Helgarpósturinn - 20.10.1983, Blaðsíða 14

14
_J~felgai-----------
posturinn
Ritstjórar: Arni Þórarinsson og Ingólf-
ur Margeirsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Hallgrimur Thor-
steinsson.
Blaðamenn: Egill Helgason, Kristín
Ástgeirsdóttir, Þórhallur Eyþórsson.
Útlit: Björn Br. Björnsson, Björgvin
Ólafsson.
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir: Hildur Finns-
dóttir
Útgefandi: Goögá h/f
Framkvæmdastjóri: Guðmundur H.
Jóhannesson.
Auglýsingar: Áslaug G. Nielsen
Skrifstofustjóri: Ingvar Halldórsson
Innheimta: Jóhanna Hilmarsdóttir
Afgreiðsla: Þóra Nielsen.
Lausasöluverö kr. 25
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ár-
múla 36, Reykjavik, simi 8-15-11. Af-
greiösla og skrifstofa eru aö Ármúla
36. Simi 8-15-11
Setning og umbrot: Alprent hf
Prentun: Blaöaprent hf.
Verkamanna-
bústaðir
í 50 ár
í þeim miklu umræöum um
húsnæöismál sem orðið hafa
á þessu hausti hefur athyglin
einkum beinst aö þeim sem
eru aö kaupa íbúöir á frjálsum
markaöi eöa byggja af eigin
rammleik. Félagslegar íbúöa-
byggingar hafa lítt komiö viö
sögu, nema hvaö leigjendur
hafa látið í sér heyra og ætla
nú aö fara aö byggja í samein-
ingu.
Verkamannabústaöir hafa
tíökast hér á landi í rúmlega
50 ár viö hlið hins frjálsa
markaöar. Helgarpósturinn
beinir sjónum aö verka-
mannabústaöakerfinu í dag,
því hvernig þaö er byggt upp,
hverjir fá þar inni og hvert mat
þeirra sem stjórna kerfinu í
Reykjavík er á gildi þess.
í upphafi hófst bygging
verkamannabústaöa til aö
bæta úr brýnni þörf kreppuár-
anna, þegar hver kjallarahola
var leigö út. Á sjöunda ára-
tugnum hófst uppbygging
Breiðholtsins sem leysti
braggabyggöina og Höföa-
borgina af hólmi. Til þessa
dags hafa verið byggöar
tæplega 2400 íbúöir fyrir
verkafólk og þeim hefur verið
ætlaö aö þjóna því fólki sem
lægst hefur launin. Á hverju
ári er auglýst og þá kemur í
Ijós aö umsækjendur eru fjór-
um til fimm sinnum fleiri en
þær íbúöir sem eru til ráöstöf-
unar. Þaö er því langt í land
aö Verkamannabústaöirnir
fullnægi þörfinni fyrir ódýrt
húsnæöi á viöráöanlegum
kjörum.
Þeir sem sitja í stjórn verka-
mannabústaöanna í Reykja-
vfk eru sammála um gildi og
þörf félagslegra íbúöa, bæöi
vegna þess aö sumir telja aö
þannig eigi að byggja og
vegna hins aö alltaf hljóta aö
vera til hópar í samfélaginu
sem þurfa á aðstoð aö halda
til aö koma yfir sig þaki. En
menn eru uggandi um fram-
tíöina vegna þeirra efnahags-
þrenginga sem yfir oss
ganga. Eiga erfiðleikarnir eft-
ir aö koma niður á verka-
mannabústööunum eins og
ööru eöa verður fjármagni
veitt til félagslegra húsbygg-
inga? Húsnæðismálin eru
herskylda íslendinga eins og
stundum er sagt, og reynist
hún flestum þungur baggi aö
bera. Verkamannabústaöirn-
ir hafa leyst vanda margra en
hvort svo verður áfram vita -
þeir einir sem halda um þjóö-
arpyngjuna.
Fimmtudagur 27. október 1983
ifiS
pústurinn

Enn
um
Grund
Ágætu Helgarpóstsmenn.
Grein Helgarpóstsins um Elli-
heimilið Grund (20. okt. s.l.) var
yfirborðskenndari og verr grund-
völluð en leyfilegt er í umfjöllun um
þá stofnun. Auðvitað eiga fjölmiðl-
ar að veita aðhald og standa vörð
um hagsmuni aldraðra í þjóðfélag-
inu. Ég efast heldur ekki um að það
hafi verið það sem vakti fyrir Helg-
arpóstinum. En það verður ekki
gert með því að skelfa bæði að-
standendur og vistmenn með því að
lýsa Grund eins og einhverju fyrir-
bæri úr Gulag-eyjaklasanum.
í greininni er að vísu leitast við að
hafa visst jafnvægi með því að tala
við fleiri en „saksóknara“ Helgar-
póstsins. En nær allir stórletraðir
útdrættir úr gréininni eru til dæmis
mjög neikvæðir. Aðrir viðmælend-
ur en saksóknarinn hafna raunar
gersamlega svo mörgum fullyrðing-
um hennar að frekari gagnasöfnun
hefði verið eðlileg. Af hverju var
t.d. ekki talað við aðstandendur og
vistfólk?
Ég efast ekki um að á Grund
megi ýmislegt betur fara, enda
draga stjórnendur þar ekki dul á að
þeir vildu ýmsa hluti öðruvísi. En
það er greinilegt að blaðamaður
Helgarpóstsins gerir sér ekki fulla
grein fyrir stærð þessa vandamáls.
Hann segir til dæmis að síðan
Helgarpósturinn síðast fjallaði um
Grund, fyrir fjórum árum, hafi
orðið viss straumhvörf í viðhorfi
þjóðarinnar til málefna aldraðra og
hún hafi vaknað upp við vondan
draum og neyðarástand. Það er
miklu, miklu lengra síðan ljóst var
að neyðarástand ríkti í þessum mál-
um. Einn þeirra manna sem best
hafa vitað um þetta er Gísli Sigur-
björnsson á Grund. í þau tuttugu ár
eða svo sem ég hef stundað blaða-
mennsku hef ég dálítið fylgst með
og skrifað um málefni aldraðra. Og
þó þar hafi ýmsir ágætir menn lagt
hönd á plóginn held ég að ég geri
engum órétt þótt ég segi að þar hafi
Gísli Sigurbjörnsson risið hæst.
í starfi Gísla hefur alltaf verið á
brattann að sækja og litla aðstoð að
hafa. Ég hef séð brennandi áhuga
stjórnmálamanna á málefnum
aldraðra, fyrir kosningar, og ég hef
séð Gísla og örfáa aðra halda eina
áfram að kosningum loknum. Þeir
sem ekki hafa fylgst með þessum
málum vel og lengi geta varla gert
sér grein fyrir efiðleikunum. í
greininni er t.d. talað um að það sé
opinbert leyndarmál að það hafi
löngum verið of margir vistmenn á
Grund.
Ég get gefið eitt dæmi um ástæð-
una og það var löngu fyrir „vakn-
inguna" fyrir fjórum árum. Það
eru líklega liðin ein 12-14 ár síðan ég
fór með Gísla að hitta gamlan
mann. Hann bjó í skúrræksni sem
tæpast var skepnum bjóðandi.
Hann bjó einn og hafði engan til að
hugsa um sig. Sjálfur hafði hann
ekki mikla rænu á að elda sér al-
mennilegan mat eða þrífa sig. Að-
koman var hræðileg og Gísli sagði
við mig:
„Óli, hvað á ég að gera? Ég hef
ekkert pláss fyrir þennan mann á
Grund og það getur enginn annar
tekið hann. En GET ég skilið hann
eftir hérna?“
Gísli gat það EKKI og enn
þrengdist á Grund. Ég kynntist
fleiri svipuðum dæmum og ég vissi
um margskonar önnur neyðartil-
felli sem komu inn á borð til Gísla.
Á saksóknara Helgarpóstsins má
skilja að á Grund hafi fólk litla til-
finningu fyrir andlegri og Iíkam-
legri vellíðan vistmanna. og að
Grund sé gamaldags og kaldranaleg
stofnun. Þetta er alrangt. Ég hef
gengið um Grund bæði með Gísla
og starfsfólki hans og líka einn, í
heimsókn. Þar var ekki verið að
Þegar
rennur
af okkur..
„Þegar rennur af mér... Guð minn
almáttugur, já hvað geri ég þá!“
(Hilmar Helgason, HP 20.10.
1983.)
GUÐ ALMÁTTUGUR gæti ef
til vill sagt Hilmari Helgasyni eitt
og annað ef sá síðarnefndi hefði
tíma til að hlusta. Það er nú það.
Maður þarf að hafa heilsu til að
hlusta.
Það eru farnar að heyrast æ fleiri
raddir kalla: ég, við, höfum lækn-
ast. Fólk hefur læknast af alkóhól-
isma (drykkjusýki), mígren, gigt,
exemi, sykursýki o.s. frv. þegar ljóst
var að ástæðan fyrir sjúkleika var
ofnæmi, röng efnaskipti, rangt
mataræði (en ekki vegna þess að
móðir gerði þetta eða faðir gerði
hitt, þótt „syndir“ feðranna komi
alltaf fram á næsta lið. Syndir okk-
ar koma vafalítið fram á börnum
okkar, o.s. frv. Ef sjúkdómar eru
synd). Allir sjúkdómar kunna að
stafa af hræðslu, einmanaleika og
ósigrum. Þeir sem eru ofvitar eða
séní (eins og einkunnir Hilmars í
barnaskóla vekja grun um, eru sér-
lega næmir fyrir að lenda í drykkju-
skap og eiturlyfjaneyslu ef aðhald
er ekki sem skyldi. Beethoven
drakk, aðrir voru viðkvæmir og
það kom út á annan hátt. Wagner
með sitt exem, Freud og Churchill
með sitt mígren. Byron með sína
helti. Og allir ætluðu að sigra heim-
inn. — í bók sinni Improving your
child’s behavior Chemistry (eftir
Lendon H. Smith) veltir hann fyrir
sér hvort sársauki og volæði ýti
þessu fólki til að framkvæma hluti
svo allir taki eftir því, eða er ofvirk-
ur heili yfirburðamannsins það sem
ýtir undir aðstæður sem of mikill
streituvaldur viðkvæmu líkamsá-
standi, gífurlegu álagi á líffæri,
taugar. Ágætlega lýsir Martein
Andersen Nexö þessu: Heilbrigður
maður er ekki að hugsa um hlutina,
hann tekur þá eins og þeir eru. Það
er merki um jafnvægisleysi að vera
alltaf að hugsa um hlutina...Það
mætti þá segja að sjúklingar hafi
bjargað heiminum...eða EKKl
bjargað! Ef manneskja er veik, get-
ur hún ekki bjargað öðrum. Aðeins
fundið hljómgrunn fyrir sjálfan
sig. Næmleiki getur verið sjúklegur,
en hann virðist beina orkunni þann-
ig að viðkomandi reynir að gleyma
sínum eigin sársauka til handa öðr-
um, til að halda sönsum. Listamenn
og séní og þeir sem eru á undan
sinni samtíð eru yfirleitt „sjúkt“
fólk. Vill bjarga heiminum. Næmt
fólk þolir illa verðurfarsbreytingar,
ekki hin ýmsu raftæki, né ákveðnar
ljósaperur (t.d. neonljós), ekki
mengun í lofti og á götum, ryk. Sem
betur fer erum við farin að dusta
rykið af fornum Iækningaleiðum,
sjáum að vítamín hafa horfið úr
fæðu okkar; gerviefni, fæða getur
gert okkur sturluð, ástleysi, bæði
það að við getum ekki gefið, en ást
sem laðar ekki að sér ást merkir að
eitthvað er athugavert við okkur
sjálf. (Kærleikur milli allra manna.)
Læknir nokkur, Roger J. Willi-
ams við háskólann í Texas, hefur
sannað með rannsóknum á rottum
að enginn sá sem fer eftir góðri mat-
arhefð verður alkóhólisti. Hann
'hefur og í endurhæfingu á dýrum,
sem reyndust verða háð alkóhóli,
gefið þeim .stóra vítamín- og bæti-
efnaskammta með ýmsum nöfnum
t.d. „Nutricol Forte“ eða „G—154
Nutrins" sem innihalda 20.000 F.U.
af A-vítamíni, 1.000 I.U. af D-víta-
míni, 200 af C. Einnig B-vítamín
(Bl; 4 mg, B2 4 mg, B6 6 mg, B3 40
mg, B12 10 mg. fólsýra 200 mg,
inositol 200 mg, pantonsýra 40 mg.)
E vítamín 200 mg. Nú notað við
lækningu alkóhólisma. (Linda
Clark’s handbook of natural
remedies for common ailments).
Of lágur blóðsykur er talinn
frumorsök alkóhólisma og það að
alkóhólistar eru oft sjúkir í sætt
eykur löngun í áfengi. — Börn eru
oft viðþolslaus í sætindi og veldur
Hiímar
Heigason
það manni oft áhyggjum og ætti að
gefa þessum manneskjum mikið af
C-vítamíni. Eiturlyfjaneytendum,
jafnvel þeim sem eru í heróini, er
einmitt gefið C-vítamín í meðferð
til að losa þá við löngunina í eitrið
(Alfred F. Libly og Irvin Stone,
Prevention, júní 1978.). — Það er af
geysimörgu að taka og heimurinn
hefur ekki efni á öðru en að fá að
taka „rétt“ á málum, og þó nokkrir
læknar fussi og sveii við hinum ein-
földu leiðum sem virðast bera ár-
ángur eru aðrir læknar niðri á jörð-
inni og hjálpa okkur að finna út
leiðir vegna sjúkdómanna. í
Bandaríkjunum, svo maður líti þar
á „hassið“, höfðu 22 milljónir reykt
það á sl. ári. Iðnaður þar tapar nú
25 billjónum dollara vegna allskon-
ar eyturlyfjaneyslu. (May 16. 1983
U.S. News & World Report.) Ekki er
allt þetta mömmu eða pabba að
kenna, eða hvað? Nei, líklegast er
málið allt annað. Sjúkdómurinn er
í okkur sjálfum — að megna ekki
að takast á við vandann; pressa,
stress. Blómafræflar geta leyst ein-
hvern vanda þegar hugarfarsbreyt-
ing verður komin á, hægist á kapp-
hlaupinu. Fólk sem lifði langa ævi,
140 ár t.d., og lifði á blómfræflum,
lifði reglusömu lífi, t.d. í Vilca-
banka (The secret of Staying
young). Starfsamt var það, alltaf í
vissu þess að það gerði gagn. Það
lifði á nýjum ávöxtum og grænmeti
úr sínum eigin garði og neytti lítillar
sem engrar dýrafitu. Drakk litla
mjólk, sykur fékk það úr hunangi.
— Borið hefur á því að fólk gleypir
einhverjar heilsupillur án þess að
athuga að það er á allskonar kem-
ískum lyfjum við hinum og þessum
„sjúkdómum".
Heilsa Hilmars Helgasonar hef-
ur áður verið til umræðu í blöðum.
Það eru víst fleiri veikir en hann. Ég
hef t.d. þjáðst af mígren og stofnaði
með fleirum Samtök mígrensjúkl-
inga sama ár og SÁÁ var stofnað.
Mín samtök hafa enga, eða mjög
litla fyrirgreiðslu fengið, sem er
slæmt því sjúkdómurinn er marg-
slunginn. En það skal til bóta. Allir
sjúkdómar eru í raun eins, en leggj-
ast á hin missterku líffæri. Öll erum
við svipuð mannfólkið, missterk að
vísu. Stofnuð hafa verið hin ýmsu
félög okkur til bjargar. En viljum
við bata? Ég er komin á þá skoðun
að hver skuli hugsa um sína heilsu
og skilja að það er ekki eitthvað
sem gert er með hangandi hendi.
Það þarf ofsalegan viljastyrk á
stundum. Auðvitað eiga börn að fá
þessa fræðslu fyrst og fremst í
barnaskóla, allt byggist á því að
andlegt og líkamlegt ástand sé í
hinu besta formi. Ofnæmi er hægt
að finna með nýjum aðferðum (The
pulse test, RAST test), auðveldast
Gœði og verð
sem koma á óvart!