Skógræktarritið - 15.10.2019, Side 20

SKÓGRÆKTARRITIÐ 201918
Lífferill
Gró birkiryðs lifa af veturinn á föllnum
laufblöðum birkis. Þegar vorar og þornar
berast þau með vindi á nýútsprungin
laufblöð birkis og þar taka sveppþræðir að
vaxa. Eftir fáeinar vikur myndast gróhirslur
á neðra borði laufblaðanna, sem losa gró
og smita sama laufblaðið eða önnur blöð á
sama tré eða öðrum trjám og ferillinn hefst á
ný. Þannig geta nokkrar kynslóðir birkiryðs
orðið til á sama sumri eftir því hvað sumarið
er langt og skilyrði hagstæð. Ryðsýkingin
magnast eftir því sem líður á sumarið og
nær hámarki rétt fyrir lauffall að hausti.10
Gróin að vori geta einnig smitað
lerkinálar, þar sem sveppurinn myndar
Inngangur
Birkiryð (Melampsoridium betulinum)
er sníkjusveppur á birkitegundum. Hann
er algengur á Íslandi og finnst á ilmbirki,
fjalldrapa og hengibirki en í mismiklu magni
eftir árum og landshlutum (1. mynd). Það
hefur verið mjög áberandi mörg undanfarin
ár í birkiskógum á Norður- og Austurlandi
en minna í öðrum landshlutum. Borið hefur
á kali í birkitrjám og jafnvel dauða einstakra
trjáa í fullum vexti sem virðist mega rekja til
ryðsveppsins. Á sama tíma virðist uppruni
birkisins hafa mikið að segja um ryðnæmi
og mótstaðan gegn því er mismikil á milli
einstaklinga. Birkiryð hefur nær ekkert verið
rannsakað hér á landi og úr því þarf að bæta.
Birkiryð:
Athuganir og hugleiðingar
1. mynd. Gróhirslur birkiryðs á laufblöðum hengibjarkar. Mynd: ÞE