að
ræða leifar af fléttuflóru sem
fyrrum hefur verið útbreiddari en
að hún hafi hörfað með eyðingu
birkiskóganna. Vaxtarskilyrði fyrir
þessar fléttur eru mjög góð í
inndölum þar sem raks úthafs-
loftslags gætir. Búa flétturnar því
við kjöraðstæður inn til dala á
Suðausturlandi þar sem raki er
nægur og skýlla en út við strönd-
ina.3-5 Þótt ekki sé jafn úrkomu-
samt í Skorradal og á Suðaustur-
landi, er mögulegt að í Vatns-
hornsskógi sé að finna leifar af
birki með gamalli fléttuflóru sem
fyrrum var útbreiddari f þessum
landshluta. Ósennilegt er að
flókakræðan í skóginum sé nýr
landnemi þar eð hún finnst nú f
þessum forna skógi en hefur ekki
orðið vart í yngri skógum á
svæðinu. Mikið er um mosa- og
fléttuásætur á gömlum birkitrjám
f Vatnshornsskógi (3. mynd).
Úttekt hefur ekki verið gerð
ennþá á þeirri flóru en þar er um
forvitnilegt rannsóknarefni að
ræða. Líklegt er að fleiri kurl eigi
eftir að koma til grafar í
Vatnshornsskógi.
Takmarkaðar rannsóknir höfðu
farið fram á lífríki íVatnshorns-
skógi þar til í SKÓGVISTAR-
verkefninu. í úttekt á botngróðri
skógarins 2004 kom f ljós að
hann er mjög gróskumikill og
tegundarfkur (Ásrún Elmars-
dóttir, o.fl. óbirt gögn). Stutt er í
að f verkefninu liggi fyrir ftarlegri
niðurstöður um birkið í skóg-
inum og þann gróður og dýralíf
sem þar er að finna. Fyrstu
niðurstöður benda eindregið tii
að skógurinn sé mjög merkilegur.
Það hefur verið mikil framsýni að
beita sér fyrir friðun hans.
Þakkarorð
Hörður Kristinsson greindi
flókakræðuna úr Vatnshorns-
skógi, las yfir handrit og færði tii
betri vegar. Bergþór lóhannsson
greindi mosa á birki. Ágúst
Árnason veitti upplýsingar um
skóginn og friðun hans. Inga
Dagmar Karlsdóttir teiknaði kort
og tók þátt í gróðurmælingum í
skóginum ásamtÁsrúnu Elmars-
dóttur. Rannís og Framleiðni-
sjóður landbúnaðarins hafa
styrkt SKÓGVISTAR-verkefnið.
88
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2005