Helgarpósturinn - 23.11.1979, Page 20

20
Föstudagur 23. nóvember 1979 _he/garpásturínrL.
TVÆfí MEfíKAfí SÝN/NGAfí
Eitthvaö viröist nú bjartara
yfir sýningarhaldi en fyrr i
þessum mánuöi. Tvær sýningar,
báöar athyglisveröar, hófu
göngu sina um síöustu helgi. A
Kjarvalsstööum sýna fimm
myndlistamenn félagarnir Kees
Visser, Kristinn Harðarson,
Ölafur Lárusson, Magnús Páls-
son og Þór Vigfússon. í Norræna
húsinu sýna svo Bragi Asgeirs-
son og Siguröur örn Brynjólfs-
son.
Þótt ekki megi ég vera of
heimtufrekur sakna ég þriöju
sýningarinnar. Sunnudaginn 18.
varö Svavar Guönason sjötug-
ur. Mikiö heföi veriö gaman aö
sjá eina góöa yfirlitssýningu á
verkum þeirrar kempu i tilefni
af deginum. Reyndar hef ég
lengi beöiö eftir slíkri sýningu á
verkum Svavars og alltaf fund-
ist tilefnin næg. Vonandi veröur
úr þessu bætt á næstunni, svo
yngri kynslóöum auönist að sjá
verk þessa brautryöjanda
nútímalistar i öilu sinu veldi. Ég
mergjar eöli málverksins eru
áberandi þættir i verkum hans.
í verkum Kristins Haröarson-
ar eru þaö teiknihæfileikarnir
sem mest eru áberandi. Þótt
Kristinn noti einnig ljósmyndir
sem undirstööumiöil finnst mér
grafískt eöli verkanna komi
best fram I óreglulega saman-
settum smámyndum hans af
detalijum (úrdráttum) kringum
stórar teikningar af atburöum.
Viss epísk frásagnargleði ein-
kennir þessar myndir Kristins.
Þó gætir I mörgum myndanna
löngunar til aö þverbrjóta
fagurfræðileg gildi teikningar-
innar.
Framlag Magnúsar Páisson-
ar er byggtá kenningum griska
stæröfræðingsins Pýþagorasar.
Þetta eru gipsplötur meö upp-
hleyptum eöa igreiptum tölum
úr talnaspeki stæröfræðingsins.
Miöi viö enda verksins skýrir út
hugsunina sem aö baki þvi felst.
Þessir skúlptúrar undirstrika
stööu Magnúsar sem einhvers
14
Myndlist
eftir Halldór Björn Runólfsson

óska Svavari til hamingju og
vona aö hann haldi lengi áfram
aö festa ótrauöur sina tæru liti á
strigann.
Falleg sýning
Sýning fimmmenninganna á
Kjarvalsstööum er prýöilegt
yfirlit yfir hina ýmsu og óliku
strauma sem flokkaðir hafa
veriö undir nýlist. Hver um sig
hefur sinn persónulega stíl en
öllum er það sameiginlegt aö
þeir fást viö myndlist á óhefö-
bundinn hátt.
Kees Visser er tslendingum
kunnur fyrir starfsemi sína I
Lóu, galleriinu I Amsterdam.
Viö þaö vann hann ásamt konu
sinni Rúnu sem nýlega sýndi i
Suöurgötu 7. Myndir Kees eru
afar finlega unnar og bera vott
um næma tilfinningu i litskynj-
un. Kannar hann meö nýstár-
legum aöferöum möguleika
málverksins og notar m.a. flétt-
ur úr ólikum pappir svo sem
dagbiööum og hundraðkrónu-
seölum I verk sin. Rökræn hugs-
un og vilji til aö kryfja til
frumlegasta hugsuöar Islenskr-
ar nýlistar.
Verk Ölafs Lárussonar sýna
vaxandi styrk hans sem mynd-
listarmanns. Ljósmyndaverk
Ólafs sem unnin eru úr 16mm
kvikmynd og raöaö er tveim og
tveim utan um spegla, heila
eöa brotna, eru ákaflega sterk.
Mér liggur viö aö segja aö i
þessum myndum felist visst
agressivitet. Sama má segja
um myndröö hans undir brotn-
um glerjum, sem er mjög heil-
steypt verk. Þaö er eitthvert
sjálfsprottiö tilfinningaríki i
þessum verkum Ólafs, sem
höföar beint til áhorfandans.
Lestina rekur Þór Vigfússon.
Tuttugu og fjórir teningslaga
kassar málaðir I sex litum bera
vott um mínimaliska aöferö
Þórs. Meö mismunandi rööun
kassanna . þannig aö mis-
munandi litar hliöar þeirra snúa
saman, finnst manni aö um
miklu fleiri liti sé ' aö ræöa. Ólík
staðsetning flatanna gagnvart
lýsingunni gerir aö verkum aö
sami litur fær allt annan blæ.
Frá sýningu nýlistarmanna aö
Kjarvalsstööum.
Bragi Asgeirsson og Siguröur ö.
Brynjóifsson sýna i Norræna
húsinu.
Sama hugsun er föð málverka
sem hanga á veggnum Þetta eru
einföld verk útfærð á snjallan
hátt.
Þessi sýning er ákaflega
falleg og inspirerandi. Hún er
gott dæmi um hve heilsteypt
sýning getur veriö þó aö um
ólika listamenn sé aö ræöa
Tveir góöir í Norræna
húsinu
Bragi Asgeirsson var fyrsti
kennari Sigurðar Arnar
Brynjólfssonar I Myndlista- og
handiöaskólanum. Nú sýna þeir
saman, „kennari” og
„nemandi” I Norræna húsinu.
Er þetta þriöja einkasýning
Braga i þvi húsi en fyrsta einka-
sýning Siguröar Arnar.
Sýning Braga er tileinkuö
börnum á barnaa’ri. Líkt og á
fyrri sýningum blandar Bragi
saman nýju og eldri myndum
sinum. A þessari sýningu finnst
mér þessi blanda koma ágæt-
lega út og betur en þegar Bragi
sýndi meö Sverri Haraldssyni.
Þá voru eldri myndirnar of yfir-
gnæfandi.
Þróun Braga er hæg én mark-
viss. Nýjustu myndir hans sýna
aö hann er orðinn meistari þess
miöils sem hann hefur kosiö sér.
Meö mikilli tilfinningu fyrir
rúmtaki og litum raöar hann
þeim hlutum sem hann finnur i
náttúrunni eða annars staðar, I
myndir slnar. Meö einhvers
konar fernlshlaupi frystir hann
svo hlutina eöa limir þá i flötinn.
Myndbygging Braga er gjarnan
symmetrisk eöa miölæg og er
spennan i myndum hans þvi
frekar fólgin I þeim óvæntu
hlutum sem hann festir á flöt-
inn. Myndmál hans má rekja
beint til súrrealismans, þar sem
hlutirnir öölast annaö og nýtt lif
I nýju samhengi þá leyfir Bragi
oft hlutunum aö vera I þvl sam-
hengi sem hann finnur þá i.
Þetta er áberandi i „fjörumynd-
um” hans (Upprás nr 15) og
(Sópdyngju nr.2)
Þær myndir sem mér finnast
sterkastar eru þær sem gæddar
eru þessu súrreallska mynd-
máli, þar sem þaö helst I hendur
við einfalda en hnitmiöaöa
kompósisjón. í þeim flokki eru
Bóndi (nr. 5) og Þögn (nr.4)
Meö þessum verkum finnst mér
Bragi vera aö þróast i átt til
mun dýpri átaka viö myndefniö.
Siguröur örn er ókrýndur
konungur á sinu sviöi. Skrýtlur
hans og myndasögur eru tvi-
mælalaust þaö besta sem gert
er i þessum efnum á tslandi.
tsmeygileg fyndni hans
blandin sterkri ádeilu nýtur sln
einkar vel I liprum og öruggum
teikningum hans. SÖB vinnur
margar myndir um eitt þema,
t.d. stórt fótspor innan um
mergö smáfólks (Hvar er
Gulliver nr. 41 og Fall einræðis-
herrans nr. 5) Túlkun Siguröar
á mergö smáfólks sem táknar
væntanlega varnarleysi
smælingjanna eða andvaraleysi
hópsálarinnar, er uppistaöa i
mörgum mynda hans. Seriurn-
ar „Prestarnir gera það lika”
og „möppudýrin” eru frábærar
þjóðfélagsádeilur.
Sýningin gefur góöa mynd af
þróun Sigurðar og vaxandi
hæfni hans. Þaö er sorglegt að
vita til þess aö Siguröur þurfi aö
hafa ofan af fyrir sér með aug-
lýsingateiknun, þar sem litiö
rúm er fyrir persónulega túlk-
un. Vonandi á hann einhvern
tlma eftir að geta helgaö alla
krafta sina teiknimyndagerö og
veröur mikill fengur aö fá kvik-
mynd frá honum.
Af nýjum
hljómplötum:
ROKK
OG AFTUR
ROKK
Joe Jackson — I’m The
Man
Joe Jackson er 24 ára gamall
nýbylgjupönkari, sem fyrst
vakti á sér veruiega athygli I
byrjun síðastliöins sumars, þeg-
ar lag hans Is She Really Going
Out With Him? fór i stórum
stökkum upp bandariska vin-
sældarlistann. Það lag var tekið
af fyrstu plötu hans, Look
Sharp. Nýlega kom út önnur
plata Joe Jacksons, sem hann
kallar I’m The Man.
I’m The Man hefur að geyma
lOlög, sem öll eru eftir Jackson,
en hljómsveit hans — Gary San-
ford gitarleikari, Dave Hough-
ton trommari og Graham Maby
bassaleikari — á sinn þátt I út-
setningunum.
Tónlist Joe Jacksons er svo-
sem fyrr hefur komið fram ný-
bylgjupönk, og minnir um
margt á æðstaprest þeirrar
stefnu, Elvis Costello. Þetta
kemur einkum fram I söng
Jacksons, en einnig i uppbygg-
ingu og útfærslu laganna
sjálfra. En þetta þýðir þó ekki
að Joe Jackson sé ekkert nema
stæling á Elvis Costello, þó svo
kunni að virðast við fyrstu
heyrn. Og Joe Jackson stendur I
ýmsu framar Costello, td. I
textagerð. Textar Costellos
svifa yfirleitt I lausu lofti og
fjalla i senn um allt og ekki neitt
(sumir telja þetta Costello til
lofs), á meöan textar Jacksons
eru flestir markvissir og oft
bregður fyrir ágætum húmor ss
i laginu um Geraldine og John:
Geraldine and John
See the happy couple — so
inseparable
And the beat goes on
And for better or for worse
They are married but of course
Not to each other
A I’m The Man eru nokkur lög
sem búast má við að eigi eftir að
fíómantísk vikulok
Menn fóru ekki varhluta af
blessaöri rómantikinni á sln-
fóniutónleikunum fyrir viku.
Þeir hófust á hinum geöþekka
forleik alnafna mlns aö Nýárs-
nóttinni, sem hann samdi fyrir
sýningu hennar við opnum
Þjóöleikhússins 1950. Einhverj-
um þykja kannski álfalögin al-
þekktu koma eins og skollinn úr
sauöarleggnum innanum ann-
aö.
En sú er vist skýring á þvi,
að leikstjórinn Indriöi Waage,
dóttursonur gamla Indriöa, höf-
undar Nýársnæturinnar, óskaöi
þess svo eindregiö, aö Arni lét
til leiöast. Enda eru þetta al-
geng og oft ágæt vinnubrögð.
Síöan kom Sinfónía nr.2 eftir
samlanda og samtiöarmann
Edvards Grieg, Johan Severin
Svendsen (1840-1911). Hann
stundaði nám I Leipzig 1863-67
og lék siöan meö hljómsveit
Musards I Parls og sem kon-
sertmeistari hjá Eúterpe i Leip-
zig, en hann var fiðlungur góð-
ur. Hann var hljómsveitarstjóri
viö Konungiega leikhúsið i
Kaupmannahöfn 1883-1908.
Svendsen leitaðist eins og
Grieg viö aö skapa sérnorskan
tón I sinum sinfónisku verkum,
en áhrif hinnar þýsku síð-
rómantikur eru þó ætiö mjög
svo yfirgnæfandi. 1 þessari fal-
legu sinfóniu er þaö einna helst I
þriöja kafianum, sem viö verö-
um auöheyrilega vör viö norska
tónfalliö.
Siöast kom svo planókonsert
nr 2 eftir Sergei Rakhmaninoff
(1873-1943) sem er eitt fárra
verka þessa rússneska planó-
snillings, sem allt ætlar aö
standa af sér. Hann er saminn
1900-01, þegar Rakhmaninoff
haföi náö sér eftir fyrra
deyföartimabil sitt. Hann er
einnig i slörómantiskum anda,
og raunar þykir flestur sem
Rakhmaninoff hafi ekki náö öllu
lengra, heldur fariö aö endur-
taka sig. Hann fékk viöurnefniö
„d-moll tónskáldiö”. Hann yfir-
gaf heimaland sitt eftir bylting-
una 1917 og bjó einkum i Banda-
rikjunum slöustu 25 árin.
Þegar Austurbæjarbió opnaði
fyrir rúmum 30 árum, var
fyrsta mynd þess amerisk
mærðarvella, sem hét hvorki
meira né minna en „Ég hef
alltaf elskað þig”. Hún var um
frægan hljómsveitarstjóra, sem
uppgötvar ungan og fallegan
kvenpianista og lætur hana
leika þennan konsert meö sér.
En þá gerast þau ósköp, að
stúlkan fer aö túlka ást sina til
hljómsveitarstjórans I leik sin-
um og spilar svo fallega, aö hon-
um finnst hún ætla aö stela sen-
unni frá sér. Hann lætur þá
hljómsveitina ieika svo hratt og
sterkt, að einleikarinn hefur
ekki viö. Allt fellur þó auövitaö I
Rögnvaidur Sigurjónsson
ljúfa löö aö lokum. Nema hvaö.
Maöur fór á þessa mynd mést
til aö skoöa nýja bíóið, en jafn-
vel á þeim árum var þetta of
væmiö. Hinsvegar var klasslsk
tónlist þá að byrja aö skjóta rót-
um i manni, og þar sem ég átti
þá hvorki græjur né plötur, fór
ég aftur að sjá myndina vegna
hljómlistarinnar.
Ekki varö vart viö nein þess-
leg tilfinningaátök milli Kar-
stens Andersen og Rögnvalds
Sigurjónssonar, heldur ágætis
jafnvægi. Röggi segir I endur-
minningum sinum, aö allt hafi
lent i handaskolum, þegar hann
lék þennan konsert með Bohdan
Wodiczko áriö 1971. Hvaö skyldi
hann segja um þessa hljómleika
i 3. bindinu? Þaö er ekki vist, aö
flytjendum og áheyrendum
finnist ætiö hiö sama. Kannski
meira um endurminningar
Rögnvalds seinna.
Fúsi
Varla er hægt aö segja annaö
en Sigfús Halldórsson sé lika
rómantiskur og semji einkum
lög viö þvilika texta. Enda er
hann ómótstæöilegastur i sinum
ijúflingslögum.
Sigfús Halldórsson.
Hinsvegar er ekki nema von-
legt, að Sigfús langi stundum til
aö búa til eitthvað „stórbrotiö”
meö viöu tónsviöi. Þá er hann
mun mistækari. Og ekki bætir
úr skák þegar miklir einsöng-
varar „ganga á lagiö” og sperra
sig uppí hástert, þar sem færi
gefst. Það skemmir enn meir
samræmi ljóös og lags.
Þetta misræmi birtist stund-
um einkar skýrt á hinum verö-
skulduöu tónieikum, sem Tón-
listarfélagiö efndi til á laugar-
daginn vegna sextugsafmælis
Fúsa. Það leyndi sér t.d. ekki,
hvaö Guömundur Guöjónsson
fór best meö lagið Afadrengur,
af þvi þar var ekki um neina
hetjutenórstilburöi aö ræöa.
Þaö var sömuleiöis fjarska
óáheyrilegt, þegar Garöar
Cortes og Ólöf Haröardóttir
enduöu Viö eigum samleiö á
fullu, svo að jaöraöi viö Wagner.
En þau fóru vel saman á sviöi.
Stöku sinnum getur þetta þó
átt viö i lögum Sigfúsar eins og 1
dag. Þar heföi Garöar jafnvel
mátt ganga enn lengra I leik-
rænum tilburöum vegna þeirra
geðsveiflna, sem kvæðiö lýsir.
En hann geröi vel það, sem
fremja mátti meö raddbeit-
ingunni einni.
Það er annars mjög umdeil-
anlegt, hversu langt söngvarar
eiga að ganga i látbragösleik á
konsert. Og oft viröist togast á i
þeim leiklöngum og hlédrægni.
Stundum slá þeir út örmunum
við tiltekna ljóölinu, en þess á
milli er sem þeir viti ekki, hvaö
þeir eigi aö gera viö hendurnar
á sér. Veröur þetta ósjaldan
hálfvandræöalegt.
Auk þess sem þegar er nefnt,
var best farið meö Litlu fögru
ljúfu vinu af þeim ólöfu og
Garöari svo og Viö Vatnsmýr-
ina af Snæbjörgu Snæbjarnar-
dóttur, og kom það
skemmtilega á óvart, þar sem
maöur bjóst við einhverskonar
Mariu Callas stfl.
Það er meö Sigfús eins og
fleiri góöa söngvasmiöi, að sum
ljóö veröa varla séö eöa heyrö
lengur án þess aö lögin hans taki
aö óma i hausnum. Þetta getur
jafnvel átt viö um einstaka
bletti á landinu. T.d. gengur
maöur varla svo um Vatnsmýr-
ina, aö lagi og ljóöi skjóti ekki
upp. Hinsvegar hvarflar lagið
við Austurstræti aldrei i hug-
ann,diversu oft sem um þá götu
er arkað.
Maöur hálfsaknaði sumra
sigildra dægurlaga, svo sem Er
sumarið kom yfir sæinn, sem
mér þykir alltaf laga sætast án
þess þó aö vera vitund væmiö.
Kristinn Hallsson bætti þetta
svolitiö upp meö þvi aö láta all-
an salinn standa upp og syngja
Litlu fluguna meö sér.
P.S. Innilegar þakkir til allra
þeirra sem óskuöu mér góös
bata I hörmungum minum und-
anfariö. Nú er ég aö hugsa um
að skrifa bók, sem á að heita Ný
eyru.