Helgarpósturinn - 23.10.1981, Qupperneq 3

3
holtjrirpnczti irinn Fostuda9°r 23. októfaer i98i
A þessum tveimur myndum sést hvita tjaldið. önnur myndin er tekin
þegar Fjalakötturinn varog hét sem bió. Pianóiö er vinstra meginviö
tjaldiö. A hinni myndinni er tjaldiö eins og þaö er I dag. Nii eru komnir
gluggar undir þaö, en umbúnaöu.rinn er enn á sinum staö. Eins og sjá
má er loftiö viöa illa fariö.

«Ýmis sjónleikaáhöld"
Upphafiö má rekja allt til árs-
ins 1750, þegar á þessari lóö stóö
geymsluhús Innréttinga Skúla
Magnússonar. Þaö hús keyptu
tveir kaupmenn rétt fyrir alda-
mótin 1800, endurbyggöu þaö og
stækkuöu og höföu þar krambúö-
ir. Var húsiö siöan i eigu nokk-
urra kaupmanna mestalla siöustu
öld, en meöal þeirra sem um tima
bjó i þvi var Jónas Hallgrimsson
skáld.
Fyrir 1880 uröu allverulegar
breytingar á húsinu. Þá byggöi,
þáverandi eigandi, Valgaröur
Ólafsson hæö ofan á húsiö.
Skömmu seinna byggöi hann
geymsluhús viö vestur hliö þess
noröanmeginn og fimm árum siö-
ar annaö á suöurmörkum lóöar-
innar. Áriö 1889 lét hann reisa
geymsluhús vestar á lóöinni sem
f jórum árum siöar var stækkaö til
muna og hækkaö. Þar kemur
upphafiö aö Kvikmyndahúsinu —
Reykjavikur Biograf Theater.
1 brunabótaviröingu frá 15. júli
1893 segir:
„Kaupm. W.O. Breiöfjörö hefur
hækkaö bakhús þetta um 4. ál. og
innréttaö þaö sem leikhús (theat-
er) meö scenupall og Galleri
(loptvolum). Nú er allt þiljaö meö
boröum og allt málaö. Auk þess
hafa ýmis sjónleikaáhöld veriö
sett þar uppá scenuna. Fastir
bekkir eru i húsinu bæöi uppi og
niöri.”
Bakhúsiö er þvi oröiö aö fyrsta
leikhúsi landsins. Siöar þetta
sama ár hefur hinn fram-
kvæmdasami Valgaröur hækkaö
öll hin húsin á lóöinni og sett gler-
þak yfir portiö i miöjunni milli
þeirra. Þótti húsbákn þetta litt
vönduð smiö og fékk skopnafnið
Fjalaköttur (músagildra).
Leikhúsiö glataöi rekstrar-
grundvellinum nokkrum árum
eftir aö rekstur þess hófst, m.a.
vegna þess að 1897 er Leikfélag
Reykjavikur stofnað. Þó var eitt-
hvaö reynt að klóra i bakkann, en
frá 1904 til 1906 stóö húsiö autt.
Þöglar myndir
„Þess vegna var þaö aö þegar
nokkrir Danir komu hér 1906 i
þeim tilgangi aö hefja hér kvik-
myndasýningar, aö þeir völdu
þetta húsnæöi. Þaö var alveg
kjöriö”, sagði Erlendur Sveins-
son. „Þeir tóku til viö breytingar,
sætunum var t.d. snúiö viö, upp-
Inngangurinn litur svona út i dag.
Slæmtástand
Sú hliö Fjalakattarins sem snýr
aö Aöalstrætinu, rauömáluö og
reisuleg, segir ekki mikiö um
ástand hússins alls. Þaö er nefni-
lega ansi illa fariö. 1 ýtarlegri at-
hugun sem Hjörleifur Sveinsson
og fleiri geröu áriö 1976 kom i ljós
að ef húsiö veröur endurnýjaö
mun þaö kosta um þaö bil 60 pró-
sent af þvi sem það mundi kosta
aö byggja nýtt samskonar hús.
1 matinu er gert ráö fyrir aö út-
veggir verði endurnýjaöir alveg,
og þak, gólf, gluggar, innveggir
og fastar innréttingar aö nokkru,
eigi aö taka húsiö til almennra
nota.
„Burðargrind virðist að mestu
heil”, segir i athugasemdum
arkitektanna, „en tæplega nógu
traust, t.d. i stóra salnum. Gólf
eru allskemmd, og norðan og
vestan svotil ónýt. Þak er einnig
ónýtt nú, gert er ráö fyrir, aö þaö
veröi endurgert sem glerþak yfir
portinu. Vatnslagnir þarf aö end-
urnýja að mestu og allar raflagn-
ir. Eldvarnir þurfa sérstakrar at-
hugunar viö, einkum ef um al-
menn not verður að ræða, t.d. i
salnum.”
Hjörleifur Stefánsson sagði i
samtali viö Helgarpóstinn að
þetta mat frá árinu 1976 stæði
ennþá að mestu leyti. „Astand
hússins var slæmt þá”, sagöi
hann, „og ekki hefur þaö batnaö
siöan.”
Þó aö jafnan sé talaö um Fjala-
köttinn sem eitt hús, er þaö ef til
vill svolitiö villandi. Aö visu er
hann nú allur undir einu þaki, en
lengst af var „hann” húsa- og
skúraþyrping.
Fyrirtveimur árum eöa svogeröu Bretarupp sittelsta kvikmyndahús, en þaöhaföi veriö „týnt” f mörg
ár. Það eri Harwich og er þremur árum yngra en Fjalakötturinn. Myndirnar sýna framhliö hússins áö-
ur en það var gert upp og eftir aö þaö var gert upp.
hækkuöu sætin byggö yfir gömlu
sviðin og allskonar breytingar
gerðar á innréttingum Kvik-
myndasýningarnar hófust siðan
2. nóvember 1906. Þá nefndist
húsið Reykjavik Biograf Theater,
og hýsti 287 gesti.
Þessar kvikmyndasýningar
stóöu siöan yfir, alveg sleitulaust
þangaö til bióiö flutti yfir I nýju
bygginguna viö Ingólfsstræti. Aö-
ur haföi nafni þess veriö breytt i
Gamla bió.
Erlendur sagöi Fjalaköttinn
sérstætt kvikmyndahús aö þvi
leyti aö þar heföu aöeins veriö
sýndar þöglar myndir. Flutning-
urinn átti sér nefnilega staö 1927
eöa skömmu áöur en talmyndir
komu til sögunnar.
Eftir aö kvikmyndasýningum
var hætt hefur ýmislegt drifið á
daga hússins, en sá hluti þess sem
salurinn er i hefur einkum veriö
notaður sem geymslur af
einu og öðru tagi. Ariö | ) 10
1942 eignuöust Silli
!
Alþýðubankinn hf
Laugavegi 31 - Sími28700
Útibú: Suðurlandsbraut 30 - Sími 82900
Ávöxtunarkjör á innlánsfé eru mismunandi. Þaö er mikilvægt að
sparifjárins sé vel gætt og vakandi auga haft með þeim ávöxtunar-
möguleikum sem bjóðast hverju sinni. í þeim efnum getur þú líka
treyst á holla ráðgjöf í Alþýðubankanum.
Alþýðubankinn hefurekki staðlað lánafyrirgreiðslu sína néskýrt
hana sérstökum nöfnum. Þeir sem beina innlánsviðskiptum sínum
til bankans eiga hins vegar greiða leið að persónulegu sambandi
við starfsfólkið, umframfjárþörfin er rædd og fyrirgreiðslu
bankans hagað í samræmi við aðstæður í hverju einstöku tilfelli.