Helgarpósturinn - 11.07.1980, Side 4

4
Föstudagur 11. júlí 1980 _belgarpásturinru
NAFN: Ragnar Arnalds STAÐA: Fjármálaráðherra FÆDDUR: 8. júlí 1938
HEIMILI: Mánaþúfa, Seiluhreppi, Skagafirði HEIMILISHAGIR: Eiginkona, Hallveig
Thorlacius og eiga þau tvær dætur BIFREIÐ: Lada Sport »78 ÁHUGAMÁL: Lestur,
leikhúsferðir og menningarstarfsemi almennt
„Ekki í stjórn til að verma ráðherrastóla”
Stjórnmálaumræöa hefur nokkuö legiö niöri á meöan hamagangurinn viövikjandi forseta-
kosningunum hefur staöiö yfir. Nú hefur athygiin á nýjan leik beinst aö rikisstjórninni, veröbóig-
unni, kjaradeilunum og öllu hinu.
Nokkur hreyfing er nú komin á samninga BSHB og rikisíns, enda þótt talsvert skilji enn á milii
deiluaöila. Ýmsir ætla aö rikisstjórnin komi til meö aö standa höllum fæti, ef ekki tekst aö semja
á næstu vikum. Aöauki eru nú samningar lausir milli Alþýöusambandsins og Vinnuveitendasam-
bandsins og þar mjakast litiö i samkomulagsátt. Er þaö hald manna. aö ef til verkfalia kemur, þá
hrikti i stoöum núverandi rikisstjórnar.
Ragnar Arnalds fjármálaráöherra er í yfirheyrslu Helgarpóstsins.
Verða ráöherrarnir ekki aö
fara aö taka hendurnar úr
vösunum og taka á þeim vanda-
málum sem viö blasa I efna-
hags- og kjaramálum? Getur
rikisstjórnin lengur faliö sig á
bak við umstangið i kringum
forsetakosningarnar?
,,Það er mesti misskilningur
að ráðherrar rikisstjórnarinnar
hafi hendurnar i vösunum. Þau
viöfangsefni sem þú nefnir eru
einmitt þau sömu og rikis-
stjórnin hefur veriö að kljást
við siöustu vikur og mánuði og
er enn að glima við. Það var
feiknamikið verk sem beið
þessarar rikisstjórnar og fyrstu
mánuöirnir fóru i aö koma fjár-
málum rfkisins á hreint, bæði
meö afgreiðslu fjárlaga og láns-
fjáráætlunar og skattamála á
Alþingi. En nú seinasta mánuð-
inn höfum við einmitt verið að
vinna i kjarasamningamálum
og m.a. veriö á kafi i kjara-
samningum opinberra starfs-
manna.”
Og lftiömiöar?
„Ég vil nú ekki segja. að
ekkert hafi miðaö. Við erum
búnir að ræöa mjög vandlega
fjölmarga þætti sem ég er
nokkuð viss um aö verða i næstu
samningum BSRB og rikisins.
Og ég tel i raun og veru að það
hafi miðað ágætlega á fjöl-
mörgum sviðum. Þegar svo
aftur kemur að kaupliöunum
sjálfum, þá er það rétt aö það er
óafgreitt mál.”
Þessu tilboði rikisstjórnar-
innar hefur nú ekki veriö tekiö
fagnandi af BSRB-mönnum.
óttastu aö þaö veröi stál I stái
og aö til verkfalla komi i haust?
,,Ég get ekkert um þaö sagt.
Ég er hins vegar sannfæröur um
aö meðal margra i forystu
BSRB er vilji til að ná samn-
ingum á næstu vikum, og ég
held að það muni takast.”
Er almenn samstaöa innan
rikisstjórnarinnar um iauna-
málastefnuna?
,,Ég hef nú ekki orðiö var við,
að þar væri mikill ágreiningur
rikjandi um stefnumiöin i
launamálum, eins og á stendur.
Nú hafa samstarfsflokkar
Alþýöubandalagsins I rikis-
stjórninni einatt haft á þvi orö,
aö bandalagiö væri erfitt I sam-
starfi einkum hvaö varöar efna-
hagsmálin. Þaö væri si og æ
með yfirboö sem stæöust ekki
I raunveruleikanum. Er þaö
sama uppi á teningnum I
þessari rikisstjórn?
,,Ég býst nú viö ao
sérhverjum stjórnmáiafiokki
finnist aðrir flokkar erfiðir i
samstarfi. Ekki verð ég var við
aö Framsóknarmönnum og
Alþýöuflokksmönnum hafi
gengiöbeturaövinnasaman, og
enn siöur gengur Sjálfstæöis-
flokknum vel aö lynda við aðra
flokka, enda væri hann þá búinn
aö mynda stjórn með öörum.
Ég hlýt þvi að draga þá
ályktun að þeir sem nú vinna
saman hljóti að vera þeir aðilar
i islenskum stjórnmálum, sem
gengur best að koma sér
saman.”
Þú vilt sem sé ekki tr'úa þeim
hrakfallaspám sem heyrst hafa,
þó aö rikisstjórnin komi til meö
aö springa innan fárra mánaöa.
Stjórnarandstaðan er alltaf
með hrakfallaspár. Hún byrj-
aöi á þvi að boða að það yrði
stórkostlegur halli á væntanleg-
um fjárlögum enda myndum við
auka útgjöld rikisins um 30—40
milljarða. Viö komum þó fjár-
lögum saman án þess að nokkuð
slikt gerðist. Sama var upp á
teningnum þegar kom láns-
fjáráætlun. Þannig gengur það
kíollaf kolli. Stjórnarandstaðan
á hverjum tima sér alltaf
svartnætti framundan. Hún
málar skrattann á vegginn. Ég
sé ekki að það séu frekar áföll
framundan á næstu mánuðum
en verið hefur. Vissulega eru
mikil vandamál við að glima,
t.d. verður að koma á kjara-
samningum.”
En er þaö furöulegt I sjálfu
sér, aö stjórnarandstaöan spái
ekki þessari rikisstjórn löngum
lifdögum, þegar til þess er litiö
aö Alþýöubandalagiö hefur
sjaldnast orðiö langllft I rikis-
stjórnarsamstarfi?
„Það er rétt, að viö Alþýðu-
bandalagsmenn höfum aldrei
metið þaö mikils, að sitja og
sitja án tillits til annars. Viö
erum i rikisstjórninni
málefnanna vegna, en ekki til
þess að verma ráöherrastóla og
þess vegna hefur það fariö svo,
aö við höfum aldrei setið um
langt skeið I rikisstjórn, enda
ekki keppikefli okkar.”
Þaö virðist nú fara bærilega
um þig I ráöherrastólnum
núna?
„Já, þetta er lika sérstaklega
góöur stóll, sem ég sit i núna og
lét ráöuneytiö kaupa nýlega.
Hann fer vel með bakið.”
Yfir I innanhússmálefni
Alþýöubandalagsins. Stcfnir þú
I formannssæti I bandalaginu,
nú þegar ljóst er aö Lúövlk
Jósepsson hyggst láta af þvi
starfi?
„Nei, það geri ég ekki.”
Hvern kemur þú til meö aö
styöja til þess sætis?
'‘„Eg áskil mér rétt til þess að
velta þvi fyrir mér til haustsins
og ætla ekki að gefa neinar yfir-
lýsingar um það, en sjálfur hef
ég verið formaður Alþýðu-
bandalagsins i einn áratug og
hef ekki áhuga á þvi að taka það
starf aftur að mér nú. Ég tel það
skynsamlegast að menn skiptist
á að gegna slikum stööum og
einn áratugur er nóg fyrir mig.
Hvers konar flokkur er
Alþýöubandalagiö? Getur þú
líkt honum viö einhvern
erlendan bræörafiokk eöa á
bandalagiö hvergi sér neina
hliöstæöu I viöri veröld?
„Nei, það á sér ekki neina
beina hliðstæðu I ööru landi, en
ég hef oft likt Alþýðubanda-
laginu viö vinstri arm breska
Verkamannaflokksins. Mér
hefur fundist það einna næst
lagi. Einnig má kannski segja
að Sósialistisk venstre parti i
Noregi sé af hliðstæöri tegund.”
Alþýöubandalagiö er sem sé
krataflokkur?
„Ég held aö ég myndi nú
ógjarnan taka mér þaö orö i
munn, þvi ég hef aldrei litið á
það sem hrósyrði aö vera krati.
Hins vegar er þaö á ljósu, að
Alþýðubandalagið er
sósialiskur flokkur sem stefnir
að þvi að breyta þjóðskipulagi
okkar á grundvelli þeirrar
lýöræöis- og þingræðishefðar
sem við búum viö. Það á hann
sameiginlegt meö sósialdemó-
kratiskum flokkum. A hinn bóg-
inn er það svo, að mjög margir
krataflokkar hafa þróast mjög
hörmulega til hægri og látið
ánetjast m.a. af NATO og
bandarisku auðvaldi i iskyggi-
legum mæli. Það er fyrst og
fremst þess vegna sem við
viljum ekki likja okkur við
kratafiokk. Okkar flokkur hefur
alitaf verið af annarri gerð.”
Þú nefnir NATO og banda-
riskt auövald. Þaö viröist nú
ekki hafa truflaö ykkur Alþýöu-
bandalagsráöherrana aö sitja i
rikisstjórnum sem hafa þaö á
sinum stefnuskrám aö vera I
NATO og hafa hér bandariskt
varnarliö?
„Hvað áttu viö, aö þaö hafi
ekki truflað okkur? Það vita allir
að núverandi Alþingi er ekki
þannig skipað að minnsta von sé
til að það samþykki úrsögn úr
NATO eða herinn úr landinu.
Okkur var ljóst þegar siðustu
tvær rikisstjórnir hafa veriö
myndaöar, að ekki yröi unnt að
knýja fram þessi stefnumál
okkar, en afstaða okkar til
NATO og hersins er nákvæm-
lega sú sama og hún hefur alltaf
veriö. Ég tel mig engu minni
áhugamann um brottför hersins
heldur en ég var fyrir 20 árum,
þegarég var framkvæmdastjóri
Samtaka herstöðvaandstæð-
inga.”
Hefðir þú trúaö þvl fyrir 20
árum, aö þú yröir ráöherra i
rikisstjórn, þar sem ekki er
vikiö einu oröi aö bandariska
varnarliöinu og NATO I mál-
efnasamningi?
„Ég hef alltaf verið raunsær
maöur og held að ég hafi gert
mér fyllilega grein fyrir þvi á
sinum tima aö ekki vinnast
neinir skyndisigrar i þessu
máli. Til þess að koma málinu
fram þarf að vera meirihluti
fyrir þvl á Alþingi. Aö þvl höfum
við viljað vinna og þess vegna
höfum viö m.a. unnið að þvi að
efla Alþýðubandalagið. Alþýöu-
bandalagið hefur veriö sá
flokkur sem haröast hefur bar-
ist fyrir brottför hersins. En Al-
þýöubandalagið verður aö sjálf-
sögðu að sinna ýmsum öðrum
málum, svo sem efnahags- og
atvinnumálum.”
Er þessi sveigjanlega afstaða
i herstöövarmálinu hjá Alþýöu-
bandalaginu búin aö knésetja
haröllnumennina i þessu máli
innan bandalagsins?
„Þegar greidd voru atkvæði
um aöild Alþýðubandalagsins
að þessari rikisstjórn þá var þaö
samþykkt með öllum greiddum
atkvæðum, bæði i þingflokki,
framkvæmdastjórn og mið-
stjórn. Það greiddi enginn at-
kvæði á móti, þannig að það er
imyndun að einhverjir hafi gert
sér vonir um að við gætum nú
farið i stjórn sem berðist fyrir
brottför hersins. ”
En veikist ekki ykkar afstaöa
i þessu máli meö hverri rikis-
stjórnarmyndun, sbr. aö I mál-
efnasamningi rikisstjórnar
ólafs Jóhannessonar 1971-’74
var kveöiö á um brottför hersins
i áföngum?
„Nei, hún veikist ekki. Þaö
ræður ekki úrslitum hvort ein-
hver teygjanleg og torræð orð
um herinn eru skráð i málefna-
samningum rikisstjórna. Hitt
ræður auðvitað úrslitum, að
máliö eigi hljómgrunn með
þjóöinni. Ég tel engan vafa á þvi
að brottför hersins eigi miklum
mun meiri hljómgrunn hjá þjóð-
inni i dag en gerðist fyrir 20
árum — sérstaklega meðal
ungs fólks. Ég er þvi sann-
færöur um, að timinn vinnur
með okkur.Viö verðum auðvitaö
að vinna að öðrum málum sam-
hliða, en einn góðan veðurdag
stöndum við uppi með pálmann
i höndunum og náum þvi mark-
miði að knýja fram brottför
hersins.”
Nú hefur Alþýðubandalagiö
einatt veriö nefndur flokkur
hinna óliku sjónarmiöa. Þannig
má ætla aö harölinumenn I her-
stöðvamálinu viöurkenni ekki
þau vinnubrögö sem þú lýstir
áðan, verkalýösarmur flokksins
er varla hrifinn af boöskap þin-
um i kjaramálum og svo má
lengi telja. Er bandalagiö sam-
safn ósættanlegra sjónarmiöa?
„Þetta er af og frá. Það fer
ekki á milli mála, að samstaða
innan Alþýðubandalagsins
hefur verið mejri á undanförn-
um áratug, en í nokkrum öðrum
islenskum stjórnmálaflokki.
Þar hafa verið minni svipt-
ingar, minni persónuleg illindi
og átök heldur en i hinum
stjórnmálaflokkunum. Það er
fráleitt aö halda þvi fram, aö
þar séu samankomnir menn úr
öllum áttum með ólikar skoö-
anir. í Alþýðubandalaginu er
þvert á móti samstæöur hópur
fólks, sem á það sameiginlegt
að hafa sósialiskar skoðanir,
vera herstöðvaandstæöingar og
eindregnir baráttumenn fyrir
baráttumálum verkalýðs-
hreyfingarinnar”. ,
Sóslaliskur þjóöfrelsis* og
verkalýösmálaflokkur i handar-
krika hægri mannsins Gunnars
Thoroddsen. Hvernig kemur
slikt heim og saman?
„Þetta eru þin orð. Þótt við
séum i samstarfi við aðra
stjórnmálaflokka, þýðir það
ekki að viö séum undir handár-
krika eins eða neins. Málin
ganga ekki þannig fyrir sig i
pólitikinni aö einn ráði ferðinni
og hinir séu teymdir áfram. Oft
er reynt að stilla málum þannig
upp, að I einhverjum flokki ráði
þessi maður öllu og hinir engu.
En þetta eru klisjur sem ekki
eru raunveruleikanum sam-
kvæmar. Staðreyndin er, að
innan þessarar rikisstjórnar
hefur tekist einlægara og betra
samstarf, en verið hefur í rikis-
stjórnum um langt skeið.”
* Þaö er nú samt sem áöur eng-
in klisja, aö þú situr sem ráö-
herra i rlkisstjórn Gunnars
Thoroddsen. Þaö er staöreynd.
Hvernig fer þaö I þig, aö vera
undir hans forsæti?
„Það fer varla illa i mig, þvi
þá sæti ég ekki hér. Hitt er rétt
að Gunnar Thoroddsen hefur
veriö pólitiskur andstæðingur
Alþýðubandalagsmanna um
mjög langt skeiö. En allir vita
að rlkisstjórn verður ekki
mynduð og engri stefnu komiö
fram nema pólitískir andstæö-
ingar sllðri sverðin öðru hvoru
»g vinni saman. Það er það sem
við erum aö gera.”