Helgarpósturinn - 19.10.1979, Blaðsíða 5

5
heigarpósiurinrL- Föstudagur 19. október 1979
„MJÖG LÍKLEGT AÐ ÞAÐ SÉU
KJARNORKUVOPN A ÍSLANDI”
segir Howard Morland, höfundur umdeildu
Progressivegreinarinnar um gerð
vetnissprengjunnar, í viðtali við Helgarpóstinn
„Þaö kæmi mér mjög á óvart,
ef þaö eru engin kjarnorkuvopn i
bandarisku herstööinni á Kefla-
vikurflugvelli,” sagði Howard
Morland i viðtali við undir-
ritaðan.
Morland er höfundur um-
deildrar blaðagreinar, sem hann
ritaði um vetnissprengjuna og
hvernig ætti að búa hana til.
Greinin hefur komið á stað mikl-
um blaðaskrifum og deilum hér
vestra.
Bandarikjastjórn krafðist þess,
að lögbann yrði lagt á hana, og i
hálft ár hefur Progressive-tima-
ritið ekki getað birt grein Mor-
lands vegna lögbannsúrskurðar.
Lögbannsúrskurðúrinn er sögu-
legur, þvi þetta er i fyrsta skipti i
sögu Bandaríkjanna, sem Banda-
rikjastjórn hefur tekizt að leggja
lögbann á blaðagrein og hindra
þannig tjáningarfrelsi fjölmiðla á
þeirri forsendu, að birting
greinarinnar gæti stefnt öryggi
rikisins i voða.
Fyrir stuttu var lögbanninu
aflétt, þar sem litíð tímarit, The
Madison Press Connection, birti
bréf frá tölvufræðingi þar sem
var að finna nákvæmlega sömu
upplvsingar eða s vipaðar og eru i
grein Howards Morlands.
Undirritaður átti viðtal við
Howard Morland á dögunum.
Við ræddum vitt og breitt um
kjarnorkum ál, bæði kjarnorku-
ver og þær hættur, sem þeim
fvlgja, samanber ,,Three Mile
Island”-slysið skammt frá
Harrisburg i vetur, og svo fram-
leiðslu og útbreiðslu kjarnorku-
vopna.
hvernig bezt veröi varizt kaf-
bátahernaði. Hlutverk her-
stöðvarinnar á Islandi er svo-
kallað ASW (Anti-Submarine
Warfare),” bætti Morland við.
...að verjast árás
sovézkra kafbáta...”
,,Um borð i fjölmörgum þeirra
kafbáta, sem koma norðan frá
Sovétrikjunum eru kjarnorku-
vopnogsömu sögu er að segja um
bandariska kafbáta á þessum
slóðum. Og það er einmitt hlut-
verk herstöðvarinnar á Islandi að
ver jast árás sovézkra kafbá ta. Af
þessari ástæðu tel ég ákaflega
óliklegt, að það séu engin kjarn-
orkuvopn á fslandi.”
Morland tók fram, að hann
hefði ekki kynnt sér sérstaklega
herstöðina á Islandi. ,,Ég veit
hins vegar, að það eru um 5000
kjarnorkuvopn, af einni gerð eða
annarri, erlendis á vegum banda-
riska hersins.”
Hann sagði, að i kjarnorku-
vopnaforðabúri Bandarikjahers
væru á milli 25 og 30 þúsund vopn.
Morland bætti þvi við, að Banda-
rikjamenn ættu að gera þessi
vopn óvirk. Ef til kjarnorkustriðs
kæmi nægði Bandarikjamönnum
um 100 kjarnorkuvopn til að
sigrast á her eða herjum óvinar
Kjarnorkuver og -vopn hafa
verið mjög til umræðu hér 1
Bandarikjunum undanfarna
mánuði. Kemur þar til greina
Howard Morlands og slysiö I TMI
kjarnorkuverinu við Harrisburg.
Andmælendur kjarnorku hafa
efnt til mótmælafunda viðs vegar
HowardMorland sannaði þó, að
þekkingar til að smfða þetta vopn
mætti afla með þvi að fara á
bókasöfn og eiga viðtöl viö sér-
fræðinga. Sjálfur hafði hann enga
sérþekkingu til þess að skrifa
grein um efnið. Að visu hefur
hann lagt stund á eðlisfræði og
verkfræði, en ekki útskrifazt i
þeim greinum.
Með þvi að skrifa greinina, sem
Bandarikjastjórn bannaöi birt-
ingu á, „The H-Bomb Secret:
How We Got It, Why We’re
Telling It” vildi Morland sýna
fram á, að uppskriftina að
sprengjunni væri að finna i
gögnum, sem væru opin almenn-
ingi. Vetnissprengjuna væri búið
að sveipa dularhjúpi.
Marklaus dularhjúpur
„Mig langaði til aö útskýra
hvernig dularhjúpurinn um
kjarnorkuvopn er framhald af
Rosenberg-réttarhöldunum og
hélt áfram með McCarthytim-
anum fram á okkar daga,” sagði
Morland.
En hefði Morland skrifaö grein
um þaö hvernig ætti að búa til
vetnissprengju, ef hann hefði haft
undir höndum nákvæmá formúlu
til þess úr leyniskúffum stjórn-
valda?
,,Já. Þessi leynd er markleysa
og henni er viðhaldið til þess að
gera vopnið dularfullt og jafn-
framt almenningi ókleift að ræða
og taka afstöðu af viti. Það, sem
lloward Morland
Þetta er forsiða mai-heftis Pro-
gressive-timaritsins, sem fjallaði
einvörðungu um vetnissprengju-
greinina og ýmsar hliðar þess
máls.
ég vildi, var að gera vetnis-
sprengjuna raunverulega i
hugum fólks. Ég vildi segja alla
söguna, hvortsem hún væri skráð
sem leyndarmál eða ekki.”
Morland bætti þvi við, að
dreifing upplýsinga af þessu tagi
geröu fólki kleift að taka skyn-
samlega afstööu og jafnframt
væri slik upplýsingamiðlun fyrsta
skrefið i átt að afvopnun.
Varðandi kjarnorkuvopn á
fslandi sagði Morland, að það
kæmi sér ekki á óvart, að islenzk
stjórnvöid yxðu aö treysta orðum
yfirmanna bandariska hersins á
Islandi eöa stjórnvöldum I Wash-
ington.
„Það þarf nokkra sérþekkingu
til þess að komast að þvi hvort
kjarnorkuvopn eru geymd á til-
teknum stað eða ekki. Og mér
sýnist það nokkuð brýnt fyrir
Islendinga að fá þetta á hreint,
þar sem það er alþjóðaflugvöllur
innan hersvæðisins. Það er
raunar athyglisvert, að i Hon-
olulu er einmitt núna dómsmál i
gangi, þar sem herinner að reyna
að fela þá staðreynd, að þar séu
geymd kjarnorkuvopn örskamma
vegalengd frá alþjóöaflugvelli
þar.”
Fáar blaðagreinar hafa vakiö
jafnmikla athygli og grein
Howard Morlands um vetnis-
sprengjuna. Eftir sex mánaða
þref hefur loksins fengizt leyfi til
að birta hana og verður það i
nóvember-hef ti Progressive--
timaritsins.
Er þar með lokið sögu lengsta
lögbanns á ritað mál i sögu
Bandarik janna.
First Amendment rights vs. natumal securitr
Sýnishorn af úrklippum um grein Howard Morlands. Hann sagði i sam-
táli við Helgarpóstinn, að ritstjórn Progressive-tlmaritsins hcfði haldiö
saman úrklippum um máliö frá upphafi og fylltu þær 5 stóra
pappakassa.
Bandarisk kjarn-
orkuvopn erlendis...
Morland hefur um margra ára
skeið kynnt sér kjarnorkuvopna-
framleiðslu Bandarikjamanna og
útbreiðslu sllkra vopna.
Þegar ég itrekaði spurningu
mina um það hvort hugsanlegt
væri, að á Islandi væru bandarisk
kjarnorkuvopn, sagði Howard
Morland:
,,Ég tel mjög liklegt, að við
höfum kjarnorkuvopn á Islandi.
Þaðer löngu vitað, að bandariski
herinn hefur kjarnorkuvopn
erlendis og er nærtækast að nefna
Japan, Filippseyjar og
Vestur-Þýzkaland. Ég væri
undrandi.ef engin slik vopn eru á
íslandi.”
Hvers vegna?, spurði ég.
„Svarið ereinfalt. Það má ekki
gleyma þvi hvert er meginhlut-
verk bandarisku herstöðvarinnar
á Islandi. Herstöðin gegnir eftir-
litshlutverki. Verkefni hennar er
aðfylgjastmeðkafbátaferðum oe
um Bandarikin og virðast and-
kjarnorkusinnar eiga töluveröan
hljómgrunn meðal bandarísku
þjóðarinnar.
Kjarnorkan í
brennidepli
Andmælendum hefur bætzt
liösstyrkur að undanförnu:
fréttir um bilanir i nokkrum
kjarnorkuverum hér vestra hafa
vakið fólk aftur til umhugsunar
um kjarnorku og þær hættur, sem
henni fylgja.
I ofanálag eru orkumál ofar-
lega i hugum Bandarfkjamanna
og ýmsar tilraunir I gangi i þvi
skyni að afla orkufrekustu þjóð
heims aflgjafa fyriralla bilana og
heimilistækin, sem fylgja hverju
heimili.
Vetnissprengjan s jálf er heldur
óhugnanlegt vopn og gæti eytt
öllu lifi á jöröunni. Fáir vilja
hugsa svo langt. Hvernig vetnis-
sprengjan litur út vita enn færri
okkar.
Urvalssól
/Það eykst með hverju ári að fólk tekur fremur orlof
sitt að vetri en sumri. Fyrir þá bjóðum við vel skipu-
lagðar hópferðir til viðurkenndra orlofsstaða í Úrvals-
sól.
KANARÍEYJAR
Fjöldi íslendinga hefur dvalið á PLAYA Del INGLISH
ströndinni undanfarna vetur og notið þar Úrvalssólar,
hvíldar og skemmtunar.
BrotHör
26. október
25. nóvember
15. desember
5. janúar.
26. janúar
16. febrúar
8. mars
29. mars
19. apríl
Úrvalsgististaðir á Playa del Inglish.
Smáhýsi (bungalos): El Timon.
íbúðir: Broncemar, Los Salmones.
Úrvalsíbúðir í miðborg Las Palmas: Tinoca
Verð frá kr. 290.000.-
Sérprentaður bæklingur liggur frammi á aðalskrifstofu
og hjá umboðsmönnum okkar.
Komið og ráðfærið ykkur við sérþjálfað starfsfólk okka
um Úrvalsferðir.
Jólaferð
Páskaferö
FERÐASKRIFSTOFAN
URVAL
VID AUSTURVÖLL SIMI26900