Helgarpósturinn - 23.07.1982, Blaðsíða 21

Zplfisturinn^
Föstudagur 23. júlí 1982
fyrsta bindi bókanna „Þvi gleymi ég
aldrei”. baö sem er kannski einna merki-
legastum framahans á rithöfundaferli, er
að hann vann til verðlauna i smásagnasam-
keppni hjá New York Herald Tribune fyrir
sógu, sem var þýdd eftir hann. Sú saga
barst um allan heim. Hún var gefin út i
Eimreiðinni og hét þar Bláa huldan og var
það þýðing á enska nafni sögunnar, The
Blue Fairy, en frá hendi Jochums hét sag-
an Álfkonan yndislega.
Þessi Jochum áleit, að hingað til lands
hefðu komið menn, alla leið austan frá
botni Miðjarðarhafs. Þeir stöldruðu við i
Jóniska hafinu og hétu þar Jónar, fluttust
siðan vestur á bóginn ogsettustað á eynni
Ióna, sem er fræg eyja úr irskri trúboðs-
sögu, og þaöan hafi þessir Jónar komið til
íslands og sest hér að. Þessir Jónar héldu
við gullmunnaspekinni.”
Af gullmunnum
— Á hvaða timabili var þetta?
„Þetta á að hafa gerst á árunum 500 til
800, að þeir voru á ferðinni hingað.
Að minu áliti er þetta allt hreinn skáld-
skapur frá upphafi til enda, en Jochum leit
ekki svo á, að þetta væri skáldskapur. Það
sem hann gerir i þessu sambandi er það
sama og fræðimenn i griskum goðafræðum
hafa gert i langan tima. Þeir taka nöfn á
ættkvislum og goösögulegum presónum,
rekja þessi nöfn eftir orðstofnum i hinar
ýmsu áttir. Þeir halda þvi fram t.d. að nafn
Danáa i Grikklandi sé komið frá Kaldeum
ogfráPalestlnu.
Þeir lesa það út úr þessum goðsögum
að átt hafi sér stað þjóðflutningar í
kringum Miðjarðarhafið, sem endurspegl-
ist i þessum fræðum. Þetta er það, sem
heitir mýtólógisk túlkun á fræöunum og
best er hægt að kynnast þessu i bókum
enska skáldsins Robert Graves, og notkun
hans á orðsif jafræði i sambandi við griskar
goðsagnir. Jochum Eggertsson gerir alveg
sama hlutinn. Hann hefur nafnið Krisuvik á
Reykjanesskaganum, og hann hefur griska
nafnið Krýsostomos, sem þýöir „gullmunn-
ur”. Einn frægasti patriark i Konstantinóp-
el,mesti ræðumaður allra tima i grisku
kirkjunni, hét Jóhannes Krýsostomos og
var kallaður gullmunnur. Hann heldur þvi
fram, að titill Krists sé af alveg sömu rót-
um, og þannig rekur hann saman alla þessa
gullmunna, sem hann finnur, með orða-
skýringum af þessu tagi. Þetta voru orða-
skýringar, sem höföu töluvert mikil áhrif
meðal ungra manna, þegar þær komu út.
Þetta var snilldarlegt hjá karlinum að
tengja þetta allt saman. Menntaskólanem-
ar hugsuðu mikið um þetta á þessum tima
og fannst stórsnjallt.
Jochum gaf út tvær bækur um þetta efni,
sem heita „Skammir, sem allir menn hafa
biðið eftir”,og „Brisingamen Freyju”, þar
sem hann skilgreinir hugtakaveröld gull-
munna. Frásögnin i báðum þessum bókum
var ósköp skemmtileg, en menn lögðu nú
ekki trúnað á þetta, þvi maðurinn var
kunnur að þvi að fá töluvert slæmar mein-
lokur i kollinn, á stundum. Hann hafði til-
hneigingu til að láta lita á sig sem ofsóttan
mann, t.d. kom það fram i viðskiptum hans
við rikisútvarpið, og það kom einnig fram i
viðskiptum hans við háskólastofnanir,
þegar hann á sinum tíma sendi þeim steina,
sem hann fann i fjörunni á Skógum i
Þorskafirði. En hann fékk þann úrskurö, að
þetta væri sjaldgæf jarðfræðileg stein-
myndun, sem hann hefði fundið þarna i
fjörunni.”
Samkrull
—-Hvað var það fyrir nokkuð, þessi gull-
munnaspeki sem þessir menn áttu að hafa
komiðmeðhingað?
„Þessi gullmunnaspeki átti að hafa kom-
ið frá Egyptalandi og i rauninni er þetta sii
speki, sem hann hefur lesið um i erlendum
ritum og guðspekilegum ritum af ýmsu
tagi, að hafi verið rikjandi um heiminn.
Þetta er speki, sem er grundvölluð á þvi, að
menn hafi á sinum tima i Egyptalandi mælt,
út pýramidann mikla, byggt hann i alveg
sérstökum tilgangi. út frá þessum hug-
myndum er toppurinn á pýramidanum lát-
inn koma á Reykjanesskagann og nálægt
Reykjavik, þegar þetta er sett á hnattlíkan.
Þessir gullmunnar eiga að hafa vitaðaf þvi
hvernig pýramidinn var reiknaður út og
hvaða leyndardómar fólust i þessari speki.
Þessi speki er sambreyskja indverskra
fræða og egypskra eftir þvi sem menn hafa
lesið sér tÚ. Þetta er sambreyskja hug-
mynda sem voru til á sinum tima i
gnostiskum trúflokkum, en voru bældar
niður þangað til þessar hugmyndir komu
upp á Endurreisnartimanum og voru þá
kenndar við Hermes Trismegistus, hinn
þriháa Hermes. Menn hafa haft mikla til-
hneigingutilþess, i ýmsum hópum, að álita
það, að þessar hugmyndir hafi i raun og
veru verið til sem neðanjarðarhreyfing i
menningunni, en þær hugmyndir munu
ekki vera visindalega viðurkenndar. Þær
eru eingöngu getspeki en alþýðusagnfræö-
ingar hafa þessa speki mjög á lofti, og þeir
gefa sér þær forsendur, að þetta hafi veriö
grundvallarhugmynd Kelta, og að hvar
sem Keltarnir hafi komið, hafi þeir flutt
þessa speki með sér.
Það er greinilegt i fræðum Jochums, að
þetta verður tilá grundvelli ógurlegs Dana-
haturs. Hann hefur rekist á það i elstu
handritum, sem til eru, að islenskan er
kölluð dönsk tunga, og þessi danska tunga
má ekki vera tunga Islendinga. Hún verður
að vera aöskotadýr. Hann veit, að Jónar og
Danir voru kunnir þjóðflokkar i' Grikklandi,
eða Jónar og Danáar og hann segir sem sé,
að Danirnir hafi farið norður eftir og lagt
undirsig Noreg og Danmörku, en Jónarnir
hafi farið vestur á bóginn og sest að á
íslandi. Hann kallar þessa Jóna „Gull-
jóna”, og hinir sönnu „Gulljónar” verða
Jochuin Eggertsson eða Skuggi sjálfur.
ttrisinynmvn t'rt’ffju

Skjaldarmerki Kölska, eins og það birtist
aftan á bókinni Hrisingamen Freyju.
Kápusiða Krisingamcns Freyju. Myndin
mun vera koniin úr Rubaiyat Khayyams.
11
alltaf fyrir ofsóknum annarra manna, þeir
verða alltaf fyrirlitnir. Og þeir sem fyrir-
lita þá mest eru kirkjunnar menn, sem
hannkallar kyrkingarmennina, mennirnir,
sem kyrkja alla hluti. Þannig að gullmunn-
arnir standa alltaf í sifellu striði við stofn-
unina, sem heitir kirkja, og úrslitabaráttan
á Islandi fór fram, samkvæmt hans
heimildum, á árunum 1044-1054, þ.e.a.s. aö
baráttunni lauk tveim árum áður en bisk-
upsstóll var stofnaður i Skálholti.
Forystumenn gullmunna á þessu timabili
voru Jóan Kjsirvalarson á Vifilsfelli og
Kolskeggur Ýrberason i Krýsuvik. Faðir
Kolskeggs var Urban Colombo, en
Colombo-nafnið er dregið af nafni irska
munksins Kólumba, sem stofnaði klaustrið
á Iona.”
Sjálfur óvinurinn
— Eru þá kannski til einhverjar ritaðar
heimildir um þessa menn, Jóan Kjarvalar-
son og Kolskegg Ýrberason?
„Nei, þetta er hreinn tilbúningur
Jochums, og hreinn skáldskapur. Hann býr
til þessi nöfn, að þvi er virðist vera úr nafni
Jóhannesar Kjarvals, og nafn Kolskeggs úr
nafninu Kölski. Hann vill láta þessa menn,
sem koma á undan kirkjunni, vera höfunda
allra Islendingasagna og allra Eddukvæða,
og hann segir meðal annars að þessi Kol-
skeggur Ýrberason hafi skrifað Frum-
Landnámu. Þaö vill nefnilega svo til, að
Haukur Erlendsson getur um það, aö
einhver maður að nafni Kolskeggur hinn
vitri hafi veriö einn af heimildarmönnum
Landnámu, og Jochum fær þá hugmynd, að
þessi maður muni hafa verið til, og sé fyrir-
mynd Kölska. Þetta er auðvitað tóm vit-
leysa, vegna þess aö Kölska nafnið er ekki
til i islenskum ritum fyrr en einhvern tima
á 17. öld. Sögurnar af Sæmundi fróða og
Kölska eru ekki miðaldafyrirbrigði,
heldur 17. aldar bókmenntir, sem hafa öll
einkenni þess að haia verið skrifaðar á 17.
öld. En alþýðufræðimenn á borð við
Jochum Eggertsson og þeir, sem hugsa
svipað og hann,gera Kölska að miðaldafyr-
irbæri. Þeir gera sögurnar af Sæmundi
fróða og Kölska að miðaldafyrirbæri. Ég
hef t.d. séð miklu yngri skýringar á nafni
Kölska sem fara mjög i sama far og hjá
Jochum, þar sem þetta er allt tengt við Ira
og Kelta, gjörsamlega án tillits til þess, að
það er búið að sanna það, að þessar sögur
erufrá 17. öldog ekki mikið eldri.
Bandamenn
Jóan Kjarvalarson er auövitaö nafn Jó-
hannesar Krýsostomosar, sem gengur i
gegnum þessi fræði. Jóan er höfundur Völu-
spár. Hann er miklu eldri en Kolskeggur á
þessum árum og er orðinn örvasa gamal-
menni, þannig að Kolskeggur er helst til
varnar. Árið 1054 skrifar Kolskeggur sögu
deilunnar, sem hann hefur staðið i við svo-
kallaða „Banamenn” þ.e.a.s. kirkjunnar
menn, og það segir Jochum að sé Banda-
mannasaga. Hann segir, að ákveöinn
sendimaður, Rymskati Asklaugarson, hafi
farið með þetta alþingis, þar sem Rym-
skati var drepinn. En þessi maður er, að
áliti Jochums, höfundur Grettissögu.
Bandamenn fara frá Alþingi og ofsækja
gullmunna og drepa þá hvern af öðrum.
Kolskeggur varðist lengst, þangað til hann
var drepinn á þeim stað fyrir ofan
Straumsvik, þar sem kapellan stóð. Þarna
segir Jochum að kapellan hafi verið reist
til þess að forða mönnum undan valdi
Kölska. Þarna stendur Barbörulikneskið,
sem var reist i fyrra, af þvi að Barbörulikn-
eskiöfannstþarna ásinum tima.
I bókinni „Skammir” skrifar hann einkar
skemmtilega ferðalýsingu um Krýsuvikur-
sókn, ef svo má segja, þar sem hann lýsir
þeim stöðum, sem helst skipta máli i sögu
Krýsa. Þessi lýsing er skrifuð af miklu
næmi, og þetta er afskaplega velgertÞað er
ágættef þaðertekiðsem skáldskapur.en ef
þetta er tekið sem átrúnaður, þá er þetta
hreinasti voði.”
— Þú sagðir i upphafi að ungum mönnum
heföi þótt þetta spennandi, en hvernig tóku
fræðimenn kenningum Jochums?
„Auðvitað hlógu þeir að þessu eins og
hverri annarri vitleysu, þvi að þeir þekktu
Jochum, og vissu að hann gat fengiö hug-
myndir, sem urðu að hreinum meinlokum.
Hann var einn þeirra manna, var
þannig gerður, að hann þurfti að hafa óvin
til aö slást við. Menn höföu kynnst mætavel
hvernig þetta gat komið fram gagnvart
ýmsum stofnunum, einkum útvarpsráði.”
— En þekktir þú hann sjálfur persónu-
lega?
„Ég kynntist honum sjálfum ekkert
persónulega. Ég hef lesiö mér til um hann,
og einnig hef ég spurst fyrir um hann hjá
fólki, sem þekkti hann mætavel. En það er
nauðsynlegt fyrir fræðimenn að lesa rit
hans, af þeirri einföldu ástæöu, aðhann er á
braut, sem alþýðufólk hefur afskaplega
mikla tilhneigingu til að fara út á, vegna
þess, að fræðimenn hafa ekki treyst sér til
að rannsaka þetta timabil, blátt áfram
vegna þess, aðsvo litiöhefur verið vitað um
þaö. Þetta er timabil hinna irsku papa.”
Myndir: Jim Smart
Jochum Eggertsson samdi ekki einasta bækur á rithöfundaferli sinum, heldur þýddi
hann jafnframt ljóð erlendra skálda. Skal þar fyrst telja persneska skáldið Omar
Khayyam, en Jochum þýddi ljóðabálk hans Rubaiyat á islensku. Svo skemmtilega vill til,
að Jochum áleit Khayyam hafa verið lærisvein manns, sem var skólabróðir Kolskeggs 1
iaunhelgum I Egyptaiandi. Þegar svo hinn Persiuættaði trúflokkur Bahai barst tii Isiands,
arfleiddi Jochum hann að öllum eigum sinum.
Annað skáld, sem Jochum sneri á islensku.var breska skáldið A. Housman og hér á eftir
birtum við til gamans ljóð Housmans Himnariki vatnsinsi þýðingu Jochums.
Himnaríki vatnsins
Hve fagurtært, unaðslegt, inndæitog bjart*
cr upphiniinn speglar ið jarðneska skart,
en helmingi fegurri himinu ég sá
horfa úr vatni, er framundan lá.
Það var hylur i ánni og hreinn eins og mjöll
og hamingjan átti þar skinandi höll
úr silfri og marmara og syngjandi eik
°g sólgyðjan bjó þar sinn fégursta leik.
Og englarnir sungu þar ailskonar lög.
og yndisleg voru þau, margbreytt og hög:
með titrandi harta af trega og þrá,
— tárvotum augum ég hlustaði'og sá.
Þá dis steig úr vatninu, djúpskyggn og heið:
„Ó, drengur minn, grátt’ ei”, — hún brosti um leið —
„þvi himnanna milli i grátúð ég geng,
að gleðja þig, smáan — og fá visan dreng”.