Helgarpósturinn - 08.10.1982, Blaðsíða 4

4
0
Föstudagur 8. október 1982
^piSsturinr\.
eftir Þorgrím
Gestsson
myndir: Jim
Smart
KRABBAMEIM
Ekki endilega
dauðadómur
Nærri helmingur krabbameins
sjúklinga fær varanlega bót
Krabbániein. í htigtim margra felur þetta orð í sér dnuðadóin. Skilyrðislausan.
Vissulega deyja margir úr krabbanieini. En lanj;t í t'rá allir sem fá þennan sjúkdóm.
I»ar sem keknisþjónusta er lengst á veg komiu fær nærri helmingur þeirra sem fær
krabbamein varanlegan bata. Þeir sem eftir eru eiga fyrir höndum iengra líf en áður
var hæj>t að veita, jafnvel svo áratujíum skiptir.
En það er ekki langt síðan nútíma lækningaaðferðir á krabbameini byrjuðu að
þróast, varla meira en þrír áratuj>ir.
— Lyflækningar við krabbameini sem sérgreiii eru ekki eldri en 10—15 ára, en
geislalækningar oj> skurðlækninj>ar við krabbameini eru eldri. Þróun krabbameins-
lækninga undanfarin ár gerir menn injög vongóða um að enn betri árangur náist I
náinni framtíð, segir Snorri Ingimarsson læknir á röntgendeild Landspítalans, einn
af krabbameinssérfræðingum okkar.
Viö höfum líka fengiö Sigurö Björnsson
sérfræöíng í lyflækningum krabbameins tíl aö
ræöa viö okkur, og hann bætir því viö. aö
krabbamein sé samheiti margra sjúkdóma
sení séu um margt ólíkir að gerö og hegðun.
Raunar sé það svo, ;iö æ-xli í ákveðnum líffær-
um geti hegðaö sér mjög mismunandi frá
manni til ntanns, og því sé erfitt að spá fyrir
um horfur á árangri meöferðar. Þrátt tyrir að
ýmsir áhættuþættir séu þekktir reynist mjög
erfitt aö losa mannfólkið við þá.
— bar ber reykingar hæst, en þær valda
sjúkdómi sem var nær óþekktur hér á landi
fyrir 40—50 árum. en nú greinist sjúklingur
meö lungnakrabba af völdum reykinga á viku
hverri, fyrir utan alla þá sem eru með aðra
sjúkdóma af völdum reykinga, svo sem æöa-
og hjartasjúkdóma. segir Sigurður
Björnsson.
Eitt mesta vandamál varðandi möguleika
á því að lækna krabbamein er, aö þegar þaö
uppgötvast er þaö oft orðið býsna útbreitt án
þess að verulegeinkenni hafi fylgt, þótt ýmis-
legt geti gefið vísbendingu unt, að krabba-
mein sé á ferðinni.
Dæmi um slík einkenni, sent þurfa ekki að
þýða að menn hafi fengið krabbantein, en
vert er þó að gefa gaunt:
Langvarandi hæsi, sár á húð eða slímhúð,
sem grær ekki, hnútar í holdi, fæðingablettir
sem vaxa eða taka litabreytingum, breytingar
á meltingu og hægðum samfara lystarleysi,
blæðingar úr líkamsopum (leggöngum, enda-
þarmi, néfi eða munni),óútskýrð megrun eru
atriði sem bent geta á krabbamein.
Að sögn þeirra Snorra og Sigurðar ættu
menn ekki að hika við að leita strax til læknis
verði þeir varir við slík einkenni. Fólk þarf að
vera ákaflega vel á verði, því krabbameinið
leynir á sér.
í eðli sínu er krabbamein þannig, að frum-
ur taka aö skipta sér og hætta aö lúta lögunt
líkamans um eðlilegan vöxt og sundurliöun.
Ef slíkt á sér staö einhversstaðar i líkamanum
myndast hnútur, sent oft er ekki hægt að
greina fyrr en hann er orðinn a.m.k. einn
sentimetri í þvermál en oft ntun stærri. En þá
eru frumurnar líka orðnar þúsund rhilljónir
talsins og jafnframt orönar talsverðar líkur á
því aö sýktar frumur séu teknar aö berast út
um allan líkamann meö blóðstraumnum.
— Frumuskiptingin er hröð í byrjun en
hægist eftir því sem æxlin stækka. Þar eö æxli
nteð öra frumuskiptingu svara betur nteðferð
er ntikiö í Itúfi að greina krabbamein sem
fyrst, enda eru þá líka minni líkur á að það
hafi náð að dreifa sér. En það krefst mikillar
árvekni eða kerfisbundins eftirlils á heil-
brigðu fólki. Starfsemi leitarstöðva Krabba-
meinsfélagsins hefur gefiö ákaflega góða
raun, hún hefur gert kleift að finna legháls-
krabbamein og brjóstkrabba á byrjunarstigi,
sem eykur líkúr á fullri lækningu. Viö höfum
' mikinn áhuga á að leitað verði á sama hátt að
öörum tegundum krabbameins, segja þeir
Snorri og Sigurður.
En það er engu að síður misjafnt hvaða
möguleikar eru á að lækna krabbamein.
Sumt er enn ólæknandi. aörar tegundir er
tiltölulega auðvelt að lækna. Um það nefna
þeir sem dæmi nýrnaæxli í börnum. Meö
skuröaðgerð er talið að hægt sé að lækna um
20% tilfella, 45—50% sé geislanteðferð bætt
við og að viðljættri lyfjameðferð er ætlað, aö
lækna megi 75—80% slíkra tilfella.
Vegna þeirrar gífurlega hröðu þróunar
sem orðið hefur í meðferð á krabbameins-
sjúkdómunt undanfarin 15-20 ár má segja,
að staða læknanna gagnvart sjúlingunum sé
auðveldari en nokkru sinni. Eða eins og
Snorri Ingimundarson oröar þar:
— Áður fyrr sögðu menn ekki alltaf allan
sannleikann.læknarnir höföu litia von um aö
geta læknað sjúklingana. En þetta er léttara
fyrir okkur sem eruin í þessu núna. Viö get-
uni lagt til aö meöferö af ýmsu tagi veröi
gefin, skurðaðgerð, geislameðferö og lyfja-
meðferð. Þegar meöferðhefur verið ákveðin
er oft hægt að vera bjartsýnn.
Og Sigurður bætir við:
— Fólk vill nú vita sannleikann og oftast er
aðdragandinn það langur áöur en kemur til
okkar kasta, að fólk er búið að búa sig undir
fréttirnar. Það er hinsvegar erfitt, ef sjúk-
dómurinn tekur sig upp aftur eftir fleiri ár.
þegar frummeöferð er lokið. Þá eru líkur á
góðum árangri meðferðar oft minni, og því er
mjög rnikils um vert aö vel hafi tekist til í
byrjun. segir Sigurður Björnsson læknir.
En hvað" segir fólkið sjálft, krabbameins-
sjúklingarnir?
Helgarpósturinn hefur rætt við þrjá sjúk-
linga. sem allir eru nú orðnir hressir eða vel á
batavegi. En öll horfðust þau á við dauðann í
marga mánuði.