Helgarpósturinn - 23.10.1981, Side 30

Föstudagur 23. október 1981
/lelgarpósturínn-
Clarence Lushbaugh staöfestir aö sjúklingarnir I Oak
Ridge hafi veriö settir f geislun, en fullyröir aö hann
hafi litinn sem engan þátt átt i þvi.
Sexton-fjölskyldan. Myndin var tekin i september 1967,
rúmlega ári áöur en Dwayne, til hægri, dó i Oak Ridge.
Hér hvilir hiö grandalausa „tilraunadýr’
Hve mikla geislun þola geimfarar?
Dauðvona barn
notað sem tilraunadýr
• Málið sem bandaríska geimvísindastofnunin
vill þagga niður
Mary Sue Sexton gekk með syni sínum, Dwayne, sex ára, inn í
sjúkraklefann. í klefanum var sjúkrarúm úr áli og umhverf is það var
strengt nælonnet. Dwayne litli klofaði yfir netið og lagðist í rúmið.
Móðir hans veifaði honum í kveðjuskyni og gekk siðan út.
Mary Sue vissi ekki að sonur hennar var notaður í tilraun sem
framkvæmd var með fullri vitneskju bandarískra stjórnvalda.
Tilgangurinn með tilrauninni var að ákvarða hve rnikla geislun
mannslíkaminn þolir.
Á árunum 1960—1974 voru geislatilraunir gerðar á að minnsta kosti
89 krabbameinssjúklingum. í þeim hópi var Dwayne Sexton. Tilraun-
irnar fóru f ram í tveimur sérhönnuðum klef um í bækistöðvum Kjarn-
eðlisstofnunarinnar í Oak Ridge í Tennessee. Mikil leynd hvílir yfir
þessu máli öllu og fæst tilraunadýranna þekkjast með nafni.
Bandaríska timaritið Mother Jones hefur rannsakað þetta mál itar-
lega.
Atómborgin
Oak Ridge var lengi kunn undir nafninu
„Atómborgin” þvi þar var framleitt efni i
atómsprengjur sem beitt var i siöari
heimsstyrjöld. Um þaö bil þriöji hver ibúi
borgarinnar getur stært sig af doktors-
nafnbót.
Yfirmaöur sjúkrahúss Kjarneölisstofn-
unarinnar er Clarence Lushbaug,
kallaöur Lush. Hann er sprenglærður
læknir og hóf starfsferil sinn i annarri
atómborg, Los Alamos i Nýju-Mexikó.
Lush kom til Oak Ridge áriö 1963.
Árið 1960 hófust á sjúkrahúsinu tilraun-
ir með geislalækningar. Skömmu fyrir
seinna striö höföu visindamenn i New
York komist aö þvi aö unnt var aö halda
lifi i hvitblæöissjúklingum meö þvi aö
beina geislum aö krabbameinsfrumum
sem mynduðust i beinmerg.
Mælieining geislunar nefnist rad (r).
Venjulegur röntgengeisli er 0.1 r en
Dwayne litli og hinir sjúklingarnir 88
fengu mun stærri skammta, eða frá 1.8
upp i 300 r.
Læknarnir sem fengust viö þessar
tilraunir höföu litla trú á þvi aö nokkur
lækning gæti hlotist af svo öflugri geislun.
Dwayne Sexton
kemur til sögunnar
I júni 1965 varö fyrst vart sjúkdómsein-
kenna hjá Dwayne sem þá var þriggja
ára. Til þessa hafði hann verið hinn mesti
fjörkálfur, en þetta sumar breyttist hann.
,,Dwayne vildi helst af öllu sitja eöa
liggja- Hann var alltaf þreyttur og slapp-
ur,” segir móðir hans.
Heimilislæknirinn hélt aö hann þjáöist
af blóöleysi og skrifaöi upp á járnmeöul
og vitamin handa honum. Mary Sue
kraföist þess aö hann yröi lagöur inn á
sjúkrahús til rannsóknar. Þar fékk hann
blóðgjöf en ekkert stoöaði. Að lokum
spurði Mary Sue lækninn vafningalaust
hvort drengurinn þjáöist af hvitblæöi.
Læknirinn neitaöi þvi, en sagði aö e.t.v.
fengi hann bata i Oak Ridge, hann væri
búinn að gera ráöstafanir til að koma
drengnum þangaö. Nú tók Mary Sue aö
halda nákvæma dagbók.
Dwayne kom til Oak Ridge I fyrsta sinn
27. júli. Röntgenmynd var tekin af brjóst-
holi hans og sýni tekið af beinmerg. Af til-
viljun heyröi Mary Sue þegar læknir
skýröi eiginmanni hennar frá þvi að
Dwayne væri þungt haldinn af blóökrabba.
Tveimur dögum seinna skrifaöi Mary
Sue i dagbók sina: „Læknarnir lýstu fyrir
okkur hvaöa aöferö yröi beitt viö Dwayne.
Viö vitum að hann á skammt eftir ólifað,
frá sex vikum upp i .eitt og hálft ár, og
lengst af veröur hann fárveikur.”
Læknarnir sögöu hjónunum aö þeir
ætluöu að græða heilbrigöan merg i
drenginn, þaö væri eina vonin til þess aö
geta lengt iif hans.
Fyrsta aðgeröin á Dwayne var fólgin i
þvi að tekinn var beinmergur á sautján
stööum i likama hans. Mergurinn var
geislaður og honum siöan sprautaö i Mary
Sue. Aö þvi búnu var henni tekið blóö,
skilið úr þvi blóövatniö og þvi dælt i
Dwayne. Læknarnir geröu sér vonir um
aö á þennan hátt myndaöist mótefni i
likama móöurinnar og þaö gæti eytt
krabbameinsfrumunum I beinmerg
Dwaynes.
En brátt varö ljóst að tilraunin haföi
mistekist og heilsu drengsins hrakaöi.
Nú var reynt aö lækna hann með lyfja-
gjöf, en þaö var um seinan.
Hinsta legan
1 vetrarbyrjun 1968 tók blóð aö vætla úr
nefi og hálsi Dwaynes. Foreldrar hans
óku meö hann i snarhasti til Oak Ridge,
þar sem hann lagöist i rúm sitt. Tilraunin
meö beinmergsflutninginn haföi mistek-
ist, en lyflækningin sem þá tók viö haföi
haldiö i honum lifi.
Aö sögn læknanna var aðeins um eitt aö
ræöa: Beina svo sterkum geislum aö
krabbafrumunum i beinmerg hans aö þær
dræpust. Þetta var hættulegt þvi
heilbrigðar frumur myndu einnig skadd-
ast viö þetta. Varnarkerfi likamans gegn
sýklum myndi eyöileggjast.
Næstu vikurnar léttist Dwayne um
meira en helming og var oröinn minna en
15 kg.
Hann gat varla lyft höföinu af kodda, en
undi viö það langtimum saman aö lesa
bréf og jólakort sem honum ‘bárust frá
vinum og ættingjum. Mary Sue svaf i
rúmi við hliö sonar sins. Hún segir:
„Dwayne lét sér á sama standa um
aðgeröirnar. Hann var þvi fegnastur aö
mega hafa móður sina hjá sér. Hann var
svo haröur af sér. Þaö var ævintýri
likast.”
Drengurinn fann aö lif hans fjaraöi út.
„Gráttu ekki mamma, bráöum verö ég
með Jesú.”
Dwayne Sexton dó á sjúkrahúsi Kjarn-
eðlisstofnunarinnar i Oak Ridge 29.
desember 1968, mánuöi eftir aö siöasta
„geislalækningaaögeröin” var gerö á
honum.
Tilraunirnar i Oak Ridge fóru fram aö
undirlagi Geimvisindastofnunar
Bandarikjanna og þvi áttu geimfarar að
njóta góös af þeim. En þaö er staöreynd
aö enginn bandariskur geimfari hefur
oröiö fyrir geisiun sem kemst i hálfkvisti
viö þá sem Dwayne litli mátti þola.
En þaö er af tilraunastarfsemi þessari
að segja aö rannsóknarnefnd lækna fékk
pata af þessu geislunarkukli og gat eftir
mikiö japl, jaml og fuöur fengiö þvi fram-
gengt aö stjórnvöld létu hætta tilraunun-
um. Ekkert var þó taliö saknæmt viö
starfsemi og Clarence Lushbaugh er á
hraöri leiö upp metoröastigann.