Helgarpósturinn - 02.10.1981, Blaðsíða 6

6.
Fóstudagur 2. október 1981 hí=>/rjPirpn^tl irinn
/
Voko Ono situr viö pianoiö og syngur
trcgablandinn söng sem minnir á ,,Te
VVay We Were”. Áslöustu tónunum brest-
ur geishurödd hennar, hún sprettur á fæt-
ur og tekur aö ganga um gólf. Hún cr
berfætt, klædd stuttermabol og stuttbux-
um. Girard, einkabflstjórinn, hleypur út i
kakóbrúnan Rollsinn hennar og sækir
töflur handa henni.
„Endurminningarnar eru enn svo lif-
andi,” segir hún. „Ég lét John alltaf
heyra nýju söngvana mina jafnóðum og
ég samdi þá. Nú skipta þeir mig engu
máli lengur ..” Hún grætur hljóðlega.
Nú kemur Sean Ono Lennon, fimm ára
gamall, inn i stofuna og Yoko liður strax
betur. Hún biður Girard að sækja póst-
pokann.
Niu manuðir eru liðnir siðan John Lenn-
on var myrtur fyrir augliti konu sinnar og
nú fyrst er Yoko að byrja að jafna sig eftir
áfallið. Iðnin hefur alla tið verið aðall
hennar og hún sökkvir sér i vinnu til að
vinna bug á sorginni. Viku eftir morðið
skreiddist hún fram úr rúmi sinu, settist
við pianóið og samdi lagið „I Don’t Know
Why”. I textanum kemur sorg hennar
berlega i ljós. Skömmu siðar var hún
komin á kaf i fjármálin og um likt leyti
var hún tekin að vinna að sjónvarpsupp-
tökum á ýmsum nýjum lögum þeirra
Johns. Hún segir að þessi nýju lög gefi
nokkra visbendingu um það hvert John
heföi stefnt i tónlist sinni heföi hann lifaö
lengur.
Yoko fæddist 18. febrúar 1933 og er þvi á
49. aldursári. Faðir hennar var kominn af
auðugri bankastjórafjölskyldu i Tokyo.
Hann starfaði sem pianóleikari en sneri
síöan baki við listinni og gerðist banka-
stjóri. Hann ferðaðist viða á vegum bank-
ans og sá t.d. ekki dóttur sina fyrr en hún
var hálfs þriöja árs. Móðir Yoko aðhylltist
vestræna lifshætti og benti dóttur sinni á
að þaö yrði málaraferli hennar ekki til
góös aö standa i hjónaböndum og barn-
eignum. Likt og geröist á breskum heldri-
mannaheimilum önnuðust fóstrur um
uppeldi Yoko og systkina hennar.
Árið 1951 varð fjölskyldufaðirinn for-
stjóri Tokyobanka i New York og þangað
fluttist öll f jölskyldan. Yoko hóf nám i há-
skóla en hljópst aö heiman meö pianóleik-
aranum Toshi Ichiyanagi sem lært hafði
viö Juillardtónlistarskólann.
Yoko kom sér upp vinnustaö uppi á háa-
lofti i húsi nokkru á Manhattan og þar stóð
hún ásamt vinum sinum að uppákomum
af ýmsu tagi. Einn þeirra gerninga sem
hún framkvæmdi fyrir þrjátiu árum var
fólginn i þvi aö hún skvetti fullri skál af
ávaxtahlaupi á blað og henti siðan tveim-
ur eggjum á það. Þá' fyllti hún upp i
„listaverkið” meö þvi aö dreifa japönsku
teiknibleki með fingrunum á blaðið og
loks kveikti hún i öllu saman.
Um þetta leyti var hún ásökuð um
ófrumleik og hugmyndastuld með þeim
afleiðingum að hún reyndi að stytta sér
aldur. Þetta hafði hún reynt áður og
reyndi aftur siðar á ævinni. „Á unglings-
árunum var ég stöðugt að skera mig á
púls eða gleypa töflur,” segir hún. „Þótt
eiginmennirnir minir þrir örvuðu mig til
dáða við listsköpun mina taldi ég sjálf
mig harla lélegan listamann. Mér fannst
verk min ekki hljóta verðskuldaða at-
hygli.”
Yoko hætti að gæla við sjálfsmorðshug-
myndina þegar hún eignaðist fyrsta barn
sitt, dótturina Kyoko, með öðrum eigin-
manni sinum, kvikmyndageröarmannin-
um Tony Cox. En hvorki hjónabandið né
barniöveittuhenni nokkra fullnægju. „Ég
var orðin 29 ára en óþroskuð enn. Ég hélt
mér liði öðruvisi ef ég ætti barn. Mér þótti
vænt um Kyoko en ég hafði ekki enn fund-
ið mér stöðu i samfélaginu. Þvi fannst
mér ég ekki geta gefiö mig óskipta að
barni minu.
Yoko og Tonu skildu árið 1967 og
skömmu siðar giftist hún John Lennon.
Yoko var siðar veittur umráöaréttur yfir
Kyoko en Tony lét sig hverfa með barnið.
Yoko hefur aðeins einu sinni talað við
dóttur sina i sima. Þaö var árið 1979.
Ýmsir gagnrýnendur hafa látið sér fátt
um finnast um tónlistYokoenþað stendur
óhaggað að á undanförnum árum hefur
hún náð til æ fleiri. En hún veit ekki hvort
það er eiginmanni hennar heitnum að
þakka.
Eftir morðið á John neitaði Yoko að
hafa Sean litla hjá sér svo mánuðum
skipti. Hvers vegna?
„Mér fannst ég eins og drukknandi
maður, hafði ekki næga orku til að teygja
mig eftir honum. Þeir voru svo samrýmd-
ir, feðgarnir, og drengurinn minnti mig
svo mjög á John. Það var eins og ég ætti
enga fjölskyldu lengur þegar John var
horfinn.
Annars var drengurinn harður af sér.
Hann sagði við mig: „Gráttu ekki,
mamma. Pabbi er ekki eini maðurinn
þinn”, og svo fór hann að fiflast svo að ég
sæi ekki tárin i augum hans.”
Yoko haföi lengi óttast að eitthvað kæmi
fyrir John. Hún reiknaði þó fremur með
að honum yrði rænt en að hann yrði myrt-
ur. Hún tók hús á leigu og reyndi að fá
hann til aö búa þar. Margir telja að hún
hafi reynt að ráöa yfir honum sbr. þjóð-
söguna um það að hún hafi verið aðalor-
sök þess að Bitlarnir slitu samstarfi. En
John lét ekki ráðskast með sig.
John þráði heitt að eignast annað barn
með Yoko. En hún sagði við hann: „Fyrst
verð ég að hætta að reykja. Við verðum
bæði aðhætta aðdrekka og þá er ég reiðu-
búin að eignast barn.” Hún bætir þvi við
að heföi hún ekki sett þessi skilyrði ætti
hún nú e.t.v. annað barn með John.
Og hvernig brugðust gömlu félagarnir
við tiöindunum?
„Þeir voru lengi nánir vinir allir sam-
an. Þótt þeir útskúfi mér eða særi mig get
ég ekkert illt sagt um þá. Þeir segja
kannski aö þeim hafi sárnað ýmislegt sem
við John gerðum. En þeir eru á Englandi
og við i Bandarikjunum. Georg og Paul
hringdu eftir morðið i desember og voru
afar elskulegir. öllum var lika illa brugö-
ið þegar Brian Epstein dó.
Paul fannst vist að hann yrði að leyna
tilfinningum sinum. Þannig er hann og
þetta veit hann sjálfsagt.”
Hvað segir Yoko um þær ásakanir að
húnhafispillt fyrir tónlistarframa Johns?
„Um fimm ára skeið einangruðum við
okkur algerlega frá- umheiminum. Þá
hugsaði ég oft sem svo að ef John væri
ekki meö mér væri hann að gera metsölu-
plötur. Plötur hans, „Mind Games” og
„Walls and Bridges” voru engar metsölu-
plötur. Hann varð að starfa með einhverj-
um sem var verslunarlega sinnaður
þannig að tónlistin seldist. Að þessu leyti
hafði ég jafnvel minna til brunns að bera
en hann. Við vorum eins og sökkvandi
skip. Þetta vakti með mér nokkra sektar-
kennd. Frá sjónarhóli hljómplötuiðnaðar-
ins hafði ég slæm áhrif á hann. En þessu
hefði hann áreiðanlega aldrei samsinnt.”
En var John jafnháður Yoko og stund-
um heyrist
„John var afar sjálfstæður i saman-
burði viö marga aöra. Hann var engum
háður fjarhagslega. Ég sá um fjármálin
en það kemur málinu ekki við. Hann hefði
getaðráðið sér lögfræðinga og endurskoð-
endur. Hann hefði fyllilega getað séö um
sig sjálfur án minnar hjálpar.”
Hvað hafði Yoko út úr sambúðinni við
John?
„Margir telja mig hrokafulla vegna
þess að ég var með John Lennon. Ég var
enn hrokafyllri áður en ég kynntist hon-
um.
Áður en við kynntumst hugsaði ég
alltaf: „Ég er listamaðurinn.” Ég leit á
þá, sem unnu með mér, aðeins sem að-
stoöarmenn sem ég gat skipað að halda
kjafti. Þannig kom enginn fram við John
Lennon.
Viö vorum afar upptekin af sjálfum
okkur um þaö leyti sem viö kynntumst Ég
hugsaöimeð mér: „En sú plága. Verð ég
virkilega að hlusta á hann?” Hann hefur
vist áreiðanlega hugsað eitthvað á þessa
leið? „Ætlar hún að fara að segja mér frá
slnum tónleikum?”
En John vildi fræðast um þaö sem ég
haföi gert fyrir okkar kynni. Hjá mér upp-
götvaöi hann ekki aöeins mismun kynj-
anna heldur einnig skyldleikann. Hann
kenndi mér hvað mannúö er. Og hann
kenndi mér einnig að það eru fleiri en ég
sem hafa eitthvað að segja.”