Helgarpósturinn - 28.08.1981, Blaðsíða 27

27
Jielgarpásturinn
Föstudagur 28. ágúst 1981
Nýafstaðnar biskupskosningar
hafa m jög veriö i anda hefðbund-
inna prestkosninga, þar sem
flokkadrættir og reipdrátturinn
eru með harkalegasta móti. Að
visu hefur yfirborð þessara kosn-
inga verið með öðrum hætti að
ýmsu leyti, þvi i þeim biöluðu
frambjóðendurog stuðningsmenn
þeirra aðeins tilfárra útvaldra —
148 talsins — en ekki tilhundruða,
eða þúsunda almennra kjósenda.
Kosningabaráttan var þvi að
mestu háð bakvið tjöldin.
Eins og kunngt er var þaö
séra Pétur Sigurgeirsson vigslu-
biskupsem sigraði i þessari kosn-
ingu með einu atkvæöi, hlaut 72
. eyðublöð væri þar að finna ásamt
kjörseðli. ,,Þó er það fræðilegur
möguleiki”, sagði hann. Af
þessum sökum liggur heldur ekki
fyrir um það vitneskja, hvernig
þessi ógildu atkvæði liggja. Þó
þykjast menn geta fullyrt, að tvö
þeirra falli á séra Olaf og eitt sé
óvist. Þá er það borðliggjandi að
þaö atkvæði sem ol' seint barst
hefði fallið séra Pétri i skaut.
Séra Arni Pálsson i Kópavogi,
hefur gert opinbert, að hann
hyggist kæra þessa kosningu og
gera kröfu tilþess,aðeitt þessara
atkvæða — atkvæöi Jósafats Lin-
dal — sem séra Arni kom sjálfur
meö i dómsmálaráðuneytiö, verði
Pétur — Ólafur: miklir
flokkadrættir bak við tjöldin
I biskupskjörinu.
Enginn verður óbarinn biskup
atkvæði gegn 71 atkvæði séra 01-
afs Skúlasonar dómprófasts
Reykjavikur. Þriöji frambjóð-
andinn — eða frambjóðandi ekki
— i þessari annarri umferð bisk-
upskjörs var séra Amgrfmur
Jónsson, en hann lýsti þvi yfir
fyrirskömmu, að ekki bæriað lita
á hann sem frambjóðanda i þess-
ari seinni umferð biskupskjörs-
ins, enda þótt nafn hans væri á
gögnum þeim, sem ráðuneytiö
sendi kjósendum. Þessi yfirlýsing
Amgrims þýddi einfaldlega, að
kosningin yrði hreint einvigi milli
Péturs og Ólafs. Að visu mun það
hafa legið fyrir sem staðreynd,
áður en biskupskjör hófst að séra
Amgrimur myndi ekki verða al-
vöruframbjóðandi i seinni um-
ferðinni, þ.e. ef til þess kæmi, að
kjósa þyrfti tvisvar.
Mikið hefurveriðdeiltum þau 3
atkvæði sem bárust á réttum
tima til kjörnefndar, en voru úr-
skurðuð ógild vegna formgalla. 1
nýlegum lögum um biskupskjör
segir, aö kjörseðill skuli fara i óá-
ritað lokað umslag. Þetta umslag
skuli siðan fara i annað áritað til
kjörstjórnar, ásamt eyðublaöi,
þar sem kjósandi lýsir þvi yfir aö
hann sjálfur sendi meðfylgjandi
kjörseðil. Þessa yfirlýsingu var
ekki aö finna i þremur árituðum
umslögum, sem til kjörstjórnar
bárust. Ekki hafa óárituðu um-
slögin með kjörseölunum verið
opnuð, svo ekki er vitaö hvort
nefnd fylgisskjöl sé að finna i
þeim umslögum. Séra Sigurður
H. Guðmundsson, sem sat i kjör-
nefnd, sagði þó, að þykkt umslag-
anna gæfi vart til kynna, að nefnd
dæmt gilt. Ekki er heldur fráleitt
að samsvarandi kærur berist
vegna hinna tveggja vafa» eða
ógildu atkvæðanna.
Helgarpósturinn hafði sam-
band við nokkra lögfróöa menn og
varpaði þeirri spurningu fram,
hvort likur séu til þess, að dóms-
málaráðherra taki þessar kærur
til greina. Svörin voru öll á þá
lund, að litlir sem engir mögu-
leikar væru til þess. „Reglurnar
um kosningarnar eru óyggjandi
og í þessum tilvikum hefur
greinilega ekki verið eftir þeim
farið”, sagði einn hinna lögfróðu.
„Auk þess hef ég ekki nokkra trú
á því, að Friðjón ráðherra fari að
ógilda uppkveðinn dóm sinna
undirmanna i ráðuneytinu, Ólafs
Walters Stefánssonar skrifstofu-
stjóra sem gegndi formennsku i
kjörnéfnd og Þorleifs Pálssonar
deildarstjóra”.
Viðmælendur minir voru raun-
ar um þaö sammála, að hér væri
umbókstafsskilgreiningu aö ræða
en hjá þvi væri vart komist, þar
sém reglur um formið væru það
skýrar og vel kynntar. Að visu
var á það bent, að grundvöllur
kæru myndi styrkjast til mikilla
muna, ef ljóstværi, að margnefnd
og mikilvæg eyðublöð væri að
finna i hinum þremur lokuðu um-
slögum með kjörseðlum. Þá, aft-
ur á móti mætti lita svo á, að
kosningin væri ekki leynileg leng-
ur, þegar saman lægi yfirlýsing
kjósanda og leynilegur atkvæða-
seðill. „Hins vegar erformgallinn
af minni stærðargráðu ef kjós-
andi hefur aðeins farið umslaga-
villtmeð yfirlýsinguna, heldur en
þegar hann bókstaflega gleymir
að senda hana meö”, voru orð
hæstarrét tarl ög manns.
Svo haldiösé örlitiö áfram með
þessar vangaveltur og skoðuð
réttarfarsleg staða kjósandans,
sem rfcki var talinn með — þ.e.
hvers atkvæði kom of seint. Það
þekkist t.d. hvaö varðar skil á
skattaskýrslum, að það nægi að
póststimpill sýni, aö gögn hafi
verið send fyrir tilskilinn tima. t
þessu biskupskjöri yrði þó tæpast
hægt aö túlka málin svo vitt, þvi I
bréfi kjörstjórnar segir kvitt og
klárt, aö kjörseöill, sem berst
kjörstjórn eftir tilskilinn frest,
verður eigi tekinn meö þegar til
talningar kemur”.
Að þessu samanlögðu er þaö i
hæsta máta óliklegt að áður
birtum niðurstöðum kjörstjórnar,
verði á nokkurn hátt hnikað.
„Ráðherra mun að öllu óbreyttu
vfsa mögulegum kærum frá og
staðfesta ákvarðanir kjörstjórn-
ar”, var samdóma álit viðmæl-
enda Helgarpóstsins, þótt ekki
væru þeir allir jafnánægðir mrfl
slikar niðurstööur málsins.
Þaö hefur vakið athygli i um-
ræðunni um vafaatkvæði, hve
fljóttþað barstút, um hvaða kjós-
endur væri að ræða. Ég hef það
fyrirsatt, aö kjörstjórnin hafi ein-
mitt rætt það á sfnum fundi, að
æskilegt væri að halda þeim nöfn-
um leyndum, en láta þó viðkom-
andiaðila sjálfa vita, þannig þeir
ættu kost á aö kæra niðurstöður
dómnefndar ef þeim sýndist svo.
Hins vegar er ljóst, að dagblöðin
fengu jafnvel fyrrum þaðupplýs-
ingar, en eigendur vafaatkvæð-
anna, hvernig með þeirra atkvæði
hefði verið farið. Nöfn séra Auöar
Eir Vilhjálmsdóttur, séra Sig-
urjóns Einarssonar og Jósafats
ö Lindal, sem eiga vafaatkvæðin,
o’ láku út til fjölmiðla nær sam-
3 stundisogsömu sögu var að segja
'5 um meðferö hins siðbúna kjörseð-
?■ ils séra Sigfúsar Jóns Arnasonar.
O En það er eitt atkvæði sem skil-
§ ur á milli og þetta eina atkvæði
g gildir. 72 atkvæði á móti 71 er
“> staðan i dag og verður væntan-
ö lega. Faðirséra Péturs, séra Sig-
3 urgeir Sigurösson varð einnig
biskup á einu atkvæði. Ég spurði
væntanlegan biskup, hvort mál-
um væri svo komið, að talan einn
væri „hálfheilög” i hans fjöl-
skyldu. „Óneitanlega hvarflaði
hugurinn til kjörs föður mins,
þegar mér var greint f rá þvf, að 1
atkvæði heföi ráöiö úrslitum nú
eins og þá” svaraði séra Pétur.
„Já, talan 1 er siður en svo vond
tala.”
En talan 1 kemur viðar við, ef
fortiðin er skoöuð. Einn viömæl-
andi minn, kvaðst þess fullviss,
aö það eina atkvæði, sem heföi
munað á séra Arngrimi Jónssyni
og séra Ólafi Skúlasyni i barátt-
unni um stööu dómprófasts fyrir
nokkrum árum, þegar Ólafur
náöi kjöri, hefði skiliö eftir sig
biturö og reiði hjá stuðnings-
mönnum séra Arngrims i garð
séra ólafs. Sá biturleiki hefði
fengiö útrás iseinni umferðþessa
biskupskjörs, þegar stuðnings-
menn séra Arngrims hefðu beint
öllum atkvæöum hans úr fyrri
umferð yfir á Pétur. „Það er
raunverulega furðulegt, hvernig
stuðningsmenn Arngrims hafa
haft til þess bolmagn aö stýra
atkvæðum þannig, þegar flestir
kjósendur Amgrims, hefðu oft-
sinnis lýst þvi yfir, að þeir gætu
hvorki stutt Pétur né
Ölaf. Maöur hefti þá haldiö, að
þeir yröu sannfæringu sinni trúir
og skiluöu auðu i seinni umferð-
inni, þegar Arngrimur dró sig i
hlé, fremur en greiöa atkvæði
manni, sem þeir vilja raunveru-
lega ekki á biskupsstól” sagði
einn viðmælandi minn úr innsta
hring kosningaátaka siðustu
mánaða.
Þessi sami heimildarmaður
kvaöst geta fullyrt, að margir
prestar, heföu verið með séra
Amgrimi i fyrri umferð, en farið
í þessum dálkum var á sinum
tima vakin athygli á þvi, að þing-
forseti iranska klerkaveldisins i
Theheran greip til þess ráðs
gagnvart löndum sinum og um-
heiminum, að halda þvi fram að
leynilegir vopnaflutningar til
trans ættu sér stað frá tslandi.
Þetta var eftir að sovéskar
orrustuflugvélar höfðu orðið að
grandi argentiskri vopnaflutn-
ingaflugvél i fjöllum Armeniu.
Svissneskur vopnasali, sem átti
farminn i vélinni, lýsti þvi þá
fyrir fréttamönnum, hversu
varahlutir i bandarisk og bresk
vopn transhers væru seldir og
fluttir á laun frá Israel til trans
að ástæðu fyrir að Rafsanjani
benti á tsland, þegar leynilega
vopnaflutninga til trans bar á
góma, hefðu hæglega geta leitt i
ljós fréttnæmt efni. Það hefur
sýnt sig að islenskir aðilar áttu
tvimælalaust hlut að máli, þegar
hergagnaflutningar hófust með
leynd frá tsrael til trans.
Ein af refsiaðgerðum Banda-
rikjanna og bandamanna þeirra á
hendur Iran, eftir að starfslið
bandariska sendiráösins i
Teheran var hneppt i gislingu i
hitteðfyrra, var viðskiptabann.
Sérstaklega var hart gengið eftir
þvi að vopnasala ætti sér ekki
J
Cargolux enn einu sinni orðaö
við hernaðarbrölt.
Hergagnaflutningur Cargolux
kemur vopnasöluorði á ísland
með millilendingu i Larnaca á
Kýpur i þvi skyni aö leyna upp-
runa herganganna.
Þá gerðist það að Rafsanjani,
forseti iranska þingsins, kunn-
gerði að fréttir um hernaðarað-
stoð tsraels við aðþrengdan her
islamska byltingarlýðveldisins i
tran væri uppspuni frá rótum.
Hann bar ekki á móti þvi að flug-
vélin sem fórst innan iandamæra
Sovétrikjanna hefði verið i
vopnaflutningum til trans, en
staðhæfði að fregnir um að
farmur hennar ætti uppruna sinn
i Israel væru annað tveggja
byggðar á illvilja i garð íslömsku
byltingarinnar i tran ellegar mis-
skilningi, af þvi að vopnaflutn-
ingar þessir ættu sér stað frá
tslandi.
Að jafnaði er uppi fótur og fit
meðal islenskra fréttamanna,
þegar nafn landsins ber á góma i
heimsfréttum, en svo var þó ekki
i þetta skipti. Nú er komið á dag-
inn, að eftirgrennslanir til að leita
stað til írans. Vopnasölubanmö
bitnaði hart á trönum, eftir að
þeir lentu i styrjöld við Irak fýrir
tæpu ári. Her trans er búinn
bandariskum og breskum
vopnum, sem aflað var i tið
keisarastjórnarinnar fyrrver-
andi. Skortur á varahlutum varð
til þess, að mikill flugfloti og
skriðdrekastyrkur Iranshers kom
að mjög takmörkuðu haldi I orr-
ustunum við traksher, sem að
mestu er búinn sovéskum
vopnum.
t vandræðum sinum tók
islamska byltingarstjórnin i
Teheran að leita fyrir sér um her-
gagnakaup á alþjóðlegum vopna-
markaði. Það kom að vopnasalar
urðu þess áskynja, að margt
þeirra varahluta sem iranska
herinn vanhagaði um var að fá i
tsrael, sem flytur inn bandarisk
vopn i stórum stil framleiðir þar
að auki i þau varahluti sam-
kvæmt leyfum bandariskra
vopnasmiðja.
Ætla hefði mátt aö israelsk
stjórnvöld reyndu að hindra
vopnasölu til trans, þar sem
stjórnin i Teheran hefur lýst sér-
stöku hatri á tsrael. En á daginn
kom, að rikisstjórn Begins
forsætisráðherra metur það mest
i þessu efni, að tran á I höggi við
trak, sem hann telur mun skæðari
óvin lsraels. Kom það best i ljós,
þegar israelskar flugvélar voru
sendar i sumar til aö gera árás á
kjarnorkuverið Osirak i Bagdad
höfuðborg traks.
Hergagnasendingar frá Israel
til trans hófust i október i fyrra.
Þá voru sendir af stað 250 hjól-
barðar undir sprengjuflugvélar
af bandarisku gerðinni F-4. I
bandarisku sjónvarpi og blöðum
var sú saga rakin af mikilli
nákvæmni um siðustu helgi, og
hún fékk staðfestingu embættis-
manna i Washington. Þeir
fylgdust sérstaklega náið með
þessari hergagnasendingu tsra-
elsmanna til Irans, af þvi við-
YFIRSYN c
skiptasambandið milli landanna
komst á meðan bandariska sendi-
ráðsfólkið sat enn i gislingu i
Teheran. Var Bandarikjastjórn
hrædd um aö hergagnaviðskipti
milli landanna með varahluti i
bandarisk vopn kynnu að flækja
eða tefja leyniviðræður um
lausn gislanna, sem um þessar
mundir voru á viðkvæmu stigi.
Reyndu þvi bandariskir em-
bættismenn að tefja varhluta-
viðskiptin og lögöu sérstaka á-
herslu á að þau læru leynt.
Auk hjólbaröanna á bandarfsku
herflugvélarnar, sem upprunnir
voru i tsrael, átti iranska stjórnin
von á hergagnavarahlutum viöar
að. Þar var sérstaklega um að
ræða hreyfla i Scorpion-skrið-
dreka frá Bretlandi, sem keyptir
voru af breskum vopnamiðlara.
Niðurstaða varð að hjólbörðunum
frá Israel og skriðdrekahreyfl-
unum bresku var safnað saman i
frönsku borginni Nimes. Þar voru
farmskjöl fölsuð með aðstoð
franskra embættismanna og her-
gögnin siöan send til trans með
vöruf lutningaf lugvél frá
Cargolux.
Að sögn fréttamanna banda-
risku sjónvarpsstöðvakeðjunnar
ABC var þetta flug Cargolux frá
Nimes til Teheran upphafið á her-
gagnaflutningum frá tsrael til
Irans sem siðan hafa haldið
áfram. Varð þessi birgðaleið til
aðsjá iranska hernum fyrir vara-
hlutum i striðinu við trak ekki
uppvis, fyrr en argentinska flug-
vélin var skotin niður eða knúin
til að brotlenda i Sovétrikjunum
18. júli.
Cargolux er sem kunnugt er að
hluta i islenskri eigu, en úti i
heimi er gjarnan litið á það sem
islenskt fyrirtæki, bæði vegna
þess að islenski eignaraðilinn ber
yfir á Pétur í þeirri siöari, enda
þótt þeir hefðu i raun hvorugan
viljað — Ólaf eða Pétur. Hafi þó
látiö undan þrýstingi heitra
stuðningsmanna séra Arngrims,
sem vildu allt annað en séra Ólaf
á biskupsstól. Þessi heimildar-
maður nefndi eftirtalda presta til
sögunnar i þessu sambandi:
Frank M. Halldórsson, Guömund
Óla Ólason, Sigurð H. Guðmunds-
son, Valgeir Ástráösson, Jón
Dalbú Hróbjartsson, Sigfinn Þor-
leifsson, Halldór Gröndal, Þor-
berg Kristjánsson, Jón Árna Sig-
urðsson, Birgi Ásgeirsson, Jakob
Hjálmarsson, Jón Þorbergsson
og Grim Grimsson.
Hvað sem rétt kann að vera i
tilgátum og skoðunum af þessu
tagi, þá er fullljóst að sárindi eru
víða vegna niðurstaðna og bar-
dagaaðferða i biskupskjöri að
þessu sinni. Stör orð hafa verið
látin falla, þótt ekki fari þau öll
jafnhátt.
En hvað segir séra Pétur Sigur-
geirsson sjálfur um kosninga-
baráttuna og baktjaldamakkið?
„Kosning sem þessi á að ganga
fyrir sig, eins friðsamlega og
kostur er. Mitt sjónarmið hefur
verið það i þessum kosningum aö
kjósendur eigi rétt á rö og næði,
þegar þeir kveöa upp sinn dóm.
Þvi verður hins vegar ekki neitaö
að einhver harka hefur hlaupið i
spilið meb köflum, þótt allt hafi
það ekki komið fram á yfir-
borðinu. Þó fannst mér aö aöilar
hefðu öll gerst rólyndari þegar á
leið, þessar kosningar”.
Og um úrslitin sagði séra Pétur
Sigurgeirsson væntanlegur
biskup yfir tslandi: „Ég er
ánægður með úrslitin, þau gleðja
mig. En,” bætti séra Pétur við,
„þar eb það hefur komiö fram nú
siöustu daga aö einhver eöa ein-
hverjir telja sig misrétti beitta i
þessu máli, þá tel ég alveg
nauðsynlegt að sú óánægjukæra
fái rétta meðferð kjörnefndar og
kirkjumálaráðherra og öll
tvimæli þannig tekin af um hver
úrslitin raunverulega eru. Það
má ekki vera vafamál hvor okkar
hefur umboð kjósenda til að
gegna embættinu. Ég vil ekki
taka við embætti biskups tslands
ef einhver vafi leikur á þessu.”
eftir
Guðinund
•Arna
Stefánsson
]
eftir
Magnús
Torfa
ólafsson
þekkt nafn i flugheiminum og af
þvi að islenskir menn sjá aö
miklu leyti um reksturinn. Þarf
þvi ekki lengur að leita skýringar
á þvi, hvers vegna Rafsanjani
þingforseti greip til þess aö nefna
tsland, þegar hann taldi sig þurfa
að benda á annað upprunaland
hergagnasendinga en Israel.
Eftir að nafn Cargolux bar á
góma, hafa islenskir fréttamenn
leitað umsagnar Einars Ólafs-
sonar, framkvæmdastjóra
Cargolux Hann staðfestir flug-
ferðina frá Nimes til Teheran i
október i fyrra, en heldur sig viö
það sem sagði i fölsuðu, frönsku
farmskjölunum, að um hafi veriö
að ræða allt aðra hluti en her-
gögn, sem sé hreyfla i Jaguarbila
og hjólbarða á loftpressur.
Sé nánar skoðað er þessi út-
skýring ekkert annað en staö-
festing á frásögnum bandarisku
fréttamannanna. Jaguar verk-
smiöjan i Bretlandi framleiðir
ekki aðeins afburða bila i tak-
mörkuðu magni, hún smiðar einnig
hreyfla i Scorpion-skriðdreka. Og
slit á loftpressuhjólbörðum er
afar takmarkað, þar sem hins
vegar hjólbarðar á herflugvélum
i notkun spænast upp og þurfa
örrar endurnýjunar.
Órækast vitni umhergagnaflutn-
ingana frá Israel til lrans er
Abolhassan Bani-Sadr, afsettur
og landflótta forseti trans. Hann
staðfestir að rikisstjórn klerk-
anna hafi tekið upp hergagna-
kaup frá Israel, og hafi ekki verið
farið að sinum ráðum, aö ganga
heldur af alvöru til friöargerðar
við trak.