Alþjóðleg skákhátíð í Reykjavík 2008 - 03.03.2008, Blaðsíða 9

það hafa verið skrifaðar amk um 140 bækur. Umfjöllunin
var með ólíkindum. Fréttir frá einvíginu voru á forsíðum
allra stórbiaða heims, myndir af Spasskí og Fischer prýddu
forsíður allra helstu tímarita sem þá komu út, eins og
Time, Newsweek, Life, Der Spiegel svo nokkur sé nefnd.
I Bandaríkjunum margfaldaðist meðlimafjöldi í bandaríska
skáksambandinu. Kennslubókin „Bobby Fischer teaches
chess," sem Fischer samdi með nokkrum kennslufræðingum
rann út og mun vera mest selda skákbók allra tíma.
I hverju lá styrkur Fischers?
Yfirburðir Fischers á skáksviðinu frá 1966 til 1972 voru
ótrúlegir. Hann vann öll mót sem hann tók þátt í með
fáheyrðum yfirburðum. Styrkur hans lá ekki síst í geysilegum
baráttuvilja, og frábærri undirbúningsvinnu. Hann samdi
aldrei jafntefli fyrr en eftir geysilega baráttu. Sigurskákir
hans voru margar hverjar snilldarlega tefldar. „Fischer teflir
eins og Mozart," sagði Miguel Najdorf þegar hann kom til
Reykjavíkur 1972.
Fischer komst ungur í kynni við skákkennarann Jack
Collins og var tíður gestur á heimili hans.
Collins átti vandað skákbókasafn og Fischer
svalg upp ókjör af fróðleik um gömlu
meistarana,- dáðist einkum af landa sínum
Paul Charles Morphy sem sumir vilja kalla
fyrsta heimsmeistarann í skák.
Titilvörn sem aldrei varð
Bobby Fischer átti samkvæmt reglum FIDE
að verja heimsmeistaratitilinn í einvíginu
1975. Haustið 1974 sigraði Anatoly Karpov
Viktor Kortsnoj í löngu og ströngu einvígi í
Moskvu og hafði þar með unnið sér rétt til
að skora á Fischer. Filippseyingar, studdir
af Marcos forseta, buðu verðlaun sem námu 5 milljónum
bandaríkjadala. Slíkar upphæðir höfðu aðeins heyrst í
samhengi við hnefaleikakeppnir Muhamed Ali.
Því miður náðist ekki sátt um formsatriði í kringum einvígi
þeirra Fischers og Karpovs og lyktir urðu þær að Fischer
afsalaði sér titlinum og hvarf sjónum manna. Þrátt fyrir
ítrekaðar tilraunir tókst ekki að fá þá Fischer og Karpov á
nýjan leik að skákborðinu og hafa skákunnendur um allan
heim löngum harmað þau málalok.
Fischer gegn Spasskí í
Sveti Stefan 1 992
Eftir langa „útlegð"
komst Fischer aftur í
sviðsljósið árið 1992 og
tilkynnti um endurkomu
sína í skákheiminn. Á
frægumblaðamannafundi
fyrir einvígið hrækti
Fischer á bréf sem honum
hafði borist þar sem
hann var varaður við að
tefla gegn Spasskr vegna
viðskiptabanns Bandaríkjanna í Júgóslavíu. Sú viðvörun varð
þeim þó ekki hindrun.
Þann 1. september 1992 settust þeir að tafli Fischer og
Spasskí. Verðlaunafé nam 5 milljónum bandaríkjadala.
Líkt og Reykjavík 20 árum áður fylgdist heimspressan með
í ofvæni:
„Endurkoma Bobby Fischer á skáksviðið er sú magnaðasta
síðan Napóleon ýtti einmöstrungi sínum úr vör frá eyjunni
Elbu árið 1815," skrifaði dálkahöfundur Time magazine,
Charles Krauthammer, við upphaf seinna einvígis Fischer
og Spasskí íTime í september 1992."
Handtökuskipun gefin út
í öllum fylkjum Bandaríkjanna
Stuttu eftir þetta einvígi var gefin út handtökuskipun á
hendur Fischer í öllum fylkjum Bandaríkjanna. Frá þeim degi
má segja að hann hafi verið á flótta undan bandarískum
yfirvöldum. Hann dvaldi lengst af í Ungverjalandi,
á Filippseyjum og í Japan. Við handtökuskipun
japanskra stjórnvalda á Bobby Fischer sumarið 2004
brást Skáksamband Islands umsvifalaust við og skoraði
á forseta Bandaríkjanna að náða Fischer og hvatti um
leið íslensk stjórnvöld til að taka forystu í málinu.
RJF- hópurinn var stofnaður um haustið en þar voru
í broddy fylkingar Guðmundur G. Þórarinsson, Einar
S. Einarsson, Helgi Olafsson, Magnús Skúlason,
Sæmundur Pálsson, Garðar Sverrisson, Guðfríður
Lilja Grétarsdóttir, Ingvar Ásmundsson og Hrafn
Jökulsson. I kjölfarið fór fram löng barátta fyrir því
að fá Fischer lausan. Fyrir tilstilli Davíðs Oddssonar
þáverandi utanríksiráðherra veittu íslensk stjórnvöld
Fischer landvistarleyfi hérlendis undir lok árs 2004.
I ársbyrjun 2005, í kjölfar þess að japönsk yfirvöld
„Sama ár og Bobby varð heimsmeistari, fann ég skákborð, þá var ég þriggja ára.
Nokkrum árum síðar leiddum við systur, ég, Judit og Sofia, ungverska kvennaliðið til
sigurs á Ólympíuleikunum. I dag er Judit í hópi 20 bestu skákmanna heims. Þegar hún
varð stórmeistari 15 ára bætti hún aldursmet Bobby sem yngsti stórmeistari sögunnar.
„Þær eru eins og byrjendur" hafði Bobby sagt um skákkonur, „þær tapa öllum leikjum
við skákmenn. Það er er ekki ein einasta skákkona í heiminum sem ég myndi ekki
vinna, þótt ég gæfi riddara í forgjöf." Eftir að Fischer var gerður útlægur árið 1992
kom hann tii Ungverjalands og við unglingssystur fengum tækifæri til að kynnast
goðsögninni persónulega. Þessi vinalegi húmorsríki maður, sem hafði mikinn áhuga á
íþróttum og kunni að meta góðan mat, kom okkur systrum skemmtilega á óvart."
Susan Polgar, stórmeistari í skák og skákkennari
„Upp í huga minn kemur mynd þar sem
við sátum í íbúð Benkö á Lower East side.
Þetta var fallegur sumardagur og Fisher
var að gæða sér á Hersheys súkkulaði
sem Benkö hafði gefið honum. Þar sem
hann sat og horfði út um gluggann velti
hann því fyrir sér hvort hann ætti að
verða heimsmeistari í skák. Fischer talaði
mikið um skák og hann eyddi örugglega
12-14 klukkutímum á dag á bókasafninu
í að stúdera skákir gömlu meistarana
allt frá 1850. En Fischer hafði líka
áhuga á að öðru. Hann hafði t.d.yndi af
teiknimyndabókum og safnaði þeim, hann
átti t.d. fyrstu útgáfuna af Súperman."
Joseph Virovatz, 85 ára
eðlisfræðingur á Manhattan.
i |t v<i F'.’l
f +*
SKÁKHÁTÍÐ 2008 I 9