Helgarpósturinn - 01.10.1982, Blaðsíða 3

Jplfisturinn Föstudagur
-'pSstOFhR
Blaö um þjóðmál, listir og menn-
ingarmál.
Ritstjórar:
Árni Þórarinsson og Björn Vignir
Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi:
Guöjón Arngrímsson.
Blaðamenn:
Guðlaugur Bergmundsson, Óm-
ar Valdimarsson, Þorgrímur
Gestsson og Þröstur Har-
aldsson.
Útlit:
Björn Br. Björnsson
Ljósmyndir:
Jim Smart.
Dálkahöfundar:
Hringborð:
Auöur Haralds, Birgir Sigurös-
son, Heimir Pálsson, Hrafn
Gunnlaugsson, Jón Baldvin
Hannibalsson, Jónas Jónasson,
Magnea J. Matthíasdóttir, Sigríð-
ur Halldórsdóttir, Sigurður A.
Magnússon.
Listapóstur:
Heimir Pálsson, Gunnlaugur Ást-
geirsson, Jón Viðar Jónsson,
Sigurður Svavarsson (bók-
menntir & leiklist), Árni Björnsson
(tónlist), Sólrún B. Jensdóttir
(bókmenntir & sagnfræði), Guð-
bergur Bergsson (myndlist),
GunnlaugurSigfússon (popptón-.
list), Vernharður Linnet (jazz).
Árni Þórarinsson, Björn Vignir
Sigurpálsson, Guðjón Arngríms-
son, Guðlaugur Bergmundsson,
Jón Axel Egilsson (kvikmyndir).
Erlend málefni:
Magnús Torfi Ólafsson.
Skák:
Guðmundur Arnlaugsson.
Spil:
Friðrik Dungal.
Matargerðarlist:
Jóhanna Sveinsdóttir.
Stuðarinn:
Jóhanna Þórhallsdóttir.
Utanlandspóstar:
Erla Sigurðardóttir, Danmörku,
Inga Dóra Björnsdóttir, Banda-
ríkjunum, Helgi Skúli Kjartans-
son, Bretlandi.
Útgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Auglýsingar: Inga Birna Gunn-
arsdóttir.
Innheimta: Guðmundur Jó-
hannesson.
Dreifing: Sigurður Steinarsson.
Gjaidkeri: Halldóra Jónsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Síðumúla 11, Reykjavík.
Sími: 81866.
Afgreiðsla og skrifstofa eru að
Hverfisgötu 8-10. Símar 81866,
81741 og 14906.
Prentun: Blaðaprent hf.
Lausasöluverð kr.15.
1. október 1982
Við erum ekkert betri
3
Þegar íslendingar útmála lands-
ins gæði fyrir útlendum gestum er
gjarnan klykkt út með þeirri stað-
hæfingu að hér séu engir glæpir
framdir svo heitið geti. Islendingar
geti gengið óhræddir um götu eftir
að dimmt er orðið og þurfi ekki að
óttast um líf sitt og limi.
Hvað skyldi nú vera hægt í þess-
um staðhæfingum? Erum við eins
saklausir og bláeygir og við höldum
og viljum gjarnan að aðrir haldi?
í viðtali við Helgarpóstinn í dag
dregur Erlendur S. Baldursson af-
brotafræðingur þessa sjálfsímynd
okkar í cfa. „Ég get ekki séð að
íslendingar séu neitt betri eða verri
en nágrannaþjóðirnar,“ segir
hann.
Erlendur bendir á ýmsar sta-
ðreyndir máli sínu til stuðnings.
Undanfarin ár hafa verið framin
hér á landi 2-3 manndráp á ári en
það er ósköp svipað því sem gerist
á Norðurlöndunum ef miðað er við
höfðatölu. Fangar eru að vísu tal-
svert færri hér á landi en á hinum
Norðurlöndunum en það á sér
skýringar í því að hér er yfirleitt
leitað annarra leiða en að senda
menn í fangelsi. Strjálbýlið gerir
það að verkum að óformlegt
taumhald frá nánusta umhverfi
þeirra sem brotlegir gerast er sterk-
ara en þar sem þéttbýli er meira.
Tengsl almennings og lögreglu eru
nánari og málin því oftar útkljáð
áður en til kasta dómkerfisins kem-
ur. Einnig á sú skýring hér við að á
Islandi eru menn ekki dæmdir í
fangelsi fyrir ölvun við akstur en á
hinum Norðurlöndunum er stór
hópur fanga að afplána refsingar
fyrir slíkt brot.
Erlendur skýrir frá könnun sem
hann gerði á því hve margir hefðu
orðið fyrir þremur tegundum af-
brota, þjófnaði, skemmdarverkum
og ofbeldi. Niðurstaða hans var sú
að ekki sé umtalsverður munur á
okkur og frændunum að þessu
leyti. Hins vegar er minna um það
að fólk kæri slík afbrot hér en er-
lendis. Málin eru oftar útkljáð án
þess að lögregla sé kölluð til.
Erlendur bendir líka á könnun
sem gerð var á afbrotum unglinga í
Reykjavík og Danmörku en þar
voru niðurstöður mjög svipaðar.
Hann segir hins vegar að við eigum
betra með að bregðast við afbro-
tum ungs fólks vegna þess að hér
ríkir ekki eins geigvænlegt atvinnu-
leysi og í Danmörku og víðar á
Vesturlöndum.
Eina tegund afbrota erum við ís-
lendingar þó að mestu lausir við:
vopnuð rán og bankarán, en þau
hafa farið ört vaxandi á Norður-
löndunum. Að öðru leyti erum við
hvorki betri né verri en aðrir og
ættum því að spara sjálfshólið þcg-
ar við erum að kynna land okkar
fyrir útlcndingum.
Sleggjudómar
Um daginn hélt þekktur
skólamaður erindi í sjálfu
útvarpinu um skólaleiða hjá
íslenskri æsku. Fróðlegt
fyrir alla sem áhuga hafa á
æskufólki, í næsta erindi ætl-
ar hann að fjalla um nokkrar
orsakir þessa skólaleiða og
hlakka ég til að heyra þær
sem fyrrverandi tossi og nú-
verandi uppalandi. Þangað
til langar mig sem leikmann
að velta fyrir mér kennslu-
málum ungra barna og þeim
gríðarlega skólaleiða sem
ríkir hjá fullorðnum íslend-
ingum og umfjöllunarleysi
um þennan stórkostlegasta
hæfileika lífsins á jörðinni:
áð geta lært.
Enn ríkir sá hugsunarháttur
að númer eitt sé vinna, enda
bera íslenskir unglingar það
utaná sér að þeir eru oft
slitnir af púli. Hérlendis er
líkamlegt atlæti við lítil börn
það besta í heiminum. í þró-
unarlöndum geta þau ekki
lært að lesa af efnaskorti
sem hrjáð hefur þau frá
fyrstu gerð, hugir þeirra eru
sljóir. Er til í dæminu að
hugir íslenskra barna séu
sljóvgaðir af ásettu ráði þeg-
ar þau verða sex ára? Ef
þessi voðalega ásökun á sér
einhverja stoð í raun og
veru, við hvern er þá að sak-
ast? Þýðir að skella skuld-
inni á kennarastéttina, vera
með harðstjóralegar kröfur
á það fólk sem sinnir eril-
samasta starfi þjóðfélagsins,
að kenna, gæta, hugga,
hrósa og hjúkra þrjátíu,
segjum sjö ára, börnum? Sá
sem stendur frammi fyrir
einum sjö ára bekk í fyrsta
sinn verður dolfallinn.
Börnin iða af lífslöngun í
orðsins fyllstu merkingu,
aka sér í sætunum af vinnu-
elju, kappi, gráta sárt er
pennaveskið gleymdist
heima, geta ekki beðið eftir
að fá að lesa, spurja enda-
laust, fljúgast á af menntaþ-
örf. Líttu svo inn í þrettán
ára bekk. Þar situr eitthvert
gengi af einhverri sort, með
uppdráttarsýki; en manni
finnst samt að þetta gengi
megi muna sinn fífil fegri;
kannski að þetta „limbó-
fólk“ hafi orðið fyrir and-
iegum misþyrmingum?
Og þá hefst upptalningin á
aðferðum og verkfærum til
þess að sjóða niður barns-
heilann: Fyrsta regla er að
hafa bekkinn nógu fjöl-
mennan að ekki nái ein smá-
vera sambandi við kennar-
ann. Og kennarinn verður
að minnast þess að hann er
þarna til þess að sussa á
börn, passa að þau káli ekki
hvert öðru með oddhvössu
fíneríinu í nýja pennavesk-
inu útlenska. I útlensku
pennaveski „standard size“
eru: tíu tússlitir, 2 pennar,
1-2 gráðubogar, strokleður,
yddari, kúlupenni, reglu-
strika, 1 daufurblýantur. Af
þessu dóti mega íslensk börn
ekkert nota nema daufa blý-
antinn og strokleðrið fyrstu
fimm ár skólagöngunnar.
Pennana nota þau til þess að
mæla hvert annað í bossann,
því íslensk börn læra aldrei
að skrifa með penna. Af
hverju ekki? Af því þau læra
ljótustu og erfiðustu stafa-
gerð sem til er og þurfa því
að geta strokað út þangað til
þau eru sextán ára óskrif-
andi fólk.
Börn skulu ekki læra
teikningu fyrr en í besta falli
níu ára, fyrr mega þau ekki
tjá hug sinn á þessu náttúr-
legasta máli manneskjunn-
ar. Man fólk ekki eftir vax-
litunum í grænu og gulu
kössunum, lager frá 1949?
Þeir einir skulu notaðir í
barnaskólanum, þeir eru
svo vel daufir og minna
meira á vax en liti. Landafr-
æði, saga, náttúrufræði er
bönnuð yngri en tíu ára.
Akkuru? Af þvi hálfur
bekkurinn er fluglæs en ekki
hinn helmingurinn. Hvar er
kennaradruslan sem á að
að glugga í. Er þetta ekki
gott foreldrar mínir allir
saman og íslenska ríkið?
Ekki kvartar neinn nokkurn
tíma, fannst okkur svona
gaman að landafræði? Nei,
bækurnar voru óþolandi,
kennsluaðferðir rangar.
Hefur það nokkuð skánað?
Já, kennsluaðferðirnar eru
orðnar réttar en ríkið tímir
ekki að láta semja skemmti-
legar kennslubækur, enda
ekki nokkur maður að biðja
um fjölbreyttari og betri
kennslubækur, svo við
skulum hætta að kenna
landafræði og nota aurana í
flugstöð og læra fljúgandi
landafræði.
Skilur ríkisvaldið ekki hví-
lík fjárfesting er í víðsýnum
hrinqboröió
í dag skrifar Sigriður Halldórsdótir
kenna þessu að lesa? Drusl-
an er að slást við þá læsu sem
vilja ekki sitja aðgerðar-
lausir meðan það ólæsa er að
stauta sig fram úr kverinu.
Geta þá læsu börnin ekki
gert eitthvað á meðan þau
bíða? Það er ekkert til þéss
að gera. Það er meinið. Það
er ekki til pappír að teikna á,
það er ekki pappír á fjár-
Íögum fyrr en eftir tvö-þrjú
ár. En lesa í bók? Um Kára
litla og Lappa. Hver vill lesa
svoleiðis að morgni dags, sjö
ára, úthvíldur vitandi að
heimurinn er fullur af lysti-
semdum: svörtu fólki, pödd-
um, Guði, sjóræningjum,
kóngum, löndum þar sem
eru úlfaldar en ekki bílar,
eðlisfræði t.d. af hverju
maður sekkur ekki með
kút? Eitthvað verður kenn-
arinn að gera fyrir þessi óþr-
eyjufullu börn svo hann
stekkur ofan í birgðag-
eymslu og nær í fjölrituðu
myndirnar frá í fyrra af jóla-
sveininum að láta þau læsu
Iita með vaxlitunum meðan
þau bíða, og kippir með sér í
leiðinni nokkrum eintökum
af lestrarbók 2 flokkur fyrsta
hefti útg. 1920 að lofa þeim
og vel upplýstum þegnum og
friðar samviskuna með því
að nóg sé nú byggt af stór-
hýsum að kenna í? En hús er
ekki alveg nóg, og jafnvel of
mikið. Omögulega meiri
galtóm hugmyndalaus
steypubákn yfir börnin
takk, frekar gainlan sumar-
bústað eða tj ald, en í staðinn
kennslugögn, bækur, prent-
að mál, landakort, vatnsliti,
penna og blek, laun fyrir
kennarana, lengri skóladag,
fjölbreyttari námsskrá.
Vitum við íslenskir þumbar-
ar og púlsarar að helstu lags-
bræður okkar í hundruðustu
og elleftu meðferð á börnum
eru t.d. Brasilíubúar og El-
salvadorar, það er næstum
jafn ljótt að sefa andans þörf
barna með fiski og kartöfl-
um og að kippa maís
grautnum frá hugruðum
barnsaugum þriðja
heimsins.
PS. „Samfélagsfræðin"
sem á að vera allsherjar-
reddari er held ég eftiröpun
á breskum sjónvarps-
kennsluþáttum og getur
aldrei orðið annað en sjón-
varpsefni.
SH