Helgarpósturinn - 19.10.1979, Blaðsíða 2

' H
Jón Sólnes ásamt öörum Kröflunefndarmönnum og Einari Tjörva Eliassyni yfirverkfræöingi á fundi
viöiKröflu eftir eina umbrotahrinuna t>ar-
ÁKVAÐ JÓN SÓLNES
FMMKVÆMMSDÓM-
LAUN SÍN SJÁLFUR?
Málefni Kröfluvirkjunar hafa
mikiö veriö til umræöu f fjöl-
miölum og manna á meöai aö
undanförnu. Astæöan fyrir
þessu umtali núna, eru simamál
Jóns Sólness, fyrrum formanns
og framkvæmdastjóra Kröflu-
virkjunar, en hann lét bæöi Al-
þingi og Kröfluvirkjun greiöa
sér sömu simareikningana.
Hann fékk sem sé simareikn-
inga sina tvlborgaöa siöastliöin
þrjú ár. En þaö er ástæöu-
laust aö rekja þá sögu frekar,
hún er flestum kunn. A hinn
bóginn eru fieiri spurningar á
kreiki varöandi Jón Sólnes og
Kröfluvirkjun. Mikiö hefur ver-
iö rætt um virkjunina sem slika
frá orkusjónarmiöi, en i þá
sálma veröur ekki fariö núna,
heldur litiö á nokkur dæmi varö-
andi fjármál Jóns og Kröflu.
Þaö skal tekiö fram strax i
upphafi, aö Helgarpósturinn
haföi samband viö Jón Sólnes
alþingismann, og fyrrum for-
mann og framkvæmdastjóra
Kröflunefndar, sem raunar var
lögö niöur um siöustu áramót.
Var ætlunin aö spyrja Jón um
þau atriöi sem hér fara á eftir
og fá hans skýringar á þeim.
Jón Sólens baöst undan öllum
spurningum viövfkjandi Kröflu-
virkjun, eins og sakir stæöu.
Jón Sólnes var I nóvember
1974 skipaöur sem formaöur
Kröflunefndar og jafnframt
framkvæmdastjóri hennar.
Höföu þá stjórnarskipti oröiö og
rikisstjórn Geirs Hallgrimsson-
ar tekiö viö stjórnartaumunum.
Var hann skipabur af þáverandi
iönaöarráöherra til þessara em-
bætta. 1 skipunarbréfinu kemur
ekkert fram um kaup og kjör
hans.
Yfirvinna samkvæmt
reikningi
Samkvæmt upplýsingum frá
Gunnari Thoroddsen þáverandi
iönaöarráöherra og Páli Flyg-
enring ráöuneytisstjóra I iönaö-
arráöuneytinu voru fram-
kvæmdastjóralaun Jóns ákveö-
in jafnhá launum Einars Tjörva
yfirverkfræöings Kröfluvirkj-
unar. Þá sagði Gunnar Thor-
oddsen að ákveöiö heföi veriö aö
Jóni skyldi greidd yfirvinna eft-
ir reikningi. Þess má einnig
geta aö yfirverkfræðingstaxti
sá, sem Jóni var greitt eftir, er
fiórum þrepum hærri (hvert
þrep 7%) en hæsti taxti stéttar-
félags verkfræöinga. Mun þar
vera að ræöa svokallaöan ráö-
gjafaverkfræðingataxta og
reiknast hann samkvæmt ein-
hliöa ákvöröun fulltrúaráös fé-
lags ráögjafaverkfræöinga.
En þar sem Jón starfaði einnig
sem alþingismaöur, þegar hann
gegndi störfum framkvæmda-
stjóra, þá fékk hann aöeins út-
greidd 60% af framkvæmda-
stjóralaununum.
Nokkrar spurningar vakna i
þessu sambandi. Hvaöa aöili á-
kvað launakjör Jóns Sólness hjá
Kröfluvirkjun? Var sá samn-
ingur munnlegur eöa skrifleg-
ur? Er þaö eölilegt aö yfirmaö-
ur rikisfyrirtækis skrifi sina yf-
irvinnu sjálfur og fái hana
greidda eftir reikningi? Er þaö
samkvæmt lögum um þing-
fararkaup, aö starfsmaöur rik-
isins fái 60% launa sinna hjá
fyrirtækinu, þegar hann starfar
hjá þvi úti á landi?
Þessum spurningum og öör-
um tengdum leitaöi Helgarpóst-
urinn svara viö.
Fyrst haföi Helgarpósturinn
tal af Guömundi Karli Jónssyni
deildarstjóra i launadeild Fjár-
málaráöuneytisins og spuröi
hvort launadeildin sem slik
hefði eitthvaö meö launa-
greiöslur til starfsmanna
Kröfluvirkjunar aö gera. Guö-
mundur kvaö ekki svo vera.
Launadeildin heföi aldrei haft
nein afskipti af starfsmönnum
Kröfluvirkjunar, Kröflunefnd
heföi haft sitt eigiö fé og allar
launagreiöslur fariö þaöan út.
Fram og til baka
En hver ákvaö launakjör
framkvæmdastjóra Kröflu-
nefndar, Jóns Sólness? Helgar-
pósturinn spuröi Pál Flygenring
ráöuneytisstjóra iönaöarráöu-
neytisins um þetta atriöi. Páll
svaraöi þvi til, aö iönaöarráöu-
neytiö geröi öllu jöfnu ráöning-
arsamning viö lausráðna starfs-
menn. Og þvi heföu kjör Jóns
líklega veriö ákveðin i ráöu-
neytinu. Baö þá blaöamaður
Helgarpóstsins ráöuneytisstjór-
ann um afrit af þessum ráðning-
arsamning. Kvaöst Páll Flyg-
enring ætla að finna þann samn-
ing.
Degi siöar hitti blaðamaöur
Pál aö máli á nýjan leik. Sagö-
ist Páll þá ekki hafa fundiö
neinn slikan samning viö Jón
Sólnes i ráðuneytinu. Hins veg-
ar haföi ráðuneytisstjórinn i
höndum skipúnarbréf Jóns, en i
þvi var ekkert ákvebið á um
kaup og kjör.
Blaöamaöur spuröi þá Pál,
hver heföi gert samninginn viö
Jón Sólnes. Taldi ráöuneytis-
stjórinn þá aö Kröflunefnd sem
slik heföi ákveöið iaunakjör
framkvæmdastjóra Kröflu-
nefndar, eins og hún geröi varö-
andi aöra starfsmenn Kröflu-
virkjunar.
Var þá boltinn kominn tii
Kröflunefndar. Haföi Kröflu-
nefnd meö Jón Sólnes i forsæti
ákveöið launakjör Jóns Sólness
framkvæmdastjóra nefndarinn-
ar? Ingvar Gislason alþingis-
maöur sem sat i Kröflunefnd
varö fyrir svörum.
„Sannleikurinn er sá,” sagöi
Ingvar Gislason, ,,aö iönaöar-
ráöuneytiö skipaöi fram-
kvæmdastjórann og ákvaö laun
hans. Kröflunefnd kom þar
hvergi nærri.”
Svo mörg voru þau orö Ing-
vars Gislasonar. Boltinn kom-
inn beinustu leiö til baka. Helg-
arpósturinn hringdi þar af leiö-
andi i Gunnar Thoroddsen fyrr-
um iðnaðarráöherra, sem starf-
aöi sem sllkur er Jón Sólnes var
skipaöur framkvæmdastjóri.
„Þaö var aö sjálfsögöu iðnað-
arráöuneytiö sem ákvaö launa-
kjör framkvæmdastjóra Kröflu-
virkjunar,” sagöi Gunnar.
— En hvernig stendur þá, á
þvi, aö ráöuneytisstjóri iönaö-
arráöuneytisins, Páll Flygen-
ring veitt ekkert um þaö mál.
Finnur engan ráðningarsamn-
ing 1 ráöuneytinu og telur aö
Kröflunefnd hafi séö um þessa
hliö mála? spuröi Helgarpóstur-
inn.
Gunnar Thoroddsen kv^öst
ekki geta svarað þvi en hann
sem iönaöarráöherra hafi vitaö
aö ráðuneytið samdi viö Jón
Sólnes um kaup og kjör. Tii aö
fá þetta mál á hreint, sagöist
Gunnar ætla aö leggja leiö sina I
ráöuneytið morguninn eftir og
ræða viö Pál Flygenring og
finna papplra sem þetta stað-
festu. Baö hann blaöamann aö
hafa viö sig samband morgun-
inn eftir vegna þessa.
Gunnar samdi um
Jaunin— munnlega
Morguninn eftir(I gær) haföi
Helgarpósturinn samband viö
Gunnar Thoroddsen á ' nýjan
leik. Sagöist hann þá hafa rifjað
þessi mál upp. Iönaöarráöu-
neytiö heföi ákveöiö aö Jón
fengi sömu laun og yfirverk-
fræöingur Kröflu og einnig aö
hann fengi 60% þeirra launa þar
sem hann starfaði jafnframt
sem þingmaöur. Astæöuna fyrir
þvl, aö Páli Flygenring heföi
ekki veriö kunnugt um þetta,
sagöi Gunnar vera, aö Páll heföi
ekki verið kominn til starfa I
ráðuneytinu þegar þetta var
ákveðið. (Þaö skal tekiö fram,
að Kristmundur Halldórsson
deildarstjóri i ráöuneytinu staö-
festi allt þaö sem Páll Flygen-
ring haföi sagt um þessi mál viö
blaðamann. Kristmundur starf-
aöi I ráðuneytinu áriö 1974.)
Munnlegt samkomulag
við þáverandi iðnaðar-
ráðherra um ráðgjafa-
verkfræðingslaun
og ómælda yfirvinnu.
Þá sagöi Gunnar Thoroddsen
aö samningurinn viö Jón Sólnes
heföi veriö munnlegur. Hann
var þá spuröur hvort ekki væri
óalgengt að samningar væru
geröir meö þessum hætti en
Gunnar svaraöi þvi til aö fyrir
heföi legiö samningur yfirverk-
fræöings, sem lagður heföi veriö
til grundvallar launum Jóns
Sólness og þvi varla ástæöa til
aö gera annan samning. Hins
vegar vildi Gunnar ekki útiloka
aö einhversstaöar væri til skjal-
festur samningur viö Jón i fór-
um ráðunevtisins.
Gunnar Thoroddsen sagöi,
aö ekki heföi veriö taliö óeölilegt
aö framkvæmdastjóri heföi
sömu laun og hans undirmaöur,
þ.e. yfirverkfræöingurinn.
En hvaö meö þá staöreynd aö
Jón Sólnes skrifaöi sína yfir-
vinnu sjálfur og var hún greidd
samkvæmt þeim tölum sem
hann gaf upp. Er sllkt algengt
hjá yfirmönnum rikisstofnana?
//Tíökast" —
//tíökast ekki".
Guömundur Karl Jónsson hjá
launadeild fjármálaráöuneytis-
ins svaraði þvi: „Þetta atriöi er
fest I kjarasamninga. Þaö tiök-
ast ekki aö menn skrifi sjálfur á
sig yfirvinnu og fái greidda
samkvæmt reikningi. Yfirleitt
er ákveöinn viss fjöldi yfir-
vinnutima á yfirmenn rikis-
stofnana. Þannig eru t.d. skóla-
stjórar meö fasta yfirvinnutlma
mánaðarlega.”
Núverandi framkvæmda-
stjóri viö Kröflu, og yfirverk-
fræöingur á staönum, Einar
Tjörvi, var aö þvi spurður hvort
hann fengi sina yfirvinnu
greidda eftir reikningi, eins og
hans forveri, Jón Sólnes.
„Nei, svo er ekki,” svaraöi
Einar, „Eg hef fasta yfirvinnu
mánaöarlega og eru þaö 40
klukkustundir. Vinni ég sannan-
lega mikið umfram þann tlma-
fjölda, þá fæ ég það greitt.”
Gunnar Thoroddsen sagöi
hins vegar um þetta atriöi:
„Akveöið var, aö fram-
kvæmdastjóra yröi greidd yfir-
vinna eftir reikningi eins og
tlökast um menn I slikum stöö-
um hjá hinu opinbera.”
Þarna stangast á fullyröingar
fyrrverandi iðnaðarráðherra og
deildarstjóra launadeildar fjár-
málaráöuneytisins. Einnig
kemur þaö fram aö arftaki Jóns
Sólness I embætti fram-
kvæmdastjóra fær ekki greidda
sina eftirvinnu eftir reikningi.
Áöur en lengra er.'ihaldiö er
rétt aö lita örlltiö á þaö, um
hvaöa upphæöir hér er verið aö
ræöa.
Helgarpósturinn hefur það
eftir áreiðanlegum heimildum,
að Jón Sólnes hafi fengiö laun
vegna framkvæmdastjórastööu
sinnar hjá Kröflunefnd, sem hér
segir:
1974 og ’75 samtals 2 milljónir
— 1976samtals, 3,5milljónir (þar
af yfirvinna 1,5 milljón) — 1977
samtals 5 milljónir (þar af 2,5
milljónir 1 yfirvinnu) — 1978
fram i september er hann lét af
störfum samtals 5 . milljónir
(yfirvinna þar af 2,5 milljónir).
Þannig hefur Jón Sólnes fengiö I
laun sem framkvæmdastjóri
Kröfluvirkjunar samtals 16,5
milljónir þessi ár sem hann hef-
ur starfaö sem slíkur og er yfir-
vinna þar af samtals 6,5 mill-
jónir. Eru þarna ekki meö talin
þau laun sem Jón fékk sem for-
maöur Kröflunefndar.
60% eöa 30%?
Næst skal athuguö spurningin
um stööu þingmanns hjá rikis-
stofnun, sem varpaö var fram
héraö framan. Akveðnar reglur
gilda um kaup og kjör þeirra al-
þingismanna sem jafnhliöa
þingstörfum vinna hjá einni eöa
annarri rfkisstofnun. Helgar-
pósturinn baö Friðjón Sigurðs-
son skrifstofustjóra Alþingis um
upplýsingar um þær reglur sem
I gildi væru I þessu sambandi.
Sagöi Friöjón skýrar reglur
vera fyrir hendi um þessi mál.
Ef starfsmaöur rikisins eöa ein-
hverrar rikisstofnunar á sætiá
Alþingi og gæti þar af leiöandi
ekki gengt starfi sinu, nema á
milli þinga, þá bæri honum 30%
af launum sinum hjá viökom-
andi rikisfyrirtæki. Vær þar t.d.
um aö ræöa, þá þingmenn sem
störfuöu hjá ríkinu úti á landi.
Ef hins vegar þingmaöur gæti
sinnt starfa slnum meö þingsetu
og mætt daglega til vinnu hjá
sinni stofnun, þá ætti hann rétt á
60% launum. Þingfararkaupið
fengi viökomandi þingmaöur ó-
skipt i báöum tilfeilum.
Friöjón Sigurðsson sagöi
þessi mál öllu jöfnu liggja ljós
fyrir. Þaö væri viðkomandi rik-
isfyrirtæki sem tæki ákvöröun
Jielgarpásturinn.
-------------------------------
um þaö hvor viömiöunin yrði
látin ráöa, Alþingi kæmi þar
hvergi nærri.
Aö þessum upplýsingum
fengnum er spurningin: Getur
framkvæmdastjóri fyrirtækis
noröur I landi, sem jafnframt er
þingmaöur, mætt til vinnu dag-
lega i sinu fyrirtæki ? Svari
hver sem svaraö getur. Þess má
geta að Jón Sólnes tók laun
samkvæmt 60% reglunni og átti
þar með aö geta sinnt sinu
framkvæmdastjórastarfi viö
Kröfluvirkjun upp á hvern dag.^
Gunnar Thoroddsen sagði
H.P. aö þetta heföi verið ákveð-
ið I samráði viö rikisendurskoð-
un.
Þetta eru kannski ekki stór
mál I sjálfu sér sem hér hafa
verið rakin, en sýna þó svart á
hvitu hvernig ýmsar ákvaröanir
varðandi fjármál Kröfluvirkj-
unar hafa verið hulu sveipuö.
Helgarpósturinn varpaði
þeirri spurningu fram við Vil-
mund Gylfason dómsmálaráö-
herra, hvort ráöuneytið myndi
fara fram á þaö viö embætti rlk-
issaksóknara, að þaö rannsak-
aöi simamál Jóns Sólness og
önnur skyld mál.
Vilmundur sagði ekki ákveöið
hvernig dúmsmálaráöuneytiö
myndi taka á þessu máli. „En
þetta veröur athugað hér I ráðu-
neytinu og er það starf þegar
fariö af staö. Hins vegar er ekki
ljóst ennþá I hvaöa formi rann-
sóknin verður,” sagði dóms-
málaráöherra.
Bílaleigugjöld
17 milljónir
Tvö önnur atriöi má nefna
varöandi fjármál Kröflu-
virkjunar. Bifreiöakostnaður
viö Kröflu var á árinu 1978 um
22 milljónir króna. Þar af var
bensin og olíukostnaöur aöeins 5
milljónir, 17 milljónir fóru I
leigugjöld.
Ingvar Gislason fyrrum
Kröflunefndarmaöur sagöi
þessa tölu háa, —- því væri ekki
aö neita. „Viö vorum ekki á-
nægöir i Kröflunefnd meö þenn-
an háa bifreiðakostnaö. En
þetta var erfitt aö ráöa viö, þar
sem það virðist siöur i þessum
stórvirkjunarbransa, aö hver
verkfræöingur og eftirlitsmaöur
hafi undir höndum bilaleigubíl.
Þetta hefur veriö venja, en er ef
til vill ósiöur. Þaö var ekki viö
þaö ráöið.”
H.itt atriöi semmá nefna er:
Kröflunefnd ákvað á sinum
tlma aö kvikmynd yröi gerð um
bySgingu Kröfluvirkjunar.
Kvikmyndin er komin á lokastig
og mun að öllum llkindum verða
um 30 minútna löng. Kostnaður
er þegar oröinn um 8 milljónir
viö þessa heimildarkvikmynda-
gerö.
Þingmenn um símamálið
Aö lokum örstutt um nýjasta
nýtt i Kröflumálinu. Simamál
Jóns Sólness. Helgarpósturinn
haföi samband viö 4 þingmenn
og baö þá segja, hvernig þeim
heföi oröið við þegar upp komst
um atferli alþingismannsins
Jóns Sólness varöandi tvi-
greiddu slmareikningana.
Fyrst var þaö Eiöur Guöna-
son (A) sem svaraöi:
„Þegar ég heyrði þetta fyrst,
setti mig hljóðan. Ég sé ekki
betur, en með þessu hafi enn
einn kapituli bæst við Kröflu-
hneyksliö og aö þar hafi
kannski ekkert verið ofsagt
fram til þessa. Nú er enn rikari
ástæöa en fyrr aö skoöa þetta
mál alveg niður I kjölinn og það
hlýtur aö veröa aö gera.”
Friörik Sophusson (D) haföi
þetta um málið aö segja:
„Þaö er alltaf slæmt þegar
svona mál koma upp — hver
sem þar á I hlut. Hins vegar hef-
ur sifellt staöið styrr um Jón
Sólnes og verk hans og hann þvi
ef til vill dæmdur haröar en aör-
ir.”
Ingvar Glslason (D) sagði:
„Ég ver ekki þetta misferli og
stend jafn berskjaldaður fyrir
þvi og aðrir.”
Loks svaraöi Ólafur Ragnar
Grimsson (G): „Ég var undr-
andi á þessari misnotkun. Al-
þingi hlýtur aö láta þetta mál til
sin taka, samkvæmt þeim regl-
um sem þar eru I gildi.”
eftir Guðmund Arna Stefánsson