Skógræktarritið - 15.10.2019, Side 25

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2019 23
vexti fram í fyrstu frost sést þessi munur
í brumþroska oft á því að efstu (minnst
þroskuðu) brumin kala. Flestar trjátegundir
eru þó þannig að sprotar hætta að vaxa í
tæka tíð til þess að öll brum nái yfirleitt
að þroskast. Þegar líður að hausti taka
brumin svo að mynda frostþol, sem felur í
sér að mynda sykrur og prótein sem virka
sem frostlögur. Hvort tveggja, brumþroski
og myndun frostþols, krefst orku. Orkuna
fá brumin frá næstu laufblöðum í formi
sykra sem þau mynda með ljóstillífun. Allt
sem dregur úr ljóstillífun getur haft slæm
áhrif á brumþroska og frostþolsmyndun
bruma. Augljóst er að laufblað með neðra
borð þakið gróhirslum ryðsvepps getur
lítið ljóstillífað þar sem loftaugu þess eru
stífluð og það getur ekki andað (innöndun
koltvísýrings og útöndun súrefnis í gegnum
Ryð var aftur mjög áberandi haustið
2017 og enn verra haustið 2018, sérstak-
lega á Héraði. Það var sammerkt með
þeim árum að maímánuður var hlýr. Vorið
2019 bar mikið á efrihlutakali á birki.
Ekki nóg með það heldur stóðu stök tré
steindauð, ung tré sem verið höfðu í fullu
fjöri. Eitt þeirra (annað tré í garðinum flutt
frá Hallormsstaðaskógi á sínum tíma) var
algjörlega heltekið af ryði og var búið að
fella allt lauf 20. ágúst 2018, mánuði fyrr
en í venjulegu ári. Svo laufgaðist það ekki
vorið 2019 (7. mynd).
Til að lifa af veturinn þurfa brum trjáa
að ná góðum þroska. Brummyndun hefst
í blaðöxlum á sprotum jafnóðum og
sprotinn vex. Þannig eru brum neðst á
árssprotanum elst. Á tækifærissinnuðum
víðitegundum sem halda gjarnan áfram
6. mynd. Skorið í sprota á sömu hríslunni og í 4. mynd. Vaxtarlagið er grænt og sprotinn því lifandi en brumin á
honum dauð. Mynd: ÞE