Helgarpósturinn - 08.10.1982, Blaðsíða 9

irinn Föstudagur 8. október 1982
9

Ljósir vindar vefa
Af sýningu Biennalsins i
Lousanne 1977, egg Tsutsumi
fremst.
í þoku Ijósir vindar vefa
úr viði feysknum bleikan eld
á eyri fljóts er augum dylst...
Þetta segir Hannes Sigfússon í
ljóði, en á sýningu sex félaga úr
Textílfélaginu, sem haldin var í
Listasafni ASÍ duldist auganu
ekki að félagarnir sex höfðuðu
fremur til smekks en listrænna
átaka. Listsköpun er gerólík
smekkvísi eða því að vera mynd-
arlegur í höndunum. Náttúran er
aldrei snotur og það mættu lista-
menn læra af náttúrunni. En það
eru ekki til fjöll án flatiendis, og
svo fúlsar enginn við því, þar sem
vex: hið mjúka lauf— er drýpur
eins og dreyri í mold — og
dreyraiitar vængi bleika. Á' sýn-
ingunni var mikið lauf, og það
sem listamenn halda að sé and-
rúmsloft landsiags, en er í reynd
aðeins tilfinningalegur vælutónn.
Um árabil hef ég gefið gaum að
nöfnum þeim sem íslénskir lista-
menn gefa verkum sínum, og það
kynlega er að flest nöfn á mál-
verkum eða myndlist eru í hálf-
gerðum vælukjóastíl. Listamenn-
irnir rugla honum saman við nátt-
úrukennd. Seinna verða gerðar
athuganir á nafngiftum, því í
þeim má oft greina af hvaða
„skóla'" listamaðurinn er.
Listvefnaður er forrn, en hon-
um hefur vaxið fiskur um hrygg á
síðustu áratugum. Áður stund-
uðu listvefnað einkum karlmenn,
og reyndar ísaum líka. Þess vegna
heita ýmsar götur í erlendum
borgum ísaumaragötur, og
saunta karlmenn einvörðungu
enn hina glitsaumuðu nautabana-
búninga. Elsta teppasamstæða
sem ofin vár á vesturlöndum er
Heimsendir, ofinn af Hennequin
frá Brugge hjá Nicolas Bataille, í
París kringum 1375. Og var það
teppi ásamt frægustu teppum
heimsins á sýningu í París, í síð-
asta sinn, fyrir nokkrum árum, en
svo dimmt Ijós lýsti upp sýning-
una að vefnaðurinn sást varla.
Hinsvegar fann kona frægasta
teppi veraldar, Einhyrninginn,
og var það franska skáldkonan
GeorgeSand. Hérlendisvefanær
einvörðungu konur.
Um leið og augljóst var að allt
er vefnaður hljóp gróska í list-
greinina. Ekki eru það einungis
vindarnir sem vefa, heldur er til
svikavefur, lygavefur, og vefur er
í sérhverri hugsun. Alþekktur er
jurtavefurogtaugavefurinn. Þess
vegna er allt leyfilegt í vefnaði, og
það hafa vefararnir notfært sér.
Fáar listgreinar búa við slíkt gíf-
Leiðrétting
Fyrirsögnin á grein Árna
Björnssonar i siðasta Helgarpósti
brenglaöist leiöinlega. Fyrirsögn
Arna var Stóðgarðasólistar, en i
blaðinu stóð Stóðgarðasósialistar.
Hvorki Arni Björnsson né Helgar-
pósturinn hafa grænan grun um
pólitisk sjónarmið einleikaranna
frá Stuttgart, sv.o þeir og lesendur
eru beðnir velvirðingar á hinum
óviljandi flokkadrætti.
urlegt írelsi sem vefnaðurinn —
og ljósmyndin.
Salóme Fannberg, mun hafa
lært hjá Grau Garriga í Barce-
lona, en hann er einhver frábær-
asti vefari samtímans. En hvernig
er hægt að læra jafn lítið og Sa-
lóme hefur lært? Hvernig er hægt
að vera jafn deig og hún, eftir að
hafa kynnst dirfsku Garriga?
Pangið sem hangir óbreytt í vef
hennar er dæmi um það hvernig
„raunsæið'" heftir íslendinginn. I
þanginu má hins vegar finna áhrif
frá Garriga: hann vefur stóra
þangskúlptúra og leysirhafgróð-
urinn úr viðjum sínum, viðium
hins náttúrulega vefnaðar, og
;a því sem er
ævinlega aftur til heimahúsanna.
Bjartsýni Braga virðist hafa þyrl-
að upp í huga hans við vinnu sína
á síðasta ári allri fortíð hans sem
málara og fest hana á harla tilvilj-
unarkenndan hátt á fleti. Bjart-
sýnin hefur því ekki veitt huga
hans það aðhald sem frjór hugur
þarf á að hajda, að öðrum kosti
festist ekki á flötinn málverk
heldur ótótlegt moldviðri. En er
það merki um bjartsýni sem áður
var nefnt ellimerki? Engu máli
skiptir hvort sá er ánægður sem
merki afturhvarfsins ber, listin og
krafa hennar er síung. Við bug-
um hana ekki.
Bragi málar með pensli í ann-
arri hendi en blóm í hinni, að
hans eigin sögn, en miggrunarað
leyfir aþ fljúga-han
jarð- eða sæbundið
uncjið
V
Sömu fjötrun og hjá Salóme er
að finna í verkum Evu Vilhelms-
dóttur. Pau eru lítið annað en
værukært, kvenlegt dútl. Það að
flétta hugsun í vefinn er að finna
hjá Ingibjörgu. Snorri Hjartar-
son er í vef Kristínar. En það er
einkum áttundi Bíennalinn í Lo-
usanne sem gægist fram úr verk-
unum. Til að mynda eru eggin
hennar Evu í harla útættaöri ætt
við dirfsku eggsins hjá Tsutsumi á'
bíennalnum, eins og myndin
sannar sem ég tók og læt fylgja.
Ekki er nóg að hafa lært vefn-
að, ganga í skóla. hafa smekk og
sýna í hinum glæsilegu salarkynn-
um ASÍ að Grensásvegi 16
fegursta sýningarsalnum í borg-
inni. Jafnvel í listiðninni veröur
að vera dirfska, áhætta. Eina ráð-
ið til að losna við íslensku logn-
deyðuna er að læra miskunnar-
laust af erlendum kynsystrum og
bræðrum, og forðast þá gryfju að
höfða til smekks hinnar íslensku
millistéttar, sem telur sig vera svo
„hneigða fyrir listir og fallega
hluti". Að öðrum kosti á Reykja-
vík eftir að fyllast af búðarholum
þar sem snotrar konur með eins-
lags stílfært nýmóðins saumakon-
ubros selja sitt fallega dót. Likt
og listiðnaðarkonur hafa komið
sér upp stílfærðu saumakonu-
brosi hafa rauðsokkur komið sér
upp sönglandi talanda í útvarpi,
nýrri útgáfu af tóninum í kven-
réttindakerlingunum gömlu, sem
lágu í Einari Ben og þuldu „í
morgunljómann er lagt af
stað..." inni í stofu. Það að um-
bylta hefðum kostar stöðugt átak
en ekki værð.
Bjartsýni Braga á hvörfum
Kenning heimspekingsins Ni-
etzsches um hið eilífa afturhvarf-
virðist sannast á sýningu Braga
Ásgeirssonar að Kjarvalsstöð-
um. Nietzsche heldur því fram að
flestir hverfi í einhverri mynd
hann segi frá þessu í auglýsingar-
skyni, svo myndirnar seljist. Til
hvers verða málararnir að grípa
svö konurnar hrífist og kaupi.
Ekki hrífast þær af málvérkum,
heldur af sinni „eigin tilfinningu
fyrir því, hvað eigi aö vera fallegt
og passa í stofu". Af þessu stafar
það að íslenskar stofur eru krað-
akskenndar. Þar ægir öllu
sanian í einhvers konar glundurs-
legri geggjun: litadýrðin er upp
um alla veggi og ekki fimmaura
virði. Einhver ógæfukeimur er af
öllu: kökunum, víninu, kaffinu:
og óánægja og taugaveiklun. Og
enginn vill viðurkenna að um-
hverfið skapi sálsýki.
Þau illu örlög hafa hent ýmsa
íslenska málara að fólkið á sýn-
ingum þeirra er meiri sýning en
sýningin sjálf. Gildasti þátturinn
á sýningunni er það sem kalla
mætti: Konur spá í myndir. Oft-
ast er þetta tvíleikur, og skal ég
reyna að lýsa honum í örfáum
orðum:
Tvær miðaldra konur í ullar-
dröktum ganga hægt um gólf á
ljósbrúnum leðurstígvélum með
harmonikubolum, og þær benda
á myndir og halla undir flatt og
höfðinu hvor að annarri. Ef þær
eru með hatta þá snertast næstum
börðin. Stöku sinnum bera þær
löngutöng hægri handar að nasa-
vængnum og klóra sér létt, en
fara ekki með fingurinn inn í nös-
ina nema við sérstök tækifæri.
Hvernig íslenskir karlmenn
spá í myndir er hálfgerð rauna-
saga og lýsing á henni bíður betri
tíma.
Bragi Ásgeirsson er það ágæt-
ur málari að hann ætti ekki að
verða tildurslegri bjartsýni að
bráð og bráðlaglegra miðaldra
kvenna af lágaðlinum sem spá í
myndir. Það er bráður bani listar-
innar.
Að deyja slíkum dauða er þæg-
ilegt. En eftir þann dauða er ekk-
ert íramhaldslíf, því miður.
bílíÍM
'★ ★ ★ ★ framúrskarandi
★ ★ ★ ágaet
★ ★ góð
★ þolanleg
Q léleg
Regnboginn: ***
Grænn ís(Green ice). Ensk-bandarisk. Leik-
síjori: Anthony Simmons. Byggö á sögu eftir
Gerald A. Browne. Aðalhlutverk: Ryan O'Neal,
Anne Archer, Omar Sharif.
Myndin fjallar um óvenjulega djarft rán
Madame Emma. Frönsk. Leikstjóri: Francis
Girod. Aðalhlutverk: Romy Schneider
Myndin fjallar um athafnakonu í bankakerfinu
um 1930. Hún á við erfiðleika að stríða, karla-
veldið í kerfinu gerir henni erfitt fyrir.
Síðsumar (On Golden Pond). Bandartsk
kvikmynd, árgerð 1981. Handrit: Ernest
Thompson, eftir eigin leikriti. Leikendur:
Henry Fonda, Katherine Hepburn, Jane
Fonda. Leikstjóri: Mark Rydell.
Allt leg gsta eitt með að qera þessa mynd góða.
leikurinn. handrilið, kvikmyndatakan og
leikstjórnin.
Froskaeyjan. Bandarisk. Aðalhlutverk: Rav
Milland.
Einn reytarinn enn.
Bíóhöllin:Salur 1
Félagarnir frá Maxbar. Bandarisk. Leik-
stjóri: Richard Donner. Aðalhlutverk: John
Savage, David Morse, Diana Scarwind.
Richard Donner er sá hinn sami og gerði mynd-
irnar Superman og Omen. Pessi mynd fjallar
um nánunga sem koma saman á Max bar og
þar er nú ýmislegt brallað.
Salur 2 *
Porky’s. Bandarisk. Árgerð 1982. Handrit og
leikstjórn: Bob Clark. Aðalhlutverk Dan Mona-
han, Mark Herrier, Wyatt Knight.
Porky's hefur ekkert nýtt fram að færa. Hún er
stæling á American Graffiti: baldin menntaskóla-
æska, prakkarastrik, kynlifsfitl, smávegis andóf
við fullorðinsheiminn og slatti af gömlum dægur-
lögum. í heild eins og gamall slitinn slagari.
-ÁP
Salur 3 * * *
Land og synir. Islensk. Leikstjórn: Águst
Guðmundsson eftir sógu Indriða G. Þor-
steinssonar.
Endursýning á þessari fyrstu íslensku alvöru-
mynd síðari ára.
v Konungur fjallsins. (King of the Mountain).
Leikarar: Harry Hamilin, Deborah VAIken-
burgh, Dennis Hopper, Joseph Bottoms.
Leikstjóri: N. Nosseck.
Þetta er táningamynd. Þarf að segja meira.
Salur 4 * ***
Útlaginn. íslensk, árgerð 1981. Kvikmynda-
taka: Sigurður Sverrir Pálsson. Leikmynd
Jón Þórisson. Hljóð: Oddur Gústafsson.
Leikendur: Arnar Jónsson, Ragnheiður
Steindórsdóttir, Benedikt Sigurðsson, Þrá-
inn Karlsson o.fl. Handrit og leikstjórn: Ág-
úst Guðmundsson.
Útlaginn er mynd, sem býr yfir frumkrafti.
Sumum finnst hún kannski of hæg og öðrum of
hröð. En hún iðar i huganum og synqur i eyru
löngu eftir að hún er horfin af tjaldinu'. Ahorfand-
inn stendur sig að því að endursýna hana á
augnalokunum í videói minnisins æ ofan í æ.
- ÁÞ
* * *
Staðgéngillinn (The Stunt Man). Bandarisk,
árgerð 1981. Handrit: Larry Marcus og Ric-
hard Rush. Leikendur: Steve Railsback,
Peter O’Toole og Barbara Hershey. Leik-
stjórn: Richard Rush.
Staðgengillinn er afskaplega haganlega upp-
byggð mynd. Það er langt siðan ég hef skemmt
mér jafn vel í bíó. - GA.
Salur 5 ***
Fram í sviðsljósið (Being There). Bandarísk,
árgerð 1981. Handrit Jerzy Kosinski, ettir
eiginskáldsögu.Leikendur: Peter Sellers,
Melvyn Douglas, Shirley MacLaine. Leik-
stjóri: Hal Ashby.
Stjörnubíó: *
Stripes. Bandarísk. Árgerð 1982. Handrit: Har-
old Ramis o.fl. Leikstjóri: Ivan Reitman. Aðai-
hlutverk: Bill Murray, Harold Ramis, Warren
Oates.
Þeir félagar úr National Lampoon-klikunni, Harold
Ramis, Ivan Reitman o.fl. virðast stefna býsna
hratt niðurávið eftir þá ágætu grínmynd Animal
House. Þeir gerðu skelfing slappa tilraun, Meat-
balls sem sýnd var i Háskólabíói i fyrra og var
„National Lampoon fer úr menntaskóla i sumar-
búðir” og núna gera þeir aðra litt skárri, Stripes, ‘
sem er „National Lampoon fer úr sumarbúðum í
herinn”. Allar þessar myndir byggja sumsé á þeirri
aðferð að skella nokkrum manískum karakterum
inná afmarkað sögusvið og láta þá fitlast i einn og
hálfan tima. Gott og vel. Þetta gekk upp i Animal
House. En Stripes er afar hugmyndasnauð og
þreytuleg. Hún virkar eiginlega best fyrst þegar
verið er að lýsa aðdraganda þess að þeir félagar
Bill Murray og Harold Ramis, sem ætti nú ekkert
frekar aö leggja leiklist fyrir sig, ganga í herinn.
Murray er letilegur gamanleikari og leggur hér lítið
á sig, enn minna en i Meatballs, og lái honum hver
sem vill.
B-salur:
— AÞ
Hinn ódauðlegi (Silent Rage). Amerisk.
Leikstjóri: Michael Miller. Aðalhlutverk:
Chuck Norris.
„Er hann lífs eða liðinn, maðurinn sem þðgull
myrðir alla, er standa i vegi fyrir áframhaldandi
lifi hans," segir i kynningu trá bíóinu. Þetta
hlýtur þvi að vera rosa mynd.
Hafnarbíó:
Dauðinn i fenjunum. (Southern Comford)
Ensk-bandarisk gerð af Walter Hill. Aðal-
hlutverk: Keith Carradlne.
Tryllt hasarmynd um saklausa æfingu i fenja-
skógi sem breytist i hreinustu martröð er á líður.
Laugarásbíó:
Innrásin á jörðina. (Conquest of the Earth)
Bandarisk. Aðalhlutverk: Ken MacCont,
Barry Van Dyke, Robin Douglass og Lorne
Greene ásamt Wolfman Jack
Tveir ungir menn frá Galactica fara til jarðar-
innar og lenda i miklum ævintýrum.
Nýja bíó:
Tvisvar sinnum kona (Twice a Woman). Hol-
lensk, bandarísk. Árgerð 1979. Leikstjóri:
George Sluizer. Aðalleikarar: Bibi Ander-
son, Anthony Perkins, Sandra Dumas.
Þetta er ekki djörf mynd eða klámmynd eins og
ætla mætti eftir bíógestum, nær eingöngu karl-
mönnum, heldur er hér komið innlegg í umræð-
ur sem ættu aö snerta okkur öll, hvers kyns
sem við erum.
Tónabíó:
JAE.
Klækjakvendin (Foxes) Tónlistarstjóri: Gi-
orgio Moroder. Tónlist: Donna Summer,
Cher, Janis lan. Leikstjóri: Adrian Lyne. Að-
alhlutverk: Jodie Foster, Sally Kelierman,
Randy Quaid.
Hin vinsæla Jodie Foster leikur aðalhlutverkið i
þessari unglingamynd sem fjallar um fjórar
hressar vinkonur sem lenda i margs konar æv-
intýrum.
Háskólabíó
í helgreipum (Highice). Bandarísk. Aðalhlut-
verk: David Jensen.
Mynd um fjallgöngutólk og tifldjarfar björgunar-
tilraunir. Barist upp á líf og dauða.
Bæjaríó:
★
Næturhaukarnir.
Austurbæjarbíó:
Geimstöðin (Outlanrf) Bandarisk. Ar-
gerð 1981. Handrit og leikstjórn: Pet-
er Hyams. Aðalhlutverk: Sean Conn-
ery, Peter Boyle.
Peter Hyams, sem fyrst og fremst hefur
verið þekktur sem handritahöfundur,
leikstýrir hér öðrum framtiðarþriller sín-
um. Sá fyrri, Capricon One, bar virni
aerinni leikni i uppbyggingu spennu og
Outland er að þessu leyti ekki síðri æf-
ing. Outland er einskonar vestri í
geimnum, High Noon, í formi pólitisks
vidsindaskáldskapar, og til þeirrar sí -
9 Idu myndar eru fiölmargar skirskotanir.
Fjalakötturinn:
Celeste. Vestur-þýsk. Árgerð 1981. Leik-
stjóri: Percy Adlon. Handrit: Percy Adlon,
byggt á sögu Celeste Albaret. Tónlist: Cesar
Frank. Aðalhlutverk: Eva Mattes og Jurgen
Arndt.
, Myndin fjallar um síðustu æviár franska skáld-
sins Prousþog er byggð á ævisögu ráðskonu
hans, Celeste. Þetta er hrifandi mynd og ættu
allir sem vettlingi geta valdið að drifa sig á hana.
MÍR-salurinn:
Október. Kvikmynd Sergeis Eisenstein
sýnd á sunnudag kl. 16. Aðstoðarleikstjóri:
G. Aleksandrov. Myndatökumaður: Edvard
Tisse. Danskur texti.
Fjallar um hina sögulegu daga í okt-nóv. 1917
þegar bolsevikar komust til valda í Rússlandi.
Kvikmyndaklúbbur
Alliance Francaise:
Sýningar miðvikudaq 13.10 og limmtudag
14.10 á Taktu studentsprófið fyrst. („Passe
ton bac d’abord”). Frönsk, árgerð: 1979.
Leikstjóri: Maurice Pialat. Aðalhlutverk: Sa-
bina Haudepin. Philippe Marlaud.
Fjallar um nokkur ungmenni, stórborgarbörn
sem eru komin á þann aidur að taka stúdents-
próf og vita ekki hvað þau eiga að gera.
lonlisl
The Platters:
Já, þandariska söngsveitin The Platters
heimsækir okkur á ný og skemmtir á föstudags-
kvöld i Sjallanum á Akureyri og laugardags-
kvóld á Broddvei og á miðnæturtónleikum i
Háskólabiói sama kvöld. Lokakonsertinn verð-
ur í Háskólabíói sunnudagskvöld 10. október kl
21.
Flamenco í frystihúsi:
Þeir flamenco-tónlistarmenn, Simon Ivarsson
og Siegfried Kobilza eru enn á ferðinni. Á föstu-
daginn kl. 16 verða þeir ÍBreiödalsvik og leika í
sal frystihússins. Símon og Siegfried spila
einnig klassisk verk og spánska tónlist.
Félagsstofnun stúdenta:
I kvöld, föstudag, verður skemmtun/tónleikar
með þremur af ástsælustu hljómsveitum lands-
ins. Þetta eru hljómsveitirnar JONEE JONEE,
VONBRIGÐI og ÞEYR
Djúpiö:
Það er létt sveifla á fimmtudagskvöldum með
léttum vinum. Gott.
Stúdentakjallarinn:
Þeir eru iðnir við spilamennskuna, Tommi og
félagar, og það verða þeir a.m.k. fram að jólum.
Á sunnudagskvöldið leika sumsé, Tómas R.
Einarsson bassaleikar, Friðrik Karlsson gítar-
leikari, Sigurður Flosason saxófónleikari og
Gunnlaugur Briem trommuleikari. Meðal gesta
verða frægir tónlistarmenn og leikarar. Fjöl-
mennið.