Helgarpósturinn - 07.12.1979, Blaðsíða 4

Nafn: Sverrir Hermannsson — Staða: Alþingismaöur — Fæddur: 26. febrúar 1930 — Heimili: Einimel-
ur 9, Reykjavik — Heimilishagir: Eiginkona Gréta Lind Kristjánsdóttir og eiga þau 5 börn og ala að
auki upp barnabarn - Bifreið: GMC jeppabifreið, árg. 76 og Auto Bianci 77 - Trúmál: Þjóðkirkjan
Áhugamál: Félagsmál og pólitik að ógleymdri íslenskri tungu og öllu sem henni viðkemur
SIGURSÓKNIN FORKLÚÐRADIST
Sjálfstæ&isflokkurinn reiö ekki feitum hesti frá kosningunum um síöustu helgi, enda þótt hann
heföi bætt viö sig nokkru fylgi. Hafa forystumenn flokksins lýst yfir mikilli óánægju meö kosn-
ingaúrslit og telja þau i raun mikinn ósigur.
Margar ástæöur hafa veriö nefndar fyrir þessari slöku útkomu Sjálfstæ&isflokksins. Telja
margir aö klofningsframboöin, misheppnuö leiftursókn og annað hafi spilað þar stóra rullu.
Ýmsir ætla aö nú hrikti í undirstöðum flokksins og inniviöir hans séu í raun margklofnir og aö-
eins timaspursmál hvenær sjóöi upp úr. Sverrir Hermannsson, einn þingmanna Sjálfstæöis-
flokksins hefur látiö stór orö faila um ástæöur kosningaúrslitanna og telur aö forystunni hafi mis-
tekist og segir flokkinn I skötulfki. Þaöer Sverrir sem er í Yfirhevrslu Helgarpóstsins.
Varstu meö f ráöum hjá Sjálf-
stæöisflokknum þegar efna-
hagsstefnan — leiftursóknin —
var samin?
„Nei, ég var kominn austur
þegar Utfærslan sjálf fór fram.”
Og fékkst þá sent skeyti frá
flokksapparatinu þar sem tiö-
indin voru tiunduö?
„Ja, stefnan kom jú i Morgun-
blaöinu. Égfóraustur einhvern
tima upp úr 20. október og kom
ekkert i bæinn eftir þaö, en ég
vil vekja sérstaka athygli á þyi,
að enda þótt ég hafi ekki verið
meö á jæim fundum þar sem
sett var formiö á stefnuna, þá er
ég fullkomlega ábyrgur fyrir
henni.”
HUn heföi sem sé veriö ó-
breytt, þótt þú hefðir veriö i
bænum ogáttþátt I fullmótun
hennar?
„Nú er kannski fullmikið
spurt. Já, ég held aö ég geti eng-
ar likur lagt að þvi aö min nær-
vera hér heföi breytt þar um.
Ég var og er niöurskuröarmað-
ur, aöhaldsmaöur og sparnaö-
armaöur. Þvi viö höfum eytt um
efni fram. Spurningin er, sem
ég set fram að gamni: „Leiftur-
sókn-Blitzkrieg!1 Þaö snerti
mann illa. Ég verö aö játa þaö.
Þessi samliking var nefnd á
fundum og mér var illa viö þaö.
Þaö þekkja allir hvaöan Blitz-
krieg-oröiö er komiö og mér
þótti ekki gott aö hægt var aö
tengja leiftursókn okkar sjálf-
stæðismanna viö slikt. —- En
þetta var nú algjört aukaatriði!'
Ertu valdalftill innan flokks-
apparatsins?
„Ég er aöili aö þingflokknum
og í miöstjórninni og þetta eru
valdamestu stofnanirnar innan
flokksins. Hitt er svo annaö, aö
ég er fulltríáfyrir litiö kjördæmi
— li'tiö aö þvi leyti, aö þar er
Sjálfstæöisflokkurinn fámennur
miöaö viö önnur kjördæmi.
Maður á dálitiö erfitt meö aö
mæla s jálfan sig út I styrkleika,
en þú hlýtur aö skilja, aö þeir
sem hafa mestan fjölda á bak
viösig eru öðru jöfnu sterkastir.
Ég kvarta þó ekki undan þvi, aö
ég hafi ekki áhrif. Ég þarna á
kosninganóttinni tók nokkuö
snarplega upp I mig — eins og
mér hættir til, en er dcki lukku-
legur meö þær túlkanir á mi'n-
um ummælum, aö ég sé aö
kenna félögum minum um út-
komuna. Þaö var ekki min ætl-
un með þessum orðum, þvi ég
axla fulla ábyrgö á þessu öllu
saman.”
Þú hefur nefnt, aö forysta
flokksins haf ikomiö aumlega út
f kosningunum. Þá áttu væntan-
lega viö þá sem stýra flokknum
frá degi til dags, — eöa hvaö?
„Nei, þarna er átt viö þá sem
lögöu línurnar fyrir kosningar
og þeir voru f jölmargir — fram-
bjóðendur og miöstjórnin. Og
það er aumlegt upplit á okkur
eftir þetta. Það er f irra að átt sé
j viö Geir Hallgrimsson einan
þegar talað er um forystu
flokksins.”
En hvaö um frammistööu for-
ystumanna í fjölmiölum fyrir
þessar kosningar?
„Þvi veröur ekki neitaö aö
geysilegur fjöldi flokksfólks i
mínu kjördæmi var sáróánægð-
ur meö frammistööuna á þeim
vettvangi. Ég hins vegar sá
hvorki né heyrði þetta allt sam-
an — hvorki i útvarpi né sjón-
varpi. Og þó. Einu sinni hlýddi
ég á þrætur milli Finns Torfa
krata og ölafs G. Einarssonar
og ég verö aö segja aö mér
fannst alveg grátlegt hvernig
þessi góöi piltur — ölafur — var
settur i vörn af stráknum. Mér
blöskraöi og var lengi að jafna
mig eftir þetta. Og i þvi fram-
haldi. Ég get ekki dæmt um það
sjálfur, en fólkiö mittfyrir aust-
an sagöi, aö harðjaxlar eins og
Matti Bjarna heföu komiö slak-
lega út og til viöbótar heföum
viö fariö halloka i lokarökræð-
unum í sjónvarpssal.
Þarna erum viö aö tala um
framkvæmdina sjálfa og menn
hafa t.d. sagtsem svo: Hvernig
stendur á þvi aö margur bósinn
gengur óbættur frá garöi,-þegar
ungum manni — þótt glæsi-
menni sé — er teflt fram æ o fan i
æ, eins og Friörik Sophussyni.
Þettaspyrjamennum.En þetta
er allt spurning um fram-
kvæmdina en ekki línulögnina
stóru.”
Framkvæmdinhefur þar meö
mistekist?
„Meginatriöið er að viö virö-
umst ekki vera i nógu góöum
takti. Viö kunnum ekki á slag-
æöarnariþjóöfélaginu. Máliö er
þaö, aö ytri aöstæður eru hag-
stæöar vegna þrettán mánaöa
óstjórnarinnar, en þrátt fyrir
þaö náum viö ekki umtalsverö-
um árangri. Sókn okkar til sig-
urs I kosningum gjörsamlega
forklúöraöist og til viöbótar
vinnur Framsóknarflokkur,
sem ber höfuöábyrgöina á þvi
upplausnarástandi sem nú ríkir.
Þetta er tvöfalt högg — höfuö-
högg.”
Nú er æöi oft rætt um þaö
meöal sjálfstæöismanna aö
valdatogstreita sé f flokknum en
slikt tal ætlö kæft þegar flokks-
menn koma fram fyrir opnum
tjöldum. Hvaö um þetta?
„Viö vitum vel aö um árabil
hefur veriö ákveðin spenna hjá
okkur. Já, viö skulum bara
segja þaö eins og þaö hefur ver-
iö. Þaö hefur verið spenna milli
formanns og varaformanns.
Þetta hefur staöiö i áratug.
Gunnar sóttist eftir þvi aö verða
formaður flokksins á sinum
tima og menn hafa ekki verið
alveg nægjanlega samstiga. Þó
er aö þvi aö gá, aö á siðasta
landsfundi fékk Geir stóraukið
atkvæöamagn aö baki sér,
þannig að linur hafa nokkuð
skýrst.”
Hvernig dettiö þiö dreifbýlis-
fulltrúarnir inn i þessa tog-
streitu valdaaflanna hér fyrir
sunnan?
„Dettum og dettum. Ef þú
heldur aö þetta leiki allt á þræöi
frádegi til dags, þá er þaö mik-
ill misskilningur. Satt best aö
segja þá er höfuögreiningurinn
ekki málefnalegur — þvi miöur,
þvi maöur myndi frekar sætta
sig viö þaö. Þaö þykir nú alltaf
mannborulegra aö ágreiningur
manna sé málefnalegur.
En i sambandi viö þessa kosn-
. ingabaráttu núna, þá tel ég aö
þessi ágreiningur hafi ekki haft
gegnger áhrif. Þessi togstreita
er mest frá gamalli tiö og er
meiraogminna aö hverfa. Hins
vegar var þaö klofningurinn hjá
vini minum Jóni Sólnes og Egg-
ert Haukdal, sem stórskaöaöi
okkur núna og ekki eingöngu I
viökomandi kjördæmum —
heldur um allt land. Nú tel ég aö
við veröum að bera klæöi á
vopnin. A sínum tima var ég
stirður og sagöi aö ég yröi ófús
að taka Eggert i sáttán frekari
umsvifa, en nú tel ég málum
þannig komiö aö best sé aö
ganga til sátta.”
Er máliö ekki einfaldlega
þaö, aö ykkur skortir menn i
framvaröarsveitinni sem kunna
aö láta gamminn geysa I fjöl-
miölum?
„Fjölmiðlamenn* Ja, þú segir
nokkuö. Þegar mat almennings
er þaö, aö við heföum oröiö und-
ir i baráttunni á sviöi fjölmiðl-
anna, þá ætti eins stór flokkur
og Sjálfstæðisflokkurinn að geta
tekiö slikt til endurskoöunar og
nýrrar uppbyggingar. Mér var
sagt þaö, aö ungum dreng heföi
verið veitt það umboð af miö-
stjórninni aö ráöstafa fjölmiðla-
þátttöku okkar. Mér var sagt
þetta.”
Hver var þessi ungi drengur?
„Mérvar sagt aöPétur Svein-
bjarnarson heföi ráðið þessu.
Ég hef ekkert nema gott um
Pétur aö segja, en gerum viö
rétt þegar viö látum slikt vald i
hans hendur?”
Er raunin sú aö Sjálfstæðis-
flokkurinn er aö klofna upp i
smærri einingar og þessi tvö
klofningaframboð eru bara
fyrstu skrefin i þá átt?
„Nei, flokkurinn byggir á
gömlum grunni og ég er ekki i
vafa um aö flokkurinn getur náö
saman um islenska heildar-
stefnu. Að visu höfum viö ekki
náð nægilega höndum saman
siöustu ár. Ekki vil ég kenna
einni persónu framar annarri
um þaðatriöiogbýst jafnvel við
að ég sé jafnsekur öörum aö þvi
leyti. Ég er bágrækur og meö
stórmeldingar i tima og ótima
og ég veit ekki hvort þaö er
nokkuö til aö hjálpa fbkknum I
hans erfiöleikum. Þetta nefni ég
sem dæmi.”
Hefur kannski Sjálfstæ&is-
flokkinn skort stórmeldingar?
„Þetta eru ef til vill orö I tima
töluö. Mér hefur þótt við alltof
svifaseinir 1 framkvæmd þing-
ræöisins. I april 1977 lýsti ég þvi
yfir aö ég teldi aö stjórn Geirs
Hallgrimssonar ætti aö segja af
sér, þar sem litlum árangri
haföi veriö náö i samstarfi viö
Framsóknarflokkinn. Ég taldi
þá augljóst aö sú stjórn myndi
ekki ná þeim árangri sem hún
var stofnuö til aö ná. En hún
stritaði viö aö sitja með þeim
afleiöingum aö i heilt ár sat
valdalaus stjórn — þrátt fyrir 42
þingmenn aö baki.”
Attu þá viö aö ráðherrar
flokksins hafi setiö of fast I ráö-
herrastólunum?
„Já, akkúrat og þetta var
hárrétthjá Alþýöuf lokknum nú I
haust aö rjúfa stjórnina þegar
ekkert gekk. Viö hérna erum
alltof svifaseinir aö leita til
fólksins I kosningum alveg ó-
hræddir. Ráöherrar sitja öllu
jöfnu alltof fast hérna — ég
nefni þó engin dæmi. Það er
hérna siður aö ráöherrar bara
sitji sama hvað á gengur, en
ekki eins og viöa erlendis þegar
þeir farafrá um leiö og ljóst er
aö þeim hafi mistekist.”
Ert þú vonlaus um vegtyllur i
flokknum?
„Hvers vegna ætti ég aö vera
það?”
Þar sem þú telst óstýrilátur
og erfiður I taumi?
„Jú og kannski stundum ó-
varkár. Ég játa það. Stundum
óvarkár og stórhuga. Ég vil
framkvæma hlutina strax en
ekki biöa og þá frekar leiörétta
einhverja þætti málsins siðar ef
slikt telst nauösyn.”
Séröu einhvern formanns-
kandfdat innan flokksins, eftir
daga Geirs?
„Égáli'tnú aö Geir hafi styrkt
stööu sina enda er hann ákaf-
lega vandaður maður sem ég
ber mikið traust til. Spurningin
er sú —eins og nú erkomið mál-
um — hvort þetta er hans rétti
timi.”
Ottast þú hægri sveifluna svo-
nefndu sem „stuttbuxnadreng-
irnir” innan flokksins boöa lát-
laust?
„Éghef ávallt litiö á mig sem
frjálslyndan I skoðunum. Ég vil
vera þaö. Ég er fastheldinn
maöur og vil vera þaö lfka á
forna siði og góöa, en . er ekki i-
haldsmaður. Þaö er svo fjarri
þvi. Ekkertmittupplag eraf þvi
tagi. Ég skal játa aö þaö er
slóöaskapur af minni hálfu aö
gefa ekki þessum ihalds-
stefnumönnum innan flokksins
meiri gaum. Hins vegar geröi
ég nú litið annaö ef ég ætti t.d.
aö br jóta hann til mergjar, hann
Hannes Hólmstein. Þá væri nú
hættviöþviaðmargtannaö yröi
aö biöa ef ég hætti mér út i þaö
viöamikla verkefni. öttast?
Ekki vil ég segja það. Ég hef
alltaf gaman af öllu sem mönn-
um dettur i hug — hversu vit-
laust sem þaö er. Ég get haft
gaman af hreinni útópiu og þess
konar vitleysu ef svo ber undir.
En ég er ekki aö dæma þetta
sem slikt. Ég só aö ungu menn-
irnir setja sig i miklar hægri
stellingar — últra konservativt
— ef égmá oröa þaö svo. En þaö
hentar ekki á íslandi.”
Aö lokum og fyrirgeföu orö-
bragöiö: Veröur þú nokkuö ann-
aö innan flokksins en stóryrtur
kjaftaskur sem fólkiö þitt fyrir
austan kann aö meta, en
Reykjavikurveldiö fúlsar viö?
„Ætli viö veröum ekki aö
‘leyfa okkur aö vona þaö, aö ég
nýtist til einhvers annars. Ég er
nú enn ekkert gamall maöur,
innan viö fimmtugt. Ég var nú
dálitiðseinþroska, þannig að ég
»»
.... þannig að þú átt ýmislegt I
pokahorninu ennþá?
„Ja, ég hef nú ekki velt þessu
svona fyrir mér, en þaö er nátt-
úrulega undir ýmsu komið
hvernig menn veljast til for-
ystuhlutverks. Ég er nú og hef
veriö I þessu forystuliði — miö-
stjórninni og þingliðinu — all-
lengi. Valdamikill maöur er ég
auðvitaö einnig sem forstjóri
Framkvæmdastofnunar, þannig
aö ég get ekki sagt að ég sakni
neinna valda og kem ekki til
meö aö berjast um á hæl og
hnakka til að ná frekari völd-
um.”
En stefnir samt upp á viö?
„Já, já. Ég nenni ekki aö
þykjast viö aö vera utan viö þaö.
Auövitað er ég framagjarn og
hef all-taf verið og hvernig i
andskotanum ætti maöur aö
geta stað-ið i þessu öðruvisi? En
ef mér veröur sýnt fram á aö
ég er ekki eins hæfur og abrir,
þá dreg ég mig I hlé. En þangaö
til gef ég kost á mér.”
eftir Guðmund Árna Stéfánsson