Helgarpósturinn - 23.07.1982, Blaðsíða 4

4
Föstudagur 23. júlí 1982

ar
„Hvers vegna hafa hlutina einfalda þeg-
ar hægt er að hafa þá flókna?”
Pannig hljóðar þýskt orðtak, sem er taliö
lýsa vcl þýskri nákvæmni sem oft er talin
jaðra viöofskipulagningu.
Pað er kanuski ekki réttm;Ht að lieim-
færa þetta orötak upp á Isleiisk skipulags-
mál. Þó er það apparat svo flókið og að þvi
er virðist þungt i vöfum að spyrja má h vort
ekki væri hægt að hafa það einfaldara og
um leiö fljótvirkara.
Skipulagsstjóri rikisins, skipulagsstjóri
Keykjavikurborgar, Borgarskipulag,
Skip ulagsstofa höfuðborgarsvæðisins,
samvinnunefnd um skipulagsmál Keykja-
vikur og nágrennis, Byggðadeild Fram-
kvæmdastofnunar, staðarvalsnefnd, lands-
skipulag.
Þetta cru stærstu „apparötin” sem liafa
það verkefni að fjalla um skipulagsmál á
faglcgum grundvelli. En i nafni iýðræðisins
er kerfið mun flóknara. Yfir þessum stofn-
unum er nefnilega pólitisk stjórn sem þarf
aðsamþykkja allar tillögur og hugmyndir
Æðsti yfirmaður allra skipulagsmála er
félagsinálaráðherra. i Keykjavík eru það
bygginganefnd og skipulagsnefnd sem eiga
að gæta hagsinuna lýðræðisins i skipulags-
málum, en yfir þeim eru borgarráð og
borgarstjórn, sem hafa siðasta orðið i flest-
um máluin.
Og þessi „æösti máttur” skipulagsmála i
höfuðborginni getur þvi tekið nánast hvaöa
ákvörðun sem er um skipulagsmál, hvað
scm öllum faglegum undirbúningi liður.
Það mál af þvi tagi, sem nú er mest umrætt
crsú ákvörðun nýja meirihlutans i borgar-
stjórn aðráðast næst i uppbyggingu ibúöar-
hverfis við Grafarvog i stað Kauöavatns-
svæðisins.
Enhvernig er „skipulagiö á skipulaginu”
aö öðru jöfnu? Hvernig eru teknar
ákvarðanir um þaö hvernig umhverfi okk-
ar á aö lita Ut, og hvaöa stööu og hvaöa rétt
hafa þeir sem eiga þau hús, sem eru undir*
staða skipulagsins?
Helgarpósturinn réöst inni frumskóg
skipulagsins og baö f yrst Sigurð Haröarson
arkitekt fyrrverandi formann skipulags-
nefndar borgarráðs en núverandi „óbreytt-
an” fulltrúa Alþýðubandalagsins i nefnd-
inni að skýra hvernig skipulagsmál i höfuð-
borginni ganga íyrirsig.
Frumkvæði
— Skipulagsnefnd er ráögefandi fyrir
borgarstjórn og borgarráö og einnig fyrir
fagnefndir borgarinnar, svosem bygginga-
nefnd og hafnarstjórn. Hún hefur hinsvegar
ekki endanlegt úrskurðarvald, allar
ákvarðanir þurfa að fá staðfestingu
borgarráðs — og borgarstjórnar,náist ekki
samkomulag í borgarráði, segir Siguröur
Harðarson.
— Skipulagsnefnd er i reynd stjórnar-
nefnd Borgarskipulags og þvi sá aðili borg-
arinnarsem stjórnar skipulagsmálum, hef-
ur frumkvæði að þviaö skipulag sé gert, þvi
sé breytt og svo íramvegis. Þar fer þvi
fram pólitisk stefnumörkun og praktisk úr-
vinnsla á skipulagi og pólitiskar ákvarðanir
um þessi mál eru venjulega ekki teknar í
borgarráöi og borgarstjórn fyrr en skipu-
lagsnefnd borgarverkíræðingur, gatna-
máladeild, holræsadeild og aörar undir-
Myndir: lim Smart
deildir borgarverkfræðings hafa gefið álit
sitt og umsagnir, heldur Sigurður áfram.
Það er skipulagsnefnd sem hefur
frumkvæði að þvi aö óska eftir þvi við borg-
arstjórn, að hafist sé handa með aðalskipu-
lag eða öllu heldur endurskoðun á þvi.
Nefndin felur siðan Borgarskipulagi að
gefa svonefnda forsögn um aðalskipulagið.
Sú forsögn er i þvi fólgin, að lögð sé niður
heildarmynd af öllu bæjarfélaginu. Akveðið
er I grófum dráttum hvernig landnýtingin á
að vera innan borgarmarkanna, bygginga-
magn, hæð húsa, og lega umferðaræða svo
eitthvaðsé nefnt.
DeiLiskipulag
Næsta stig skipulagsvinnunnar er deili-
skipulag sem er nánari útfærsla á minni,
afmörkuðum svæðum. Þá óskar skipulags-
nefnd eftir tillögum ,svonefndri forsögn,
nákvæma afmörkun svæöanna, hversu
margar ibúðir skuli vera þar, hverskonar
þjónustustofnanir, hvar skuli vera græn
svæði. Vinna viö slik verkefni er yfirleitt
aðkeypt og Borgarskipulag ræður fólk i þau
i samráði viðskipulagsnelnd.
Skipulagsneínd fjailar siðan um þessar
tillögur og metur meðal annars hver
skulivera hlutföfl einbýlishúsa, raöhúsa, og
fjölbýlishúsa. Þetta er siðan sent borgar-
ráði til staðfestingar þar sem þaö er oftast
afgreitt samhljóða. Sé ágreiningur i borg-
arráði fer íorsögnin til borgarstjórnar þar
sem hún er afgreidd endanlega.
Að þvi loknu er settur ákveöinn skila-
frestur á nákvæmum útfærslum þar sem
m.a. er kveðið á um endanlegar húsagerð-
ir. Skipulagsnefnd tekur skipulagsvinnuna
fyrir á fundum með jöfnu millibili, en ann-
ars fylgist Borgarskipulag með verkinu og
stýrir þvi eftir þvi sem á þarf að halda milli
funda og samræmir þarfir ýmissa aðila
sem koma inn i skipulagiö, m.a. i sambandi
við veitur, lagnir og gatnahönnun
Auglýst
Þegar endanlegt skipulag liggur íyrir fer
það þessa venjulegu leið fyrir borgarráð.
Náist ekki samkomulag um það þar fer það
fyrir borgarstjórn til endanlegrar sam-
þykktar og að þvi loknu eru lóðir auglýstar
til umsóknar. í framhaldi af afgreiðslu
borgarráðs eða borgarstjórnar eru settir
sérstakir skipulagskilmálar sem eiga að
tryggja að húsin verði eins og skipulagshöf-
undar ætlast til og farið sé eftir þegar húsin
á svæbinueru hönnuð. Þaö er siðan i verka-
hring bygginganelndar að hafa eftirlit með
þvi að teikningar að einstökum húsum upp-
fylli þessa skilmála, segir Sigurður Harð-
arson formaður skipulagsnefndar á sið-
astliðnu kjörtimabili.
En nefndinni er ætlað að sjá um fleira en
skipulag á nýjum byggingasvæðum. Hún
fjallar lika um mál einstaklinga sem o'ska
eftir þvi að fá að gera breytingar á húsum
sinum eða reisa ný mannvirki á lóöum inn-
an skipulagðra svæða.
— Fundir skipulagsnefndar eru haldn-
ir hálfsmánaðarlega. Auk þess aö flygjast
meðskipulagsvinnunni eru tekin fyrir ýmis
mál sem þurfa nánari athugunar viö og oft
þarf að visa þeim til annarra nefnda
og deilda borgarinnar. Mörgum málum er
tildæmis visaö til umhverfismálaráös, þaö
er leitað til gatnamáladeildar, jafnvel
hagsmunahópa, eins og hestamanna, og
það getur þurft aö leita til Árbæjarsafns, ef
uppkemur spurning um hvað á aö gera við
gamalt hús á svæöinu. Oft þarf að fara á
staðinn til aö nelndarmenn geti áttað sig á
aðstæöum segir Siguröur um þá hliö máls-
ins.
Gifurlegir hagsmunir
— Lang algengast er, aö slik mál séu
algreidd á einum fundi, eöa visað til einnar
nefndar þar sem næst samkomulag. Það
koma stundum upp mál þar sem einstak-
lingar kvarta yfir seinagangi kerfisins, en
ég sé ekki i fljótu bragöi hvaða aðra leið er
hægt að fara. Þetta er vandmeðfarið og
þarna eru gifurlega miklir hagsmunir sem
snerta fleiri en umsækjendurna. Yfirleitt er
um ab ræða mannvirki sem eiga aö standa i
áratugi eða árhundruð og það er nauðsyn-
legt að slik mál fái rækilega umfjöllun. En
oft er það svo, að öll umfjöllun er kölluð töf,
segir Sigurður.
Málið er þó ekki svo einfalt, að menn geti
hafið framkvæmdir el skipulagsnefnd legg-
ur blessun sina yfir þær.
— Umsækjendur verða að senda teikning-
ar til bygginganefndar og oft eru þær af-
greiddar beint. Oft er þeim þó fyrst visað til
skipulagsnefndar eða Borgarskipulags til
athugunar á þvi hvort framkvæmdirnar
falla inn i skipulagiö. Auk þess þarf að at-
huga ýmis reglugerðarákvæði, fýrst og
fremst byggingasamþykktir sem þarf að
hafa i heiðri.
Bygginganefnd tekur til meölerðar 30-^10
mál á hverjum fundi og að sjálfsögðu kem-
ur fyrir, að mál fara á flæking i kerfinu.
Astæðan er oftast sú, að umsækjendur vilja
ekki gefa sig ef eitthvaö er taliö stangast á