Helgarpósturinn - 05.02.1982, Blaðsíða 11

Burtu ftieð
flug völlinn
— Rætt við Sigurð Harðarson arkitekt, formann
skipulagsnefndar Reykjavikur.um æskilega
framtíðarþróun byggðar á Reykjavikursvæðinu
i ...............
Helgarpósturinn fitjaði fyrr i vetur upp á umræðu um skipulagsmál Reykjavikur og kom sú umræða i
kjölfar skemmtiiegrar sýningar Þórðar Ben. Sveinssonar listmálara, sem stóð á Kjarvalsstöðum seinni
hluta nóvembermánaðar. Þann fjórða des. birti svo HP hringborðsumræðu arkitektanna Gunnlaugs
Halldórssonar, Geirharðs Þorsteinssonar og Hjörleifs Stefánssonar um æskilega framtiðarþróun
Reykjavikur.
Sigurður Harðarson arkitekt er formaður Skipulagsnefndar Reykjavikurborgar og við lögðum fyrir
hann nokkrar spurningar á dögunum og höldum þar með áfram umræðu um þróun byggðar í Reykjavík.
i fyrrnefndu hringborði frá þvi 4. des., deiidu þremenningarnir, Geirharður, Gunniaugur og Hjörieifur
einna mest á austurþróun byggðarinnar og töldu að byggðinni ætti að stefna til suðurs með ströndinni i
átt til Hafnarfjarðar. Það bendir Þórður Ben. reyndar llka á með sýningu sinni, og tiigreinir sérstaklega
flugvallarsvæðið.
Við spurðum Sigurð Harðarson
fyrst um austurþróunina: Hvern-
ig stendur á þvl, að borgarhverfin
byggjast að mestu til austurs —
upp í kuldann?
,,t fyrsta lagi er rétt að benda á,
að sá valkostur sem borgarskipu-
lagið hefur bent á sem vænleg-
astan, er einmitt flugvallar-
svæðið. Dönsku ráðgjafarnir sem
unnu aðalskipulagið frá árinu
1963 bentu og einmitt á, að eftir
byggingu Breiðholtshverfis yrði
stefnt til suðurs, en að Grafar-
holtið og það svæði kæmi til siðar.
Sú stefna sem nú er fylgt tengist
þessari stefnu, þ.e. suðurþróun.
Rauðavatnið mun þannig tengj-
ast byggingu i suðurátt, ef af
verður, og við getum að minnsta
kosti sagt að byggðarþróunin við
Rauðavatn sé suðausturstefna.
NU, ástæðan fyrir þvl að ekki
hefur verið byggt til suðurs, er
fyrst og fremst sU, að sveitar-
stjórnir hafa ekki getað sam-
einast um heildarskipulag. Þetta
eru aðskilin sveitarfélög, sem
standa hvert fyrir sinni pólitik I
þessum efnum”.
En nU er slikt heildarskipulag
margra sveitarfélaga á þéttbýlis-
svæðum algengt i borgum?
,,Já, það má nefna Kaup-
mannahöfn sem dæmi. Sveitar-
félögin þar voru sameinuð með
lagasteningu, skylduð til að
mynda heild. En hér virðist ekki
vera pólitiskur vilji fyrir þvi, sem
er náttUrlega forsenda sameigin-
legrar uppbyggingar. Þó er uppi
viss tilhneiging I þessa átt, svo
sem á sviði samgangna og upp-
hitunar.
Nú, þú spyrð hvort rétt sé að
byggja „upp i kuldann” og átt þá
náttúrlega við Rauðavatns-
svæðið. Hitastigið við Rauðavatn
er svipað og i Breiðholtinu. Það er
eitthvað lægra yfir veturinn en
niðri i borginni, og eitthvað hærra
á sumrin”.
Hlýtur ekki að teljast hentugra
með tilliti til samgangna og
lagnakerfis að þétta byggðina og
byggja til suðurs og með
ströndum?
„Það er enginn vafi á þvi að það
er hentugra að þétta byggðina og
við þykjumst hafa verið að þvi.
En hvort eigi alfarið að byggja
með ströndum — það er ekki ein-
hlitt — mér finnst eðlilegt að
byggja nieð ströndum til suðurs,
en ekki norðurs. Persónulega vil
ég ganga lengra i þvi að þétta
byggðina. Ég vil byggja á flug-
vallarsvæðinu. Nú, þær lóðir sem
á að fara að úthluta núna I
ÁrtUnsbrekkunni og Suður-Sel-
ásnum, mætti kannski kalla þétt-
ingu byggðar. Það er unnið að þvi
að fullgera borgarmyndina
kringum Arbæjar- og Breiðholts-
hverfin. 1 þessu sambandi er rétt
að minna á, að fólki hefur heldur
fækkað I Reykjavik en hitt og á
meðan ekki f jölgar, er réttara að
nýta borgarsvæðin sem best.
Fjármagn til að hefja byggingu
nýrra svæða er náttúrlega tak-
markað, og þar að auki er margt
ógert I sambandi við þjónustu I
nýbyggðum hverfum. Það vantar
gangstiga og almenningssvæði i
þessi hverfi sem eru risin, og frá-
gangi þeirra þarf að ljúka fyrst.”
máium eða vilji hafa áhrif. Það
eru nokkrir einstaklingar að visu,
en I heildina ekki.
Skipulagsmál eru hinsvegar
rædd manna á meðal, þvi að
margir eru að byggja. Og þessi
mál hafa verið á döfinni i fjöl-
miðlum. Það hefur lika sýnt sig
að sýningar og umræðufundir
hafa verið vel sóttir. Umræðan er
hinsvegar tilviljknakennd.
Borgin þarf að gefa út miklu
meiri upplýsingar og Reykjavik
þyrfti að koma sér upp stöðugri
skipulagssýningu. Það þarf að
skipuleggja skoðanaskiptin milli
almennings og skipulagsyfir-
valda. Skipulagslögin segja litið
um skyldu yfirvalda til aö kynna
skipulag. I þessum efnum erum
við langt á eftir nágrannaþjóö-
unum. En borgarstjórn sam-
þykkti þó i vetur að gefa út kynn-
ingarbækling. Sá bæklingur
kemur Ut nú á næstu vikum.
Umræðuna þarf að efla og ég held
að borgin gæti gert meira en hún
gerir. Þeir fundir sem haldnir
hafa verið með ibúum t.d. i Selja-
hverfi og svo fundur á Kjarvals-
stöðum voru vel sóttir og ástæða
til að gera meira af þessu”.
Hafa vinnubrögö viö skipu-
lagningu Reykjavikur breyst i tið
núverandi meirihluta?
„Stefnubreytingin felst i þétt-
ingarhugmyndunum. Það er
breytt stefna i byggðaþróun og
athyglin er meiri á gamla bænum
og einnig tel ég að meiri áhersla
hafi verið lögð á að kynna skipu-
lagið með fundum. Svo má og
nefna, að núverandi meirihluti
stofnaði embætti Forstööumanns
borgarskipulags, en áður hafði
allt skipulag heyrt undir borgar-
verkfræöing”.
Er rétt að aðgreina skipulag og
húsahönnun eins og nú er gert?
„Það má deila um það. En yfir-
leitt eru skipulagseiningarnar svo
stórar, að það er vafamál, hvort
þeir sem skipuleggja ráði við að
hanna öll húsin. Og þaö þurfa
fleiri að fá vinnu við þessi verk-
efni. Það hefur hinsvegar verið
rætt, að þegar um minni svæöi er
að ræða, geti höfundar skipulags
fengið að teikna. Það má eflaust
gera meira af þvi”.
Eru nýjar leiðir við skipulag og
hönnun i athugun, t.d. að byggja
fleiri tilbúin hús og ibúðir, fela
stórum fyrirtækjum eða fyrir-
tækjasamstæðum að útfæra hug-
myndir skipulagsarkitekta?
„Það hefur oft gefist illa. Það
vill oft fara svo aö þeir sem
byggja, þessi stóru fyrirtæki,
hugsa langmest um eigin hags-
muni. Við höfum ekki séð ástæðu
til að fara út i þetta I neinum
mæli, en þó hefur þaö verið gert
óbeint. Dæmi um það er fyrir-
tækið Byggung sem hefur byggt á
Eiðsgranda. Þar var hliðrað til
með skipulag, jafnvel nokkuð
verulega,og ég tel að ekki hafi
tekist vel til. Ekki eins og til stóð.
Mér list betur á það sem við köll-
um tilraunareiti — þar sem ibúar
eru með i ráðum i sambandi við
skipulagið; það er á einum þrem
stöðum i Breiðholti. Það gildir
það sama við skipulag og húsa-
hönnun, að söluhagsmunir verk-
taka mega ekki vera teknir
umfram hagsmuni þeirra
sem eiga að búa I húsunum”.
Hve langt áleiðis er væntanlegt
Rauðavatnshverfi komið?
„Það er ekki komið langt. Þaö
er núna verið að vinna að nauð-
synlegum undirbúningi. Ég
reikna með að deiliskipulag hefj-
ist næsta sumar”.
Að hvers konar þróun i skipu-
lagsmálum viltu helst stuðla?
„Fyrst og fremst að ekki þurfi
að koma til þess að við þurfum að
byggja verulega Ut fyrir núver-
andi byggöamörk. Ég tel að við
þurfum að koma þessum flugvelli
burtu og byggja þar. Viö þurfum
að gera deiliskipulag fyrir gamla
bæinn — þ.e. byggöina innan
Hringbrautar — Snorrabrautar,
sem núna er reyndar komið i
gang. Þar inn I fléttast svo
umræða um verndun og viðhald
gamalla húsa, en þau mál eiga
langt i land með að mæta nægum
skilningi stjórnmálamanna. NU,
svo vil ég stuðla að þvi að suður-
stefnan komi til framkvæmda. Ég
tel að það þurfi að efla skoöana-
skipti og viðræöur milli almenn-
ings og skipulagsyfirvalda og að
sú umræða komist i einhvern
ákveðinn farveg, verði hluti af
vinnunni og þannig nátengd
þróun byggðar i Reykjavik.”
Hefur umræða um skipulags-
mál ekki veriö furðulitil — miöað
viö hve mikið hefur verið byggt
siðustu ár og áratugi?
„Mér finnst furðulltið hafa
verið rætt um skipulag ef við
hugsum um þátttöku fagmanna I
umræðu. Hér i Reykjavik starfa
svo að segja allir félagarnir i
Arkitektafélagi tslands og það er
eins og enginn félagsmanna né
félagið hafi áhuga á þessum