Skógræktarritið - 15.05.2005, Síða 95

3. mynd. Ein af sex sto'ru „klengingartromlunum" íSkógarfrcebankanum til að
vinna frœið úr könglunum.
og ef fræið hefur verið geymt við
stofuhita í lengri tíma er nánast
ómögulegt að meta geymslu-
þolið. Best er að panta fræ eftir
þörfum til að koma í veg fyrir
langtímageymslu á fræi í gróðrar-
stöðvunum. Þá nýtast nýjustu
spírunarprófin gróðrarstöðvunum
best og möguleikar til að velja
mismunandi spírunarhvetjandi
aðgerðir eftir þörfum.
Eru til aðferðir til að auka
spírunareiginleika og spírunar-
hraðann í fræinu?
Lág spírun á fræi stafar oft af háu
hlutfalli af dauðum, skemmdum
eða tómum fræjum. Orsökin
getur einnig verið iélegur fræ-
þroski, frædvali eða náttúruleg
öldrun fræsins.
Prevac
Prevac er aðferð til að flokka frá
fræ með skemmda fræskel og er
fyrst og fremst notuð fyrir fræ af
skógarfuru, en aðferðina er
einnig hægt að nota fyrir aðrar
trjátegundir. Áverkar á fræi geta
komið fyrir í öllum liðum undir
meðhöndlun fræsins, en hættan
á slíkum skemmdum er sérlega
mikil undir vélrænni afvængjun
og hreinsun. í prevac-með-
höndluninni er fræið lofttæmt í
vatni og síðan sett smám saman
undir eðlilegan þrýsting.
Skemmda fræið sýgur hraðar upp
vatn en heilbrigða (óskemmda)
fræið. Þyngdarmismunurinn
milli skemmda og heilbrigða
fræsins gerir það mögulegt að
skilja þau að. Aðferðin hentar
einnig vel til að fjarlægja tómt
fræ af lerki, sem er erfitt að gera í
vélrænni hreinsivél því að tóm og
fyllt fræ af lerki hafa lftinn
þyngdarmismun. Hátt hlutfall af
tómum fræjum í lerkifræi er
aðalástæða þess að lerkifræ
hefur oft lægri spírun heldur en
greni- og furufræ.
IDS
IDS er aðferð til að hreinsa frá
dautt fyllt fræ. Aðferðin var
sérstaklega þróuð til að bæta
spírunarþrótt í eldra fræi af furu,
en hefur nú verið tekin í notkun
fyrir aðrar trjátegundir og að
nokkru leyti fyrir nýlegt fræ af
lakari gæðum. Það er mis-
munandi hvernig fræhóparnir
taka við þessari meðhöndlun. f
sumum tilfellum getur fræið
orðið lélegra eftir meðhöndlun-
ina. Eftir margra ára geymslu
verða spírunareiginleikar lakari
vegna náttúrulegra öldrunarferla
sem eiga sér stað í fræinu. í fræi
sem Iiggur í geymslu fer hlutfall
dauðra fræja bæði eftir lengd
geymslutímabils og gæðum
fræsins við byrjun geymslu-
tímabils. Dauð, fyllt fræ geta haft
um það bil sömu þyngd og útlit
eins og lifandi fræ. Það er þess
vegna erfitt að hreinsa frá slík fræ
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2005
93