Helgarpósturinn - 28.08.1981, Blaðsíða 2

Noröurlondum og væri ekk
gotteitt um það aösegj
St'jórnmálaflokkar, sefn
‘hendfeyæpttó-ftvfiifa- konum
legáT
meðl
sigsj
heföi
sem í
meö|
; geta
dæmi.
þann i
sr að sj
’ennafi
á að \
Eins og að vera komin aft-
ur á fæðingardeildina?
Kvennaframboðið á Akureyri
og væntanlegt kvennaframboð i
Reykjavik hefur töluvert verið til
umræðu upp á slðkastið. Þessi
framboðsmá! hafa orðið tilefni til
umræðu um þátttöku kvenna í
opinberu lifi. Er það vel. Vafa-
laust munu þessi framboð veröa
til þess aö vekja upp gamla
drauga svo sem hverjir séu
möguleikar kvenna til þátttöku i
pólitik? Standa karlar og konur
jafnfætis i þeim efnum? Flest*
allir viðurkenna að konur bera
næstum alla ábyrgð á heimilis-
haldi og barnauppeldi og ef þær
svo auk þess stunda launavinnu
hvar á þeim þá að finnast tími i
sólarhringnum til þess að stunda
félagsstörf?
Helgarpósturinn hefur kannað
álit nokkurra kvenna, sem ein-
hver afskipti hafa haft af félags-
málum, til kvennaframboðs og
möguleika kvenna á þátttöku
kvenna i opinberu IIR. öllum
fannst þeim konur eiga erindi i
stjórnmál, allar voru þær sam-
mála um að konur þyrftu að yfir-
vinna margar og erfíðar hindr-
anir til þess á leið sinni i virkt
stjórnmálastarf. Athyglisvert er
að allar voru þær sammála um
markmiðin, erfiðleikana við að
ná þeim, ágreiningurinn var
kannski mest um leiðir til þess að
ná fram markmiðinu.
Fyrstu
kvennaframboðin
Þetta er ekki i fyrsta sinn sem
kvennaframboö hefur verið á
döfinni. Sólnin B. Jensdóttir,
sagnfræðingur sagði i viðtali við
Helgarpóstinn að kvennaframboð
á íslandi hefði fyrst komið fram
árið 1908. En það ár höfðu konur i
fyrsta skipti almennan kosninga-
rétt og ákváðu þær aö nýta sér
það. Þær sáu fram á að þær voru
sterkt afl, þvi að á Reykjavfkur-
svæöinu voru 1200 konur sem
máttu kjósa. Til sveitarstjo’rnar i
Reykjavik þaö ár buðu sig fram
átján hópar (ekkiflokkar). Konu-
listinn fékk fjóra fulltrúa af
fimmtán kosna og þótti þaögeysi-
gott. Af þessum 1200 konum, sem
höfðu kosningarétt, kusu helm-
ingurinn, en rúmlega þrjú-
hundruð konur kusu kvenna-
listann. Svipað átti sér staö i Dan-
mörku lika og fléttuöust þessi
kvennaframboð saman við kven-
réttindafélögin og aukinn rétt
kvenna i opinberu lifi.
Arið 1915 fengu svo konur kosn-
ingarétt til Alþingis, þó með viss-
um ákvæðum s.s. aldri ofl. Voru
þá uppi umræður um að bjóða
fram sérstakan kvennalista i
landskjöri. En af einhverjum
ástæðum var hætt við það. Ekki
virðast konur hafa verið ánægðar
með Alþingiskosningamar 1916,
þvi árið 1922 buðu þær fram
kvennalista og Ingibjörg Bjarna-
son komst að. Sólrún var spurð
hvort hún væri sjálf fylgjandi
kvennaframboði og svaraði hún
þvi til að persónulega væri hún á
móti þeim, en þó gæti slikt fram-
boð átt rétt á sér til þess að vekja
umræður um stöðu kvenna i opin-
beru lifi. En i grundvallaratriðum
taldi Sólrún að konur ættu að
berjast á jafnréttisgrundvelli.
Kvennaframboð —
já eða nei?
í sama streng tók Sjöfn Sigur-
björnsdóttir borgarf ulltrúi
Alþýðuflokksins. Hún taldi að
konur ættu að halda sig innan
stjórnmálaflokkanna og berjast
við hlið karla. Hún hefði ekkert á
móti kvennaframboðinu en sér
finndist ekki að sérstök kvenna-
framboö gætu orðið jafnréttinu til
framdráttar. Ema Ragnarsdóttir
rfkjandi stétt væri akkur i því að
hafa konur heima, þær væru
ókeypis vinnuafl. Kvennafram-
boðið hlyti þviað stefna að þvi, að
þjóðfélagið og þeir sem þvi
stjómuðu, mætu heimilisstörfin
og barnauppeldið fullkomlega og
að konum yrði gert kleift að
stunda félagsmálastörf. Þetta
væri t.d. spumingin um að fá
styttan vinnutima fyrir barnafólk
og um leið mannsæmandi laun
fyrir kannski sex stunda vinnu-
dag.Ogaðfá viðurkenningu sam-
félagsins á þvi að það að þvo
bleijur væri jafn merkilegt og að
semja fjárlagafrumvarp. Ef
þetta væru kröfur, sem settar
yrðu á oddinn, hlyti kvennafram-
boðið að verða öllum til góðs.
Sigriður Thorlacius, ritstjóri
Húsfreyjunnar, var sammála þvi
að kvennaframboðið gæti orðið til
þess að hrista aðeins upp i stjórn-
málaflokkunum. Það gæti jafnvel
orðið tilþess að karlarnir færu að
sækjast eftirkonunum á Hönduðu
listana. Marianna Traustadóttir
framkvæmdastjóri Alþýðuleik-
hússins var á sama máli og sagði
að það væri orðið fyllilega tíma-
bært að konur létu aö sér kveða i
framboðsmálum sem og öðrum
hefðu tekið upp alla ilia siði karl-
mannasamfélagsins, enda hefðu
þær aldrei haft neitt tækifæri til
að kynnast öðru. Guðrún taldi
valdapot, hagsmunapot, og skort
á tilfinningu fyrir réttlætí og ekki
sist skortá metnaði fyrir Alþingi
og sveitarstjórnir, herja á konur
engu siður en karla.
Kvennaframboð
sem refsivöndur
Þá vaknar upp sú spurning
hvort kvennaframboð eitt og sér
hefði ekki eitthvert áróðursgildi?
Erna Ragnarsdóttir, innanhúss
arkitekt og framámaður i Sjálf-
stæðisflokknum taldi að kvenna-
framboð gæti orðið einskonar
vöndur á hina stjórnmálaflokk-
ana og orðið til þess aö flokkarnir
skildu sinn vitjunartima varðandi
konur og mannlegt lif. Þaö eitt i
sjálfu sér væri mjög jákvætt.
Amdis Bjömsdóttir, verslunar-
stjóri og samflokksmaður Ernu,
var sama sinnis þótt ekki væri
hún hlynnt kvennaframboðinu.
Hún sagði að konur, sem styddu
kvennaframboðið, notuðu það
sem rök, að með þessu framboði
væru þær að skora karlana á
hólm. Og vissulega væru konur
orðnar langþreyttar á þvi að vera
notaðar sem skrautfjaðrir í
stjómmála flokkunum.
Föstudagur 28. ágúst 1981
innanhússarkitekt sagði að
kvennaframboð, hvort sem það
ætti rétt á sér eða ekki, væri m jög
skiljanlegt. Konum sæktist litiö
að hafa áhrif i hinu opinbera lífi^
I sama streng tóku þær Hildjj
Jónsdóttir, rauðsokka
Sigriður Fanney Ingimarsdó^/
jafnréttishópi Háskóla íslá
Hildur sagði, að kvennafrar
sem byggðist á pólitik erl
fyrinietöðu kvenna i þjóðféla
dag ætti lyllilega rétt á ser.j
framboð myndi þýöa að lögð
fram stefnasem grundvallaöi
þvi að höfuðáherslan yrði lögí
samfélagslegar úrbætur fyrl
konur. Dæmi um slik mál væru
dagvistármál, húsnæðis- og at-
vinnumál og eins margir aðrir
félagslegirþættirsem þarspiluðu
inn i. Hildur sagðist vilja taka það
fram að sú stefna sem byggð væri
á hagsmunum kvenna væri
ekkert einkamál kvenna, heldur
stefna, sem sett yrði fram sem
heildarstefna i þróun samfélags-
ins.
Ekki áhugaleysi
heldur aðstöðumunur
Þessu var Sigriður Fanney
Ingimarsdóttir sammála. Fannst
henni þetta kvennaframboö, ef af
þvi yrði I Reykjavik, vera þarft
framtak. Kvennaframboðiö væri
viðleitni kvenna til þess aö setja
fram kröfur um að meira tillit
yrði tekið til aðstæðna kvenna
bæði heima og heiman. Gæti hún
bent á að ætlast væri til að konur
sinntu börnum, heimili og launa-
vinnu. Og ef þær færu ekki út i
pólitik, þá væri það eingöngu
vegna þess að þær hefðu ekki
áhuga. Þetta væri fáránlegt og
óréttmætt, konur hefðu hreinlega
ekki sömu aðstöðu til þess að
sinna félagsstörfum og karlar.
Þessi aðstöðumunur myndi ekki
breytast, ef konurnar gerðu
ekkert i máhinum sjálfar. Hinni
helgarpásturinn.
málum. Þessi kvennaframboð
sem ^y,«ru að koma upp hér á
fum frá
Guðrún
maður t
sl
lil
f< _
áfTnning
stefnuna
kvennalisl
af kven
stjórnm
óttir, alþingis-
dalagsins og
ekki
boðs-
paður
_ plega
r jafnréttis-
u. Ef slikur
ðan samsettur
ð allsólíkar
ir, væri um
hreint grín ao ræða, þar sem
sköpulagið væri hið eina sem
tengdi þessar konur saman. Þaö
yrði eins og að vera komin á
fæðingardeildina á nýjan leik.
Auðvitað væri hægt að hugsa sér
að við næstu sveitarstjórnar-
kosningar reyndust engir karlar
hafa traust og þvi væri einhvers-
staðar listi skipaður konum ein-
göngu. Areiðanlega hefðu sést
listar,þar sem karlar væru einir.
Enþví aðeins yrði það konum til
gagns.að þessar konur tækju upp
önnur vinnubrögð en tíðkast hefði
i stjórnmálaheimi karlanna.
Vissulega þætti henni gaman að
losna við langar, heimskulegar
belgingsræður um ekki neitt, en i
stað þess myndu stjórnmála-
mennimir vinna af alvöru og
samviskusemi að velferð fólksins
i landinu. Virðing fyrir stjórn-
böldum myndi aukast að miklum
mun við það.
EnGuðrún var ekki viss um að
konum tækist þetta betur en
körlum. Flestar þær konur sem
hún hefði séð til i stjórnmálum,
eftir: Elísabetu Guðbjörnsdóttur mynd: Jim Smart
Sigriður Thor-
lacius, ,,ég
myndi kjósa
kvennalist-
ann”.
Salóme Þor-
kelsdóttirt
„konur eiga að
vera virkari
þátttakendur i
pólitikinni”.
Arndis Björns-
dóttir,* ,,Konur
þurfa að vera
helmingi dug-
legri en karlar”
Marianna Frið-
jónsdóttir. ,,Ég
styð kvenna-
framboðið al-
veg hiklaust".
uuðrun Helga-
dóttir, ,.Stjórn-
mál eru snauð
af hugmyndum
um hvcrs konar
lifi við viljum
lifa”.
Hildur Jóns-
dóttir,- ,,A bak-
við framboðið
yrði að vera
einhver pólitik”
Ema Ragnars-
dóttir,'
„Kvennafram-
boðið er mjög
skiljanlegt”.
Sjöfn Sigur-
björnsdóttir;
„Konur þurfa
að snúast i
mörgu”
Sigríður Fann-
ey Ingimundar-
dóttirr
„Kvennafram-
boðið er mjög
þarft framtak.”