Helgarpósturinn - 19.10.1979, Blaðsíða 4

NAFN: Svavar Gestsson STAÐA.Fyrrum þingmaður og viðskiptaráðherra. FÆDDUR: 27. júní 1944.
HEIMILÍ: Holtsgata 21, Reykjavík. HEIMILISHAGIR: Eiginkona, Jónína Benediktsdóttir og eiga þau þrjú börn.
ÁHUGAMÁL: Hefur áhuga á mannlifi og bókum.
„EFTA-FORMENNSKAN KOSTULEG UFSREYNSLA
Pólitlk, pólitfk og aftur pólitik. Ekki er um annaó talaö um þessar mundir er pólitik. Flokkarnir
farnir aö undirbúa listaskipan sina og prófkjörsslagur viöa kominn Ifulian gang. Þá er örskammt
I sjálfa kosningabaráttuna og þar veröur barist á banaspjótum. Enginn er annars bróöir i þeim
leik. Samherjar úr siöustu rikisstjórn höggva þar t.a.m. hver annan.
Alþýöubandaiagiö vildi ekki i kosningar nú 1 desember. Taidi of mörg mál bföa tafarlausrar úr-
lausnar, og gætu þau ekki beöiö óafgreidd meöan kosingaslagur færi fram. Alþýöubandalagiö
segist þó hvergi bangiö. Svavar Gestsson fyrrum viöskiptaráöherra, þar áöur ritstjóri Þjóövilj-
ans og 1. maöur á lista Alþýöubandalagsins i siöustu kosningum er I Yfirheyrslu Helgarpóstsins ■
77
Meö hvaöa hætti veröur
skipaö á framboöslista Alþýöu-
bandalagsins hér i Reykjavik?
„Meö forvali. Þaö fer fram i
tveimur umferöum. 1 fyrri
umferöinni skrifar hver þátt-
takandi i forvalinu nöfn sex
manna. Siöan eru valin úr þvi
tólf nöfn þeirra sem flestar til-
nefningar hafa hlotiö i fyrri
umferö til þess aö taka þátt i
seinni umferö. I seinni umferö
skulu siöan þátttakendur raöa
nöfnum i númeraröö.”
Veröur niöurstaöa þessa for-
vals bindandi?
„Samkvæmt lögum flokksins
og lögum félagsins I Reykjavik,
þá er niöurstaöan ekki bindandi.
Aö sjálfsögöu er hins vegar
tekiö mark á þessum niöur-
stööum, til þess er forvaliö.”
Ertu persónulega hræddur viö
svona forval?
„Hræddur viö?”
.... Um þina eigin stööu á list-
anum.
„Min staöa skiptir engu máli i
þessu sambandi, en ég er
ánægöur meö svona forval.
Þykir þetta skynsamlegur val-
kostur. Þetta er innanflokks af-
greiösla á hlutunum og mjög
eölileg.”
Býstu viö haröri baráttu um
efstu sætin?
„Ég býst ekki viö þvi, nei.”
Teluröu þig til svokallaörar
menntamannakliku innan
flokksins?
„Ég tel mig ekki til neinnar
klíku I flokknum.”
Nú hafa menn úr verkalýös-
armi flokksins talaö um þessa
menntamannakliku svokölluöu?
„Ég hef ekki oröiö var viö
þaö.”
Guömundur J. Guömundsson
formaöur Verkamannasam-
bandsins segir menntamanna-
klfku i flokknum. Hann talar um
tviskiptingu flokksins, þ.e.
verkalýösarmur og mennta-
mannaklika. Er þessi tvi-
skipting fyrir hendi?
„Slfk tviskipting flokksins er
ekki til.”
Nú hefur veriö talaö um þaö,
aö grunnt sé á þvi góöa milli þfn
og Ásmundar Stefánssonar
framkvæmdastjóra ASt og hann
vilji ná i þitt sæti á listanum hér
I Reykjavik. Geriröu ráö fyrir
haröri atlögu þaöan?
„1 sambandi viö framboö mitt
i fyrra var talsvert skrifað um
þaö i blöö, aö átök heföu verið
milli okkar Asmundar Stefáns-
sonar. Þaö er endileysa. Viö
erum ágætir kunningjar og átök
eru ekki á milli okkar.’
Þú gengur út frá því aö þú
veröir I fyrsta sæti listans eins
og I fyrra?
I „Ég geng ekki út frá neinu.
i Þaö er flokkurinn sem ákveöur
i þaö ”
Myndiröu taka sæti neöar á
listanum ef úrslit yröu slik I for-
vali?
„Ég tek þeirri niöurstööu sem
úrslit forvalsins sýna og niöur-
stööu flokksfélagsins sem tekur
endanlega ákvöröun um lista-
skipan.”
Hverju hefur þú áorkaö i
rauninni á þessu eina starfsári
rikisstjórnarinnar?
„Þaö er i raun og veru sorg-
lega lftiö, vegna þess aö timinn
hefur veriö litill til aö sinna
ráöuneytisverkum. Þaö hefur
oft komiö I minn hlut I þessari
rikisstjórn, af hálfu ráöherra
Alþýöubandalagsins, aö sinna
ýmsum almennum pólitiskum
verkum. Ég hef setið i flest-
öllum ráöherranefndum sem
hafa veriö starfandi um efna-
hagsmál. Ég tel hins vegar aö
mér hafi oröiö ágengt á ýmsum
sviöum, en á hinn bóginn voru
ýmis verk óunnin, sem ég sé
eftir.
Kannaöir þú eitthvaö frekar i
þínu ráöuneyti, vafa-
samaviöskiptahætti skreiöar-
seljenda á Nigeriumörkuöum,
eöa hefur þaö mál veriö svæft?
„Þaö mál er ekki sofnaö i
ráöuneytinu. Þaö var þaö
a.m.k. ekki, en þaö getur veriö
aö þaö hafi sofnað siöustu tvo
sólarhringa. Ég veit ekkert um
þaö. En þaö var ekki sofnaö
þegar ég fór þaöan.”
Hvaö haföi veriö gert I þvi?
„Útflutningsrannsóknarnefnd
átti aö athuga þetta mál. Ég vil
einnig skýra frá þvi hér, aö
ráöuneytiö var beðiö, nú á
siöustu vikum, um miklu hærri
umboöslaun en voru á feröinni i
þessu tilviki, sem Helgarpóst-
urinn hefur skýrt frá. Nú var
beðiö um miklu hærri umboös-
laun, sem „aögangseyrir”, eins
og þaö var kallaö, aö mark-
aönum i Nigeriu. Og þvi
höfnuöum viö.”
Nú hefur einn skreiöarútflytj-
andinn játaö aö um mútur var
aö ræöa. Er þetta þá ekki oröiö
sakamál?
„Ég tel aö þaö sé skylt aö
rannsaka þetta mál. Rikissak-
sóknari ætlar aö láta máliö til
sin taka og ég fagna þvi.”
Þú gagnrýndir harölega
margar þær stofnanir — hér
heima og erlendis, t.d. Efta-
ráöiö sem þú hefur siöan lent i
aö makka viö sem ráöherra.
Hvernig hefur samstarfiö viö
þessa aöiia gengiö?
„Þaö hefur gengiö svona upp
og ofan. Stundum vel og
stundum illa.”
Mátti ekki sjá þaö fyrir , aö þú
sem sósialisti gætir ekki starfaö
í þessu ráöuneyti viö þaö
kapitaiiska kerfi sem hér rikir?
„Ég vil ekki gefa mér þaö, aö
borgaralegt valdakerfi hlýöi
ekki lýöræöislega kjörnum full-
trúum. Þess vegna taldi ég
ekkert óeölilegt aö ætla aö ég
gæti einhverjum málum þokaö i
rétta átt. Hins vegar fékk ég
engan stuöning frá samstarfs-
flokkunum i rikisstjórninni til
aö koma ýmsum atriðum i rétt
horf. Þar bjóst ég viö liösinni,
sérstaklega frá Alþýöu-
flokknum. En hann vildi ekki
þegar á reiö koma á umbótum
og breyta gjörspilltu valda-
kerfi.”
Séröu eftir ráöherrastólnum?
„Ég sé ekki eftir neinum
stól.”
Séröu eftir ráöherra-
embættinu?
„Nei.”
En teluröu þig hafa haft
möguleika til aö breyta
einhverju ef þú heföir fengiö
meiri tima?
„Ot af fyrir sig sakna ég
ýmissa mála, sem ég heföi
viljaö vinna aö. Meginatriöiö
fyrir mér, er ekki i hvaða stól ég
sit, heldur hvernig ég geti best
unnið þeim málstaö, sem ég
berst fyrir.”
Ein spurning utan dagskrár.
Breyttust þinar ytri aöstæöur
mikiö, þegar þú varöst ráö-
herra.
„Já, þær geröu þaö.”
Er þaö rétt aö þú hafir fataö
þig upp, þegar þú settist I ráö-
herrastól?
„Ég keypti ein föt. Ég átti
bara ein fyrir. Annars er þessi
spurning til marks um þaö
ómerkilega slúöur sem kemur
upp I kringum menn sem gegna
svona störfum. Ég fer inn I ráö-
herraembættiö viö algjörlega
óvenjulegar aöstæöur. Ég er til-
tölulega ungur aö aldri, haföi
aldrei setiö á Alþingi áöur og
haföi ekki tamiö mér þá lifs-
hætti, sem margir viröast telja
eölilegt aö fylgi ráöherra-
störfum. Ég neyddist þvi til aö
kaupa mér galla niöur i
Andersen og Lauth”.
Er þaö rétt aö hluti þinnar
pólitisku uppfræöslu hafi fariö
fram I Austur-Þýskalandi?
„Ég hef fengið mina pólitisku
uppfræöslu mjög viöa. Ég hef
fengiö hana á sildarplönum, I
brúar- og byggingavinnu, i
Sósialistaflokknum, i skólum.
Ég var I Austur-Þýskalandi i
st.uttan tlma.Þaö er rétt.”
Kom uppfræöslan i Austur-
Þýskalandi þér aö gagni I póli-
tisku starfi?
„Reynsla min hefur komiö
mér aö gagni og þaö sem kom
mér aö gagni i Austur-Þýska-
landi — i þann stutta tima sem
ég var þar — var aö kynnast þvi
kerfi sem þar er viö lýöi. Þar er
kerfi sem ég hef ekki áhuga á,
að búa viö og vona að okkar
þjóö þurfi aldrei aö sæta þeim
kjörum sem fólk býr viö þar.”
Var rikjandi afbrýöisemi i
Alþýðubandalaginu gagnvart
Alþýöuflokknum i þessu rikis-
stjórnarsamstarfi, vegna stór-
sigurs þess siöarnefnda í siöustu
kosningum?
„Nei, slikt var ekki fyrir
hendi. — Kannski var það bara
barnaskapur — en ég var til-
tölulega bjartsýnn á aö þaö væri
hægt aö vinna meö þessum ungu
mönnum I Alþýöuflokknum og
vonaöist til þess aö viö ættum
ýmislegt sameiginlegt. Og ég er
ekki fjarri þvi aö svo sé. Hins
vegar voru einstakir menn
þarna innan Alþýöuflokksins, 3
þingmenn að minnsta kosti, sem
voru alltaf á móti þessari stjórn
og þaö fór svo að þeir höföu alla
hina undir. Þessir sömu menn
eru orönir ráöherrar núna og
það fer sumpart vel á þvi.”
Var Alþýöubandalagiö fariö
aö undirbúa stjórnarslit þegar
Aiþýöuflokkurinn fór út?
„Nei, þaö er fjarstæöa.”
Hvernig hefur þessi saga þá
komist á kreik?
„Það hef ég ekki hugmynd
um.”
Eru aliar vinstri-stjórnarhug-
myndir i framtiöinni óraun-
hæfar? Var þessi stjórnar-
sprenging endaniegur minnis-
varöi um vinstri stjórnir á
islandi?
„Nei, þaö tel ég ekki. Ég held,
aö það geti vel fariö svo að hér
verði mögulegt aö mynda
vinstri stjórnir. En þaö er komið
undir tvennu. t fyrsta lagi aö
Alþýöuflokkurinn breytist og
verði vinstri flokkur, og i ööru
lagi aö Framsóknarflokkurinn
lendi ekki i höndunum á for-
vigismönnum einkagróöa-
hyggjunnar, sem viröast nú
hafa þar töglin og hagldirnar.
Þaö er lika hugsanlegt að tveir
þessara flokka nái meirihluta á
Alþingi. t siðustu kosningum
fengu Alþýðuflokkurinn,
Alþýöubandalag og Frjálslyndir
og vinstri menn um 50% at-
kvæöa. Viö þær aöstæöur áttu
menn auövitað aö ganga i þaö
verk að reyna aö knýja fram
sameiginlega þær breytingar á
þjóöfélaginu, sem fólk hélt aö
þessir flokkar beröust fyrir.
Þeir sem voru hins vegar i
sandkassa — og prófkjörsleik
allan timann og eru sjálfsagt
enn að berja hver á öörum,
fengust aldrei til aö takast i
alvöru á viö verkefnin. Þaö er
mikil söguleg ábyrgö sem þessir
menn hafa tekiö á sig gagnvart
launafólki i landinu. Stjórnmál
eru ekki leikaraskapur heldur
alvöruvinna.”
Myndir þú taka aftur viö ráö-
herradómi ef þér byöist?
„Ég myndi vilja ganga miklu
betur frá ýmsum málefnalegum
þáttum áöur en ég gengi til sliks
embættis.”
Hvernig var þér hatrömmum
andstæöingi Efta aöildar innan-
brjósts, þegar þú sast sem for-
maöur Eftaráösins?
„Það var mjög kostuleg lifs-
reynsla. En ég geng i svona
verk sem hverja aöra vinnu. Viö
tökum aö okkur aö sinna
ákveönum ráöuneytum viö til-
teknar gefnar pólitiskar for-
sendur. Hins vegar reynum viö
einnig aö starfa I anda okkar
eigin pólitisku lögmála. A Efta
fundinum var ég fulltrúi mins
lands og þaö er meirihluti á lög-
gjafarþinginu fyrir aöild aö
Efta. Þvi gegndi ég skyldu
minni i þessu sambandi eins og
hver annar tslendingur. Þó
haga ég auðvitað minum oröum
og athöfnum þannig, að þaö sé I
samræmi viö minar pólitisku
skoöanir, i hverju þvi verki sem
ég tek aö mér. Ég vil aöeins i
þessu sambandi minna á að
Efta samþykkti fyrir okkur til-
verknaö framlengingu aö-
lögunartimans. Þaö var þó af
ýmsum embættismönnum talið
ógerlegt.”
Skrifar þú sem sósfalisti undir
og staöfestir veröhækkunar-
beiönir atvinnurekenda meö
glööu geöi?
„Nei, þaö geri ég ekki. Hins
vegar geri ég mér grein fyrir
þvi, aö þegar ég tek viö sem viö-
skiptaráöherra þá er 52% verð-
bólga I landinu. Ég er enginn
galdramaöur. Mér tekst ekki á
einu augnabliki að snúa þessum
hlutum viö. Þannig að I far-
vatninu eru hækkunarbeiönir
meöan verið er aö vinna þessa j
verðbólgu niður. Það er barna-
skapur aö halda aö þaö sé til
viöver&bólgu einhver Kinalifsel-
exir. Þótt ritstjóri Alþýðu-
blaösins kunni aö halda þaö, þá
er sú ekki raunin.”
eftir Guðmund Arna Stefánsson-