Helgarpósturinn - 11.04.1979, Qupperneq 8

8
Miðvikudagur 11. apríl 1979 —helgarpásturinn.-
_____he/gar
pásturinn._
Útgefandi: Ðlaðaútgáfan Vitaðsgjafi
Rekstur: Alþýðublaðið
Framkvæmdast jóri: Jóhannes
Guðmundsson
Ritstjórar: Arni Þórarinsson, Björn
Vignir Sigurpálsson
Ritstjórnarfulltrúi:
Jón Oskar Hafsteinsson
Blaðamenn: Aldis Baldvinsdóttir,
Guöjón Arngrimsson, Guðlaugur
Bergmundsson, Guðmundur Arni
Stefánsson.
Ljósmyndir: Friðþjófur Helgason.
Auglýsingar: Ingibjörg Sigurðar-
dóttir.
Gjaldkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Dreifingarstjóri: Sigurður Steinars
son
Ritstjórn og auglýsingar eru að Síðu
múla 11, Reykjavík. Sími 81866. Af
greiðsla að Hverfisgötu 8 — 10. Simi:
81866 og 81741. Prentun: Blaðaprenl
h.f.
Áskrift (meö Alþýðublaðinu) er kr.
3000 á mánuði. Verð í lausasölu er kr,
150 eintakið.
Leiðar-
Ijósið
Ég hef alla tíð verið á
móti leiðurum. Alveg frá
því ég var polli hefur orðið
„leiðari" á einhvern hátt
tengst orðinu „leiðinlegur"
í minni vitund. Mér hafa
sumsé leiðst leiðarar.
A sparimáli eru leiðarar blað-
anna kallaöir „forystugrein-
ar”. Þaö merkir væntanlega aö
leiöurum sé ætlaö forystuhlut-
verk i skoöanamyndun. Þeim er
ætlaö aö hafa mótandi áhrif á les-
anda eöa hlustanda. Þeim er ætl-
aö aö vera leiöarliós.
Alla tiö hef ég vorkennt ritstjór-
um blaöa sem á hverjum degi
þurfa aö hafa einhverja bévaöa
skoöun á einhverri bévaöri dell-
unni i þjóðlifinu eöa heimsmálun-
um eöa allra handa eiliföarmál-
um eins og veröbólgu og reyk-
ingavörnum. Vorkennt þeim aö
þurfa aö skrifa á hverjum degi ár
eftir ár frasa, eins og „stuöla ber
að þvi”, „stefna þarf aö þessu”,
„vinda þarf bráöan bug á hinu”,
auk þess sem þeir til tilbreytingar
visa stundum öörum leiöurum
„heim til fööurhúsanna”, þ.e. til
ritstjóra annarra blaöa.
„Forystugreinum” er ætlað aö
hafa vit fyrir fólki, -þjóöinni,
rikisstjórninni (sem stundum er
tvennt ólikt), öörum forystu-
greinahöfundum (sem stundum
er enn eitt fenómeniö), eöa jafn-
vel, — eftir þvlhvaöa blaöá i hlut,
— sjálfu almættinu.
Fólker auövitaö daginn út og
inn, meira og minna, meövitaö
eöa ómeðvitaö, beint eöa óbeint,
aö reyna aö hafa vit fyrir ööru
fólki. Þannig ganga mannleg
samskipti einfaldlega fyrir sig.
En ég hef vorkennt mönnum
sem beinlinis hafa þaö aö atvinnu
aö reyna aö hafa vit fyrir fólki.
Leiöarahöfundar eru sumpart
slikir menn. Og sjálfur hef ég
veriö þeirrar skoöunar aö blað
þurfi sem slikt ekki endilega aö
vera si og æ aö flækjast fyrir les-
endum sinum, boöandi einhverja
ákveöna „stefnu” eöa patent-
lausn á öllum mögulegum og
ómögulegum vandamálum. Yfir-
leitt skortir viökomandi leiöara-
höfund tima og þekkingu til aö
standa undir slikri boöun.
Fjölmiðlun , — áhrifamesta
tæki mannkynssögunnar til aö
hafa áhrif á fólk, hnoöa þaö og
moöa úr því, hefur sem betur
fer þróast frekar I þá átt aö boöa
minna en birta meira.
Fjölmiöill á ekki aö gegna
freisarahlutverki.
Þess vegna segi ég: Taklð ekki
nema hæfilega mikiö mark á þvi
sem þiö hafiö lesiö hér aö ofan.
Lika þessu slðasta.
Hafiöi þaö gott um páskana.
-AÞ
Kauptu fyrir mig „eina”
Þá eru framundan margir
fridagar, ekki aöeins hér á landi
heldur lika I nágrannalöndun-
um. Páskarnir eru mikil feröa-
helgi oröin viöa um heim, og svo
komiö sumstaöar aö hærra verö
er á mörgum vinsælum feröa-
mannastööum um páskana, en
annars. Þingmennirnir okkar
komust í páskafriö á laugardag-
inn, eftir aö meirihluti þeirra
haföi rétt upp hendina meö
efnahagsmálafrumvarpi for-
sætisráöherra. Vonandi fer eitt-
hvaö aö rétta viö efnahagur
okkar islandinga nú eftir páska.
Reyndar koma þigmenn nú ekki
aftur i þingsali fyrr en mánu-
daginn 23, en þeir vonandi nota
timann til aö fá linuna hjá
kjósendum þessa fridaga, eins
og til er ætiast.
Daufir dagar
Já, þótt margir fridagar séu
framundan, þá eru nú ekki allir
sem hlakka til þeirra. Það eru
nefnilega ekki allir sem leggja
land undir fót þessa daga,
heldur láta sér leiðast heima.
Það er reyndar svo að oft hefur
fremur litið verið um að vera
um páskana, allt hefur átt að
vera svo heilagt, ekkert nema
sálmasöngur og sinfóniur i
útvarpinu, bió lokuð, að ekki sé
nú talað um almenna veitinga-
staði. Hér fyrr á árum mátti
heita gott, ef einhleypingar gátu
fengið sér að borða á veitinga-
stað um páskana, en þaö er nú
liðin tið sem betur fer.
Ef ég man rétt þá hefur sá
siður verið hér á veitingahúsum
i nokkur ár, að þau hafa mátt
vera opin á skírdag, og þar hafa
menn mátt drekka sig fulla, en
alls ekki dansa. Þetta verður
liklega svo nú á fimmtudag eins
og áður, nema þá diskótekin
hafi breytt þessu til betri vegar,
— þau hafa þá eitthvað gott leitt
af sér að minnsta kosti. Hver
heilvita maður sér auövitað að
þetta er jafn fáránlegt og þegar
ekki mátti nefna orðiö dans, eða
dansleik i útvarpsauglýsingum •
hér fyrr á árum, að boöi Björns
Ólafssonar þáverandi mennta-
málaráöherra og eins aðal-
eiganda Coca Cola hér á landi.
Þetta átti vist að bæta
skemmtanahaldið en mér er til
efs aö svo hafi verið. A föstu-
daginn langa er svo allt harð-
lokað, fólk má vist ekki einu
sinni skoða málverkasýningar
þann dag, hvað þá lyfta glasi af
góðu vini og skemmta sér i
góðra vina hóp á almennum
veitingastað.
Það eru þessi eilifu boð og
bönn, sem áreiðanlega hafa
ekki neitt gott i för meö sér.
Afengismál hafa nú alltaf veriö
hálfgert feimnismál hér á landi
og margvisleg spilling og vit-
leysa fylgt þeim. Það er náttúr-
lega alveg fráleitt aö barir
(vinstúkur) megi ekki vera opn-
ir á miðvikudögum. Þetta var
vist gert til að friða templara en
ég man ekki betur en einhver
atvinnubindindismaður, sem er
launaður af rikinu hafi borið, á
móti þessu á ópinberum vett-
vangi ekki alls fyrir löngu. En
það var nú ekki meiningin aö
gera úttekt á börum og veit-
ingahúsum i þessum pistli,
heldur ýta svolitið við Afengis
og tóbaksverslun rikisins, sem
einu sinni átti að heita Tóbaks
og áfengisverslun rikisins
skammstafað TARen fjármála-
ráðherrann sem þá var taldi þaö
ekki heppilegt. Kannski hefðu
menn þá hætt að tala um að fara
i „Rikið”.
Að fara i „Rikið”
Þaö er einmitt þetta að fara I
„Rikið”. Það er eins og rikið
reyni að gera mönnum það eins
óþægilegt og illmögulegt og
framast er kostur. 1 Reykja-
vik þar sem búa 85.000 manns
eru aðeins þrjár áfengis-
verslanir. Það .eru ekki
aðeins Reykvlkingar sem
versla þar, heldur lika ibúar
allra nágrannasveitar-
félaganna, og ekki nóg með það,
íbúar margra annarra lands-
hluta lika. Þetta er alveg ófært
ástand, og þá sérstaklega fyrir
hátlðir og tyllidaga eins og þá
sem nú fara i hönd. Húsmóöir
sem ætlar að kaupa eina flösku
af rauövini miðvikudaginn fyrir
sklrdag veröur aö standa I
stympingum I einhverri af þess-
um þremur áfengisverslunum I
Reykjavik, ef hún ætlar aö lifga
upp á hátiðaborðið hjá sér um
páskana. Ef þessi sama
húsmóðir vinnur nú úti, má allt
eins gera ráð fyrir að hún þurfi
að fá fri i vinnunni, bara til að
kaupa þessa einu rauðvins-
flösku, sem mörgum finnst að sé
ómissandi þáttur I hátíðahald-
inu. En þetta var nú um
húsmóðurina I Reykjavik. Hvað
þá ef hún býr í Stykkishólmi eða
Vik I Mýrdal? I þessum tveimur
kjördæmum landsins,
Vesturlandskjördæmi og
Suðurlandskjördæmi, og þá
undanskil ég Vestmannaeyjar,
eru engar útsöiur frá Afengis og
hákarl
tóbaksverslun rikisins. Af-
leiöingin er að s jálfsögðu sú að
húsmæður á þessum stööum,
Stykkishólmi og Vik gera litið af
þvi að bjóöa fólki sinu upp á
rauðvinsglas með steikinni á
stórhátiðum og unglingarnir á
þessum heimilum komast aðal-
lega i kynni við áfengið i gegn
um vasapelafylleri á þessum
stöðum. 1 vasapelum er nú
oftast eitthvað annað en rauð-
vín, eða gjarnan það sterkasta
sem til er.
Ein verður margar
Mér er kunnugt um það i
sveitum hér austanfjalls, aö ef
fréttist um einhvern i sveitinni
sem er að fara i bæinn þá
streymir til hans fólk og biður
hann að kaupa fyrir sig „eina”,
fyrsthann sé nú aö fara Ibæinn.
Venjulega er nú ekki látið sitja
við eina flösku, heldur tvær
þrjár eða jafnvel fleiri til að
nota feröina, þvi það er aldrei
að vita hvenær næst fellur ferð i
bæinn. Þarna kaupir fólk fyrst
og fremst meira áfengi en það
ætlar sér i raun og veru, vegna
þess hve langt og erfitt er að
nálgast vökvann. 1 öðru lagi er
yfirleitt alltaf keypt sterkt i stað
þess að ein hvitvin eða rauðvín
myndi vera látin nægja yfir
helgina. Með þessu fyrirkomu-
lagi er þvi bæði verið að ýta
undir meiri drykkju og ekki sist
neyslu sterkra vina i stað léttra.
Þá er ekki óalgengt núorðið að
gerðir séu út sérstakir
vinleiðangrar frá stöðum eins
og Borgarnesi, Akranesi, Hellu
Hvolsvelli og Selfossi fyrir
helgar. Þessir leiðangrar eru
kannski farnir að hluta eða öllu i
vinnutima og I förina slást oft
einhverjir sem ætla bara að
„detta i það” I bilnum á heim-
leiðinni. Þessir leiðangrar geta
brotið I bága við lög, þvi ég man
ekki betur en fallið hafi hæsta-
réttardómur I máli sem þessu.
Bilstjóri nokkur af Suðurnesjum
fór I „Rikið” og keypti eitthvað
tvo eða þrjá kassa og var stopp-
aður á leiðinni suðureftir.
Einhvernveginn tókst honum
ekki að færa sönnur á það, að
hann væri að kaupa fyrir aðra i
þessari ferð, svo allt var gert
upptækt og hann sektaður um
miklar fjárhæðir. Þeir sem
stunda sllkar innkaupaferðir
ættu þvi aö hafa með sér lista
næst þegar þeir fara og láta
koma greinilega fram hvað Jón
á Bóli og Sigurður á Hóli og þeir
allir, ætla að fá, hvað þeir hafi
'látið hann hafa mikla peninga
ogsvoframvegis. Mottó dagsins
er því: Fjölgið útsölustöðum
áfengisverslunarinnar, ekki
aðeins I Reykjavik heldur ekki
siður úti á landi og rýmkið jafn-
framt afgreiðslutímann. Hugsiö
ykkur bara, að þegar þið farið
hringveginn frá Reykjavik og
austur á land, þá er ekki ein
einasta áfengisverslun á öllu
svæðinu frá Reykjavlk til
Seyöisfjarðar (Hún ætti nú
samkvæmt öllum venjulegum
lögmálum að vera á Egilsstöð-
um), og ef ekiö er vestur á land
er engin áfengisútsala fyrr en á
tsafiröi.
Hættum þessari feimni við
áfengismálin, fjölgum útsölum,
stuðlum að neyslu léttra vina og
bætum dry kkjumenningu
tslendinga. Hákarl.