Helgarpósturinn - 08.10.1982, Blaðsíða 8

Helgarpósturinn - 08.10.1982, Blaðsíða 8
JHelgai--------- Föstudagur 8. október 1982 QOStÚf~Ínn Adam og Eva á buxum Brechts Garðveisla eftir Guðmund Steinsson í Þjóðieikhúsinu 8 sÝnimj;irs;ilir NýlistasafniA: Dieler Roth. M.a. veröa sýndar bækur, grafík og plötur. Þetta er sýning sem enginn má missa af. Listmunahúsið: Kolbrún, S. Kjarval. Þetta er sölusýhing og stendur yfir til 24. október. Sýningin er opin kl. 10-18 virka daga, kl. 14-18 um helgar lokað á mánudögum. Listsýningarsalurinn, Gierárgötu 34, Akureyri: Þon/aldur Þorsteinsson, ungur Akureyringur. . Sýningin stendur til 10. október og veröur opinkl. 20-22 virkadagaen kl. 15-22 um helgar. Rauða húsið, Akureyri: Á laugardaginn kl. 16 opna þeir Þorlákur Krist- insson og Guömundur Oddur málverkasýn- ingu. Þeir sýna 10 málverk. Báðir hafa þeir stundað nám í nýlistadeild Myndlista- og handiöaskóla íslands. Norræna húsið: Álenski listamaöurinn Guy Frisk sýnir málverk, vatnslitateikningar og verk unnin meö blandaðri tækni. Sýningin stendurtil 17. októberog þaó er opið kl 14-19. i anddyri er sýning er nefnist Vinabæjafundir en þaö er 60 ára afmælissýning Norræna félagsins, yfirlitssýning frá vinabæjum Norræna félagsins. Á laugardag kl 17 verður hátíöadagskrá í tilefni afmælisins Gallerí Langbrók: Sýning Langbróka er opin kl. 12-18 virka daga en kl. 14-18 um helgar. Listasafn Einars Jónssonar: Myndir Einars eru til sýnis tvo daga í viku, mið- vikudaga og sunnudaga kl. 13.30 til 16. Á efstu hæö hússins er íbúð Einars og konu hans og er hún til sýnis gestum. Ásgrímssafn: Nú eru einkum sýndar vatnslitamyndir og hafa margar þeirra sjaldan sést áöur. Þar gefur að lita landslagsmyndir, blómamyndir og flokka mynda úr þjóðsögum. Opið sunnudaga, þriðju- daga og fimmtudaga kl. 13.30-16. Aðgangur ókeypis. Mokka: Olga von Leuchtenberg sýnir oliumyndir, acryl- myndir og vafnslitamyndir. Gott kaffi á meðan á glápinu stendur. Árbæjarsafn: Opið saníkvæmt umtaii. Upplýsingar í sima 84412 kl. 9-10 alla virka daga. Höggmyndasafn Ásmundar Sveinssonar: Safnið er opið þriðjudaga, fimmtudaga og laugardaga kl. 14-16. Kirkjumunir i versluninni Kirkjumunir, Kirkjustræti 10, stend- ur nú yfir sýning á líst- og kirkjumunum eftir Sigrúnu Jónsdóttur. Hún er opin á verslunar- tima og auk þess til kl. 16 laugardaga og sunnu- daga. Skruggubúð: Á laugardaginn kl. 15 verður opnuð sýning á málverkum og teikningum enska súrrealistans John W. Welson. Kjarvalsstaðir: Sýningu Braga Ásgeirssonar i vestursal lýkur á sunnudagskvöldiö. Sýning á verkum Bertil Thorvaldsen er opin út október og i forsal er litil Kjarvalssýning. Gallert Lækjartorg: Myrian Bat-Yosef. Maria Jósepsdóltir, sýnir nú frá 9. október til 24 október. leikliíis Litla leikfélagið, Garði: Fostudagur: kl. 20.30 t.itli Klaus oa stóri Klaus eftir Lisa Tezpner. Leikstjóri: Herdís Þorvalds- dóttir. Sýningar verða i Samkomuhúsinu, Garöi Frumsýning. Sunnudagur kl. 15.1.itli Klaus »p stóri Klaus. íslenska óperan: Bóum til ópcru ettir Benjamín Britten og Eric Crozier Sýningar á laugardag og sunnudag kl. 17.00 - Sjá umsögn í Listapósti. Þjóðleikhúsið: Föstudagur kl 20: Garðveisla - Sjá umsögn i Ustapósti Laugardagur kl. 20: Aniadeus Sunnudagur kl. 15: Gosi Sunnudagur kl.20: Garðveisla Litla sviðið Sunnudagur kl. 20.30: Tvileikur Leikfélag Reykjavíkur: Föstudagur kl. 20.30: Skilnaður-Sjá umsögn i Listapósti Laugardagur kl. 20.30: Jói Sunnudagur kl. 20.30: Skilnaður Miðnætursýning á laugardaginn: Hassið hennar mömmu. Leikfélag Akureyrar: Laugardagur kl. 20.30: Atómstöðin eftir Hall- dór Laxness. Leikstjóri: Briet Héðinsdóttir Sunnudagur kl. 20.30: Atómstöðin. Garöveisla Þjóöleikhússins er heimsslitaleikur. Táknleikur um syndina og sakleysiö, glataða paradísarsælu, dauðadans firrtr- ar og spilltrar nútímamenningar. Aðalpersónur eru Adam og Eva í tvöfaldri útgáfu: annars vegar naktir unglingar í aldingarðinum, Guðjón P. Pedersen og Jórunn Sigurðardóttir, hins vegar for- djarfað nútímafólk karlrembu- svín og mýsluleg gljápíka, Er- lingur Gíslason og Kristbjörg Kjeld. Þau síðarnefndu eru ger- endur leiksins: freistarar sem birtast í garðinum góða og tæla unga fólkið til að neyta forboð- inna ávaxta, vertar í garðveisl- unni miklu sem nær hámarki með krossfestingu Skaparans. Þegar leiknum lýkur er veislusalurinn rjúkandi rúst og lífsvon heimsins ekki örinuren tvö börn, ný Adam og Eva, sem rödd Skaparans í hátalarakeríi leikhússins segir að vera frjósöm, margfaldast og uppfylla jörðina. I handriti höf- undar á leikurinn raunar að bíta í skottið á sér, enda í aldingarðin- um þar sem hann hófst, en því er ekki fylgt í þessari sýningu, að því er virðist af sviðstæknilegum ástæðum. Afleiðingin er sú að hringrásin: sakleysi —> synd —» dauði —> sakleysi, sem virðist skipta miklu í verkinu, kemur ekki jafnt skýrt fram í sýningunni og í texta höfundar. Fremst í fjölriti Þjóðleikhúss- ins af Garðveislu er teikning eftir barn. Ekki liggur í augum uppi hvað hún á að sýna: Adam og Evu við skilningstré, pabba og mömmu með börnin að dansa í kringum jólatré? Ég veit ekki hvað myndin er á þessum stað annað en vísbending um eðli verksins. Sýnist þá ekki fráleitt að skilja hana svo að grunntónn þess sé naívur, hlutunum lýst eins og þeir væru skoðaðir með augum barns. Markmið Garð- veislu ætti samkvæmt því að vera naívísk endursköpun á hinni goðsögulegu rás kristinnar heimsmyndar, þar sem syndafall, krossfesting, dómsdagur og end- urlausn eru aðalleiðanterki. Þetta gæti verið gentol hugmynd, hvort sem snjall leikstjóri ætti hægt með að útfæra- hana eftir texta Guðmundar Steinssonar eða ekki. Auðvitað verður henni þó ekki fylgt eftir nema túlkend- ur taki hinn trúarlega þátt alvar- lega og nálgist verkiö sem eins konar helgileik. í senn miracle og morality play, svo gripið sé til hugtaka úr leiklistarsögunni, samofinn af siðrænni alvöru og trúartrausti á Almættinu sent allt færir til betri vegar. Á sviöi Þjóð- leikhússins er hins vegar annað uppi á teningnum. Texti Guömundar Steinssonar gefur leikstjóra mikið frelsi. Fyrirmæli um leikmynd eru í lág- marki og atriði sem augljóslega krefjast flókinnar sviðssetningar, s.s. garðveislan, eru lítið annað en talaður texti og nauðsynleg- ustu leiklýsingar. Sparsemi af þessu tagi reynist stundum styrk- ur, en hún á líka til að vera veik- leiki. I leikhúsi nútímans ber leikstjóranum víðtækt vald og mikið er undir því komið að hann kunni að fara með það. Leikstjóri Garðveislu María Kristjánsdóttir ntarkar sýningunni ákveðna stefnu, sem gengur sæmilega upp við sum atriði verksins en miður við önnur. í sjónvarpsviðtali skömrnu fyrir frumsýningu sagði María af miklum þunga að þetta verk væri siðbótaleikur og þannig setur hún það á svið: sem satíru, reiðilestur og skrípamynd at' taumlausu nautnalifi yfirstéttar heimsins. Spurningin er þá aðeins sú hvað verður gert við at- riði sem eru augljóslega ekki sat- írísk, en það eru einkum upphafs- atriðin í aldingarðinum, sem eru mjög fallega gerð af höfundi, og samtal þeirra Adams og Evu eldri þegar heimurinn er sprunginn í loft upp og þau eigra deyjandi um rústirnar. Það er ekki óhugsandi að þarna leynist efniviður í á- hrifamikinn leiksviðsskáldskap; hér ná leikendur ekki áttum og haldasér áfloti meðnaumindum. María Kristjánsdóttir er brecht- isti og hefur engan áhuga á að leikendur séu að sýna persónum óþarfa skilning og samúð. Þau Adam og Eva eldri verða því aldrei annað en líflausar skop- myndir alkunnra persónugerða. að vísu bráðvel dregnar af þeim Erlingi og Kristbjörgu. Hjóna- bandserjur þeirra á undan veislunni - langdregið og á köfl- um alls ekki nógu vel skrifað at- riði - og fyrrnefnt samtal að henni lokinni minna svolítið á Strindberg og skal þá strax tekið fram að ég er ekki að jafna Guð- mundi Steinssyni við þann mikla snilling. í lýsingu á dauða Adams og Evu eldri er hann aðeins kom- inn á þær strindbergsku slóðir, þar sem tveir volaðir syndarar, maður og kona, standa frammi fyrir afleiðingum illverka sinna, alein og einangruð í synd sinni og fálma eftir stuðningi og huggun hvort hjá öðru. Snjallir leikarar geta náð stórkostlegum áhrifum í slíkum atriðum hjá Strindberg af því að hann á, þegar best lætur nægilega mikið af mannúð og skopskyni til að láta okkur brosa að persónum sínum og fyrirgefa Búuni til óperu!. sýning Is- lensku óperunnar á söngleik Benjamin Brittens, Litla sótaran- um, er harla óvenjulegur við- burður. Hann er sambland af kennslustund, leik. fjöldasöng og alvöru óperu og á sér þann megintilgang að laða unga áhorf- endur að óperulistinni. I fyrri hluta sýningarinnar útskýrir leik-' stjóri fyrir áhorfendum hvernig óperusýning er æfð og undirbúin jafnframt því sem það er sýnt á sviðinu í snöggum svipleiftrum. Eftir hlé er síðan óperan sjálf flutt og er ein skemmtilegasta ný- breytni hennar sú að fólkið í saln- um fær að syngja saman nokkra söngva í upphafi og milli þátta. Mun ætlun Islensku óperunnar að dreifa nótum þeirra og texta til söngkennara skólanna, svo að börn kunni þá þegar í leikhúsið kentur. Hér er sem sagt verið að tengja list uppeldisstarfi og bendir fæst til annars en það muni lánast þeim. í Garðveislu Þjóðleikhúss- ins heyrist ekkert annað en misk- unnarlaus fordæmingartónn og manni léttir stórlega þegar allt veislufólkið fer á ruslahauginn og sýningunni er blessunarlega lokið. Mynd Garðveislu af sakleysi og upprunaleik lendir að sjálf- sögðu á skjön við satíru sýningar- innar, sem bitnar hvað mest á hlutverkum Adams og Evu yngri. Samskipti þeirra í Paradísargarð- inum eru hér afgreidd á nánast flausturslegan hátt (bláupphafið t.d. leikið of hratt og annað í þeim dúr) og skortir átakanlega hinn barnslega unað sem skynja má í texta höfundar. Leikur Jór- unnar er að vísu sléttur og felldur og mun sannari en leikur Guð- jóns sem minnir fremur á reyndan fola en óspillt ungmenni (hvar fengu Adam og Eva annars spjarirnar sem þau klæðast í upp- hafi, hvers vegna í ósköpunum fá þau ekki að striplast um allan tímann?!). Skaparinn, Ragn- heiður Arnardóttir, berbrjósta kvenpersóna, svartkrímótt í framan, sem röltir um aldingarð- inn og lætur krossfesta sig í svall- inu rnikla, er einnig í meira lagi dularfull og ekki síður utangátta í sýningunni. Mér er hulin ráðgáta hvað höfundur er að fara með þeirri persónu, en kannski tengist návist hennar myrkum spekimál- mjög vel. Ég þekkti ekkert til ó- peru Brittens fyrr en ég sá hana síðastliðinn laugardag, en þetta er hugþekkt lítið verk og virðist einkar vel fallið til að vekja áhuga og ást barna á óperu. Það er afar auðskilið og ýrnsir kaflar þess hrífandi í látleysi sínu. Ég á ekki gott nteð að leggja mat á sviðssetningu Þórhildar Þorleifsdóttur: til að sjá er hún sómasamlega unnin, þó að hún sé hvorki frumleg né með áberandi glæsibrag. Þórhildur virðist vera orðin aðalleikstjóri íslensku óperunnar og er sjálfsagt ekki nema gott eitt um það að segja. Engu að síður finnst manni að ný- stofnuð ópera. sem þarf að byggja starfsemi sína upp frá grunni, ætti að leggja meira kapp á að gera það undir handleiðslu sérþjálfaðra óperuleikstjóra. Ópera er vitaskuld á margan hátt gerólík venjulegu leikhúsi og að því er ég best veit mjög fátítt að um um hreyfingu, Guð, mann, hreyfingarleysi, fullkomnun, skurðgoð og krossfestingu sem lesa má í leikskrá og eru þar sögð mottó Garðveislu, en ég verð víst því miður að láta öðrum eftir að botna í. Um myndræna þætti sýningar- innar mætti rita langt mál, þó það verði ekki gert hér. Þórunn S. Þorgrímsdóttir sýnir sömu tilþrif og jafnan áður; einn helsti gallinn í leikmynd hennar er að mínu viti sá að ekki eru nógu skýr tengsl á milli sviðs aldingarðsins og sal- arkynnanna í seinni hluta verks- ins, en auðvitað getur gölluð leikstjórnarhugmynd haft þar sitt að segja. Ljós Ásmundar Karls- sonar og leikmynd verka hér vel saman og stundum nást falleg á- hrif með notkun andstæðna í lýs- ingu, eins og t.d. í Garðveislunni sjálfri. Einnig kemur fyrir að lýs- ing er látin varpa Ijósi á hliðstæð- ur innan verksins, eins og þegar dauði Adams og Evu eldri er lýst- ur með skætu ljósi á svipaðan hátt og brottreksturinn úr aldin- garðinum fyrr í leiknum. í bún- ingum hinna fjölmörgu gesta í partýinu mikla fer Þórunn út í fáránlegustu öfgar, en sú mynd úrkynjunar sem þar er dregin upp er í einu orði sagt skelfing hallær- isleg. Spurning er raunar hvort ekki hefði átt að leika veisluatrið- ið á annan hátt en hér er gert: í ákafari og sótthitakenndari rytma, með yfirbragði farsa og miklu minni áherslu á frösunum sem gestir mæla og miðla hvort eð er engri ómissandi hugsun. Tvö tré eru burðarásar í heimsdrama Biblíunnar: skiln- ingstré og krosstré. Þau eru í senn tákn og veruleiki og gegna mjög skýru hlutverki: hið fyrra leiðir synd og dauða inn í heiminn, á hinu síðara opnast manninum leið til frelsunar. Þessi tré vantar sannarlega ekki í Garðveislu Guðmundar Steinssonar, en þau eru þar aðeins sem almenn tákn um illskuna í veröldinni, engir örlagavaldar í lífi fólks í leiknum eins og t' dramatískum trúarheimi Biblíunnar. E.t.v. stafar þetta af því að höfundur hefur ekki treyst sér til að taka friðþægingardauða Krists í alvöru og reynir að fá hann til að ganga upp við síðari tíma efnishyggju. Auðvitað er það ekki gerlegt og hlýtur að veikja innra samhengi leiksins. Engu að síður er hann á sinn hátt markverð tilraun til að nema leik- list okkar ný lönd og dapurlegt að ékki skuli hafa betur til tekist. sami leikstjóri fáist reglulega við hvorttveggja og hafi fullkomin tök á. Víst er að óperan í Gamla bíói verður ekki fullgild lista- stofnun í framtíðinni eignist hún ekki hæfa leiðtoga sem ná með henni því tvíþætta meginmarki að fullkomna tæknina og gæða ís- lenska óperulist þjóðlegu inntaki og svipmóti. Um frammistöðu einstaklinga verður ekki fjallað hér, þar sem undirrituðum gafst tækifæri til að sjá aðeins aðra af frumsýningum þessa verks, en þær voru tvær vegna þess að tvískipað er í flest sönghlutverk. Samæfing er góð eins og vera ber, börnin mjög frjálsleg í leik sínum, en óneitan- lega nokkur áhugamannsbragur á leik sumra söngvara. Búurn til óperu! er lofsvert og þarft framtak hjá íslensku óper- unni og óskandi að hún uppskeri ríkulegán ávöxt af því þó að síðar verði. Börnum komið á bragðið Búum tii óperu: Litli sótarirm eftir Benjamin Britten í sýningu ísiensku óperunnar

x

Helgarpósturinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Helgarpósturinn
https://timarit.is/publication/47

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.