Helgarpósturinn - 08.10.1982, Blaðsíða 5

irinn Föstudagur 8. október 1982
5
„Enginn þorði að nefna krabbamein upphátt’f
— Þetta krabbamein, sem ég tékk fyrir
niu árum er kailaö „Hodgkins-sjúkdóm-
ur”, og ég hef oftbölvað þessum Hodgkins
gamla fyrir að finna hann upp! Samt er
þetta vist eitt af þvi skásta sem maður
getur fengið af krabbameini að vera,
þetta er orðið sæmilega viðráðanlegt,
segir Auður Haraldsdóttir félagsráðgjafi
hjá Félagsmálastofnun Reykjavikur-
borgar við Helgarpóstinn.
Sjúkdómurinn lýsir sér þannig, að mikl-
ar bólgur hlaupa i eitla likamans, og hjá
Auði byrjaði hann á hálsinum. En hún
veitti þvi litla athygli þar sem hún var ný-
stigin upp úrkvefi og hálsbólgu þegar ein-
kennin gerðu fyrst vart við sig. En hún
var með barni á þessum tima og sjúk-
dómurinn uppgötvaðist þegar hún kom til
mæðráskoðunar.
— Það uppgötvaðist að ég var með
bólgna eitla alveg niður i brjósthol, og þá
byrjaði ballið, segir Auður.
-^Tívernig brást 'þú við þegar þér var
j tilkynnt-að þú værir með krabbamein?
— Ég hugsa að ég hafi verið svolitið sljó
fyrst, þegar mér var sagt það, sem betiir
i fer, ég hafi ekki sýnt mikil viðbrögð. Auk
! þess var þessu pakkað frefcar pent inn i
I hafði mestar áhyggjur af þvi hvórt þetta
| hefði áhrif á -barnið, var annars sjálf
I furðu hress.. Alla"vega var engin uppgjöf i
mér.
Eftir að meinið uþpgötvaðist tók við
löng og erfið meðferð, sem var fólgin t
bæði geislun, og lyfjakúrum. Tilgangur-
inn var að drepa niður krabbameinsfrum-
ur i örri skiptingu. En lyfin og geislarnir
gera ekki greinarmun á sjúkum og heil-
brigðum frumum i örri skiptingu. Þvi
drápu þau lika hvit blóðkorn með þeim af-
leiðingum að likamleg mótstaða Auðar
minnkaði.
— Ég var þvi oft i einangrun, illa haldin,
og fékk allar pestir, segir Auður, sem var
viðloðandi sjúkrahúsið næstu fimm árin.
Nú er liðiö á fimmta ár siðan meðferðinni
lauk og reglubundið eftirlit hefur ekki leitt
i ljós, að sjúkdómurinn hafi tekið sig upp
aftur.
— Hver voru viðbrögð fólks við fréttinni
um að þú værir með krabbamein?
— Þau einkenndust af óskaplega miklu
öryggisleysi fyrst i stað, og það gengu alls
konar sögur um það hvað væri að mér.
Meðal annars var sagt að ég væri með
blóðkrabba. En lengi þorði enginn að
nefna orðið krabbamein við mig né tala
um það upphátt og jafnvel ég hlifði fólki
við að tala um það. Margir reiknuðu bara
með þvi að timi væri kominn til að byrja
að safná fyrir kransinum!
En ég var oft spurð að þvi hvernig ég
hafi, það,er jafn mikilvægt að hún misSi
ekki móðínn og sjúklingurinn sjálfur. Og
ég var allan timann ákveðin i þvi að hafa
betur en Hodgkins gamli!
— Er vitað hvort hefur haft betur?
— Samkvæmt statistikkinni ætti ég að
Auður Haraldsdóttir
vera sloppin, að svo miklu leyti sem hægt
er að sleppa^. Það má segja að það sé lán i
óláni að ég skyldi hafa fe.ogið einmitt
lægt, þaö er komið,á fiinmta ár siðan ég
hef farið i meðferð og ýmislegt oröið eins
og i þoku. En af þessu hef ég hins vegar
öðlast lifsreynslu sem hefði tekið mun
lengri tima að öðlast ef þetta hefði ekki
komið til.
Þegar ég var 24 ára gömul hafði ég ekk-
ert hugsað um dauðann. En eins og gefur
að skilja fór ég að hugsa ýmislegt á þess-
um árum. Ég fór meðal annars að hugsa
um hvað skipti máli i lifinu og hvað ekki,
og nú hræðist ég ekki dauöann. Og ég held
ég hafi aldrei verið með neinn dauðasvip
yfir mér, alla vega ekki að staðaldri, né
heldur að ég væri alltaf að hugsa um
þetta.
Enn hugsa ég afskaplega litið um
krabbamein og geri mér grein fyrir þvi að
margt verra hefði getað gerst. Ég hefði
getað misst sjónina eða hendurnar. Nú
get ég gert nánast hvað sem er þótt ég geti
kannski ekki hlaupið upp um fjöll og firn-
indi.
Ég held að batalikur séu meiri ef fólk er
bjartsýnt og tilbúið að berjast. Ég held
lika, að það þurfi að vera meiri opinber
umræða um þessa sjúkdóma — ég er ekki
að segja að allir eigi að fara að búa sig
undir að fá krabbamein. En fólk þarf að
gera sér betri grein fyrir þvi hvað þetta er
svo það verði ekki eins hrætt ef tíl dæmis
einhver þess nánasti"lendir i þessu.
Kaunar held é£ ao hræösian sé a uncian-
heföi heldur doltið og #brotið h.vert bein.
Það hefði þó sést! Mér fannst samt fólk
lita á krabba.mein svoiitið svipað og geð-
veiki, sjúkdóm sem best væri að tala sem
rríinnst um. Það var hræðslan við hið
óþekkta held ég, segir Auður Haralds-
dóttir að lokum.
i
„Varð að leika hetju gagnvart ættingjunum7 f
—- Nú það er þá svona, varð mér að orði
þegar ég þóttist Frnna að ég væri með brjóst-
krabba. Eg þekkti þctta, því móðir mín dó
úr brjóstkrabba fyrir aldur fram.
Síðan gekk þetta afskaplega fljótt fyrir
sig. Eg fór í skurðaðgerð þar sem annað
brjóstið var tekið af mér og var síðan sett í
hendurnar á lyflækni sem ég gekk til í heilt
ár, segir Asta Thorstensen kennari um
reynslu sína af þessum alræmda sjúkdómi.
Nú eru liðin fjögur og hálft ár síðan hún
gerði þessa hræðilegu uppgötvun.
— Þetta kom á tíma þegar ansi mikið
hafði gengið á hér á heimilinu. Maðurinn
minn var tveimur mánuðum áður skorinn
upp á líf og dauða vegna slæmsku í briskirtl-
inum. Hann átti í því lengi og á enn í þessu,
en þetta er óiæknandi sjúkdómur sem fólk
verður bara að læra að lifa með, heldur
Ásta áfram.
— Þegar þetta bættist ofan á varð mér
fyrst og fremst hugsað til dætra okkar
tveggja, sent þá voru átta og tíu ára. Sjálf
var ég búin að vera innanum veikindi svo
lengi þótt ég hefði ekki verið veik sjálf, að
ég hugsaði fyrst og fremst um að útlitið yrði
svart fyrir þær, ef við féllum bæði frá.
Sjokkið kont hinsvegar þegar ég horföi
nánast upp á konu sem lá með mér á stofu
deyja úr krabbameini. Eftir það brotnaði
ég saman og átti margar andvökunætur. En
Ásta Thorstensen
það hlaut að koma að þessu sjokki fyrr eða
seinna, kannski var bara ágætt að það skyldi
gerast svona fljótt.
Eg þóttist vita strax að þetta væri krabba-
mein, en mér var samt ekki sagt það
beinlínis strax. Ettir aðgeröina var eg send i
geislameðferð og sett á lyfjagjöf, og'það var
versti hlutinn af þessu öliu saman. Það er
fyrst núna, meira en þremur árum eftir að
þessu lauk, að ég get horft á Borgarspítal-
ann. Lengi varð ég alltaf að líta undan.
þegar ég fór framhjá honum!
Eg þurfti ekki annað en koma í anddyriö.
þá fann ég þessa spítalalykt. og þaö setti að
ntér flökurleika. En ég fann ekkert fyrir
þessu þó ég kæmi á aðra spítala!
— Hver voru viðbrögð fólks við fréttinni
unt að þú værir með krabbamein?
— Það var algengt, að fólk reyndi að
breiða yfir þetta. Margir sögðu: „Það er
ekki víst að neitt verði úr þessu". En sjálfri
fannst mér það hjáipa mér að tala opið um
þetta. Því svaraði ég fólki oft á þá leið, að
eitthvað hlyti að vera að, fyrst ég væri sett í
alla þessa meöíerð! Og viöbrögðin voru oft
þau, að fólk sagði undrandi: „Þú segir þaö
bara svona?!"
Svo myndast kjaftasögur, ef ekki er talað
hreint út. Maður veit að fólk hefur verið að
spá í hlutina, „hún er alveg að deyja, þetta
er vonlaust", og það er farið varlega í kring-
um hlutina.
Þetta eru náttúrlega eðlileg viöbrögð
fólks, þegar þes'su er skvett svona framan í
það. Fólk er nefnilega oft ekki nógu frjáls-
legt, það er svolítið bælt. Það er alltaf veriö
;ið reyna að særa ekki aðra eins og skiljan-
legt er.
— Hvernig hefur meinið svo artað sig?
:— Ég hef verið stálhraust og hef mikla
starfsorku. Ég man stundum ekki eftír
þessu og þetta háir ntér alls ekki, ég get gert
allt, sem ég gat áður.
— Þegar.þú lítur til baka, með hvaða
hugarfari tókst þú á við sjúkdóminn?
—: Eins og ég hef sagt er ég vön því að
hafa veikindi allt í kringum mig þannig að
ég veit hvernig fólk bregst viö. Það var líka
þannig lengi vel, að það var ég sem varð að
vera sá hinn stóri leikari og leika hina sann-
kölluöu hetju gagnvart ættingjunum og
kunningjum svo aö þeir brotnuöu ekki nið-
ur!
Þetta heíur verið mikil reynsla fyrir mig,
áð kynnast því að vera veik sjálf. Síðan hef
ég reynt að nýta þessa reynslu mína með því
að vera ein af þessum Samhjálparkonum.
Við förum í sjúkrahúsin ef þess er óskað og
tölum viö sjúklinga sem svipað er ástatt
fyrir og við höfum þá reynslu að Itafa gengiö
í gcgnum þetta.
Sjálf aðgerðin varekki svoerfið. En lyfj-
ameóferðin er erfiðari en hægt er að lýsa.
Maður er undirlagður af þessu bæði á lík-
ama og sál, segir Ásta Tljorstensen.
„Aðalatriðið að berjast og sjá hvað setur”
— Þegar ég kom út af sjúkrahúsinu
föömuðu vinir rninir og frændur mig að
sér, og allir áttu þeir handa mér ráð. Þau
voru öll á eina lund: Fara varlega og gera
ekki neitt, helst fara beint i rúmið.
En ég vildi ekki fara eins að og haft er
eftir Páli nokkrum Jónssyni, sem kall-
aður var Púlli og eitt sinn setti svip á
bæinn, „gera ekki neitt og hvila mig svo
vel á eftir”. Viðhorfið hjá mér var strax
að berjast við þctta og sjá svo til.
Það er Kristinn Bergþórsson verslunar-
maður, sem scgir þctta við Helgarpóst-
inn, hress og frisklcgur, rúmum fimm
mánuðum eftir að yfir honum var felldur
dómur, sem svo margir óttast og telja
óumflýjanlegan dauðadóm. „Þú ert með
krabbamein”.
Þaðer blóðkrabbi, ööru nafni hvitblæði,
sem hrjáir Kristin, og það bar að með
skjótum hætti.
— Ég var vestur i Flórida að spila golf i
janúar og kenndi mér einskis meins. Eftir
að ég kom heim fór ég að fá máttleysis-
tilfinningu, sem ágerðist stöðugt. Ég hélt i
fyrstu að þetta væri bara skammdegis-
drungi og fjörefnaskortur og fór að punda
i mig vitaminum. En að lokum var ég orð-
inn svo máttlaus, að eitt sinn þegar ég var
á leiðinni upp Bakarabrekkuna hættu fæt-
urnir að hlýða mér, ég var orðinn ör-
magna af þreytu eftir stutta göngu, segir
Kristinn.
Eftir þetta leitaði hann læknis og var
settur i blóðrannsókn. Þetta var siðasta
vetrardag i vor og niðurstöðurnar áttu að
koma eftir helgina. En læknirinn hringdi
seinna sama dag og sagði Kristni að hann
yrði að vera kominn á sjúkrahús fyrir
kvöldið.
— Ég spurði hvort nokkuð lægi á, það
væri fridagur framundan, sumardagur-
inn fyrsti, en læknirinn sagði að ekki væri
verið að vernda umhverfið fyrir mér,
heldur mig fyrir umhverfinu. Ef ég fengi
svo mikið sem kvef væri ég dauðans
matur.
Likamlegt ástand Kristins var þannig,
að hann hafði minna en 50% blóð og innan
við 200 hvit blóðkorn, en einkenni blóö-
krabba eru þau, að hvitu blóðkornin eyði-
leggjast.
En Kristinn fékk tækifæri til að færa
fjölskyldunni fréttirnar og hann bað
eiginkonu sina og börnin tvö, sem bæði
eru uppkomin, að taka þetta ekki þungt.
— Þetta er nú einu sinni lifsins gangur,
sagöi ég við þau. Hingað til hef ég verið
heppinn i lifinu, hef átt góða fjölskyldu,
ágætar tekjur og tækifæri til að ferðast
meira en gengur og gerist. Ég get ekki
gert kröfu til þess að ekkert komi fyrir
mig i lifinu.
Samt urðu viðbrögð fjölskyldunnar
daufari en min eigin, segir Kristinn Berg-
þórsson við Helgarpóstinn.
Síöan tók viö rúmlega tveggja mánaða
lega á Borgarspitalanum, með sterkum
lýfjagjöfum. Meðhöndlunin var sú að
drepa hvitu blóðkornin og láta likamann
mynda ný, sem vonandi yrðu heilbrigð.
— Ég bar strax ótakmarkað traust til
Kristinn Bergþórsson
læknisins sem stundaði mig, og þegar ég
lit tii baka finn ég að mér hvorki leiddist
né leið illa þennan tima á sjúkrahúsinu,
enda hlaut ég mjög góða hjúkrun. Þegar
ég kom út var ég alsköllóttur og fyrstu
fimm eöa sex vikurnar óx mér ekki skegg.
En nú hef ég fengið háriö aftur, aö visu
dálitið grárra en áöur, og ég er aftur far-
inn að raka mig daglega!
Og eins og ég sagði fór ég öðruvisi að en
vinir minir og frændur ráðlögðu mér. Ég
fór i gönguferðir og fór fljótlega að stunda
golf eins og ég hef gert i 20 ár. Fyrst fór ég
bara fáar holur en þeim fjölgaði dag frá
degi.
Þegar ég kom út fannst öllum sem þeir
heföu heimt mig úr helju, jafnvel fólk sem
ég þekki litið sem ekkert faðmaði mig að
sér ef ég hitti það úti á götu og sagði að þvi
fyndist sem ég væri risinn upp frá dauð-
um.
Ef ég ætti að ráðleggja fólki eitthvað,
sem lendir i svona löguðu, væri það i
fyrsta lagi að það haldi hugarró sinni, svo
'ekki fari allt i hnút. Auðvitað skiptir máli
á hvaða aldri það er, þetta horfir öðruvisi
við ungu fólki sem á ung börn en til dæmis
mér. Min börn eru oröin uppkomin og
geta séð um sig sjálf. En aðalatriðið er aö
berjast og sjá svo hvað setur, alls ekki
mynda sér þá skoðun að yfir þvi hafi verið
felldur dauðadómur, segir Kristinn
Bergþórsson af sinni óbilandi bjartsýni.
Sjálfur veit hann ekki hvort hann er úi
allri hættu og hann verður að fara á spit-
alann til lyfjagjafar enn um langa hrið.
— Ég veit ekki annað en ég sé á uppleið
en fyrir svona átta eða tiu árum hefði litið
sem ekkert verið hægt að gera. I staðinn
hef ég nú þegar unnið hluta úr degi i fyrir-
tækinu i tvo mánuði og það er langt frá þvi
að ég hafi afskrifað sjálfan mig, segir
Kristinn.