Helgarpósturinn - 20.10.1983, Blaðsíða 18

18
Fimmtudagur 27. október 1983 .JpBsturínn
Guðmundur Ágústsson
Sú var tíðin að heilsuhælin í
Kristnesi og á Vífilsstöðum voru
helstu skákskólar Islendinga. Þar
var stór hópur berklasjúklinga til
heimilis langtímum saman, og í
þeim hópi var margt manna sem
hafði fótavist og var ekki mjög
þjáð. Margt var gert sér til dægra-
styttingar, og eitt af því vinsæl-
asta hjá ungum mönnum var
skákin. Þarna lærðu ýmsir að
tefla og fengu góða skákþjálfun i
næði og kyrrð hælisins, næði sem
ýmsir hefðtufarið á mis við í lífs-
baráttunni utan hælis, jafn erfið
og hún var á þeim tíma. Sem betur
fer náðu margir þessara sjúklinga
heilsu aftur, og þannig hafa þó
nokkrir snjallir skákmenn braut-
skráðst úr þessum skákskóla
berklahælanna. Æskuvinur minn
og skákfélagi Eyþór Dalberg, síð-
ar læknir og búsettur í Bandaríkj-
um Norður-Ameríku, var um
skeið sjúklingur á Vífilsstöðum
en náði þó góðri heislu aftur. Eftir
að ég fór utan til náms skrifuð-
umst við á, og í einu bréfa sinna
frá Vífilsstöðum minnist hann á
ungan mann sein hann hafi
kynnst þar og gaman sé að tefla
við, hann sé djarfur og hug-
myndaríkur og hinn efnilegasti
skákmaður.
Þetta var í fyrsta sinn að ég
heyrði Guðmundar Ágústssonar
getið. Siðan liðu mörg ár sem ég
dvaldist erlendis, en er heim kom
að lokinni heimsstyrjöld var Guð-
mundur kominn í röð allra
fremstu skákmanna hér heima,
álit Eyþórs á honum hafði ekki
verið út í hött. Guðmundur var í
hópi þeirra íslendinga er sóttu
fyrsta Norðurlandamótið í skák
eftir styrjöldina. Það var haldið í
Kaupmannahöfn sumarið 1946
og þar urðu íslendingar sigur-
sælir: Baldur Möller náði 2. verð-
launum í landsliði, en í meistara-
flokki var teflt í tveimur riðlum og
vann Guðmundur Ágústsson
annan en Guðmundur S. Guð-
mundsson hinn. Síðan hefur
Guðmundur Ágústsson verið í
hópi okkar bestu skákmanna.
Hann var í allra fremstu röð um
langt skeið, en þótt aldurinn færð-
ist yfir hann og ungir menn skyt-
ust frarn úr honum, lét hann það
ekki á sig fá, hann hafði yndi af
því að tefla og skipti þá ekki öllu
máli hvor ynni sigur. Hann á að
baki lengri feril sem virkur skák-
maður en flestir íslendingar aðrir.
Guðmundur var fæddur og upp-
alinn í Vesturbænum, mér liggur
við að segja í Sveinsbakaríi, þeirri
ágætu stofnun á horni Vesturgötu
og Bræðraborgarstígs, sem allir
Vesturbæingar þekktu, enda sá
hún þessum bæjarhluta og tals-
verðum hluta íslenska flotans
fyrir brauði. Kalla mátti að Guð-
mundur væri alinn upp í þessu á-
gæta bakaríi, og hann var tengdur
því alla ævi, þar lærði hann bak-
araiðn og rak bakaríið síðar um
langt skeið. Og lengi bjuggu þau
Guðmundur og Þuríður kona
hans í gamla timburhúsinu hinum
megin við götuna. Þuríður er
dóttir Þórarins Guðmundssonar
tónskálds og bróðurdóttir Eggerts
Gilfers tónlistarmanns og skák-
meistara, sem var tíður gestur hjá
þeim hjónum og átti þar athvarf
síðustu ár ævinnar. En Eggert
Gilfer var ekki eini maðurinn sem
vandi komur sínar í þetta hús. Það
var um langt skeið eins konar
Unuhús skáklistarinnar, jafnan
opið hús og oftast verið að tefla.
'Þar var oft efnt til hraðskákmóta
og allt húsið stundum lagt undir.
Mikil einbeiting og alvara skiptust
á við kátínu og gáska sem náðu
hámarki þegar húsmóðirin gerði
kaffihlé. Þessar samverustundir á
Vesturgötunni verða áreiðanlega
minnisstæðar þeim sem nutu gest-
risni húsbændanna, ekki síst hús-
freyjunnar sem ekki tefldi sjálf en
lét sem ekkert væri sjálfsagðara
en að greiða fyrir þessu unga
fólki, sem stundum lagði húsið
undir sig frá kjallara upp að
kvisti. Gamla húsið við Vestur-
götu er nú horfið. En minningin
um það lifir í hugum margra ís-
lenskra skákmanna, ásamt mirm-
ingum um góðan félaga sem nú er
allur.
Þeir Guðmundur Ágústsson og
Ásmundur Ásgeirsson tefldu
marga kappskákina saman. Hér
kemur ein þessara skáka, tefld á
Yanovsky-mótinu svonefnda í
Reykjavík árið 1947 og birt í tíma-
ritinu Skák sama ár með skýring-
um Guðmundar, sem ég læt
fylgja, lítið eitt styttar.
Enski leikurinn
1. c4-d5
Þessi leikur er óvenjulegur og ekki
álitinn góður, vegna þess að hann
gefur hvíti leik og eftirlætur hon-
um yfirráð á miðborði.
2. cxd5-Dxd5
Við Rf6 á hvítur svarið e4. Þá
strandar Rxe4 á Da4 + .
3. Rc3-Dd8 8. o-o o-o
4. d4-Rf6 9. Dc2-Bg4
5. e4-c6 10. Be3-Rbd7
6. Be2-g6 11. Hfdl-Hc8
7. Rf3-Bg7
Það er mikilvægt fyrir svart að
geta leikið c5 eða e5 til þess að fá
svigrúm fyrir menn sína, því að
hvítu peðin á miðborðinu valda
svo veigamikla reiti að svartur á
erfitt með að koma mönnum sín-
um vel fyrir. Svartur ætlar nú að
reyna að leika c5.
12. Hacl-Da5 13. Dbl
Nú getur svartur ekki leikið c5
vegna 14. dxc Rxc5 15. b4
13. ..rDc7 15. h3-Bxf3
14. b4-Db8 16. Bxf3-e6
Greinilegt er að hvítur ræður öllu
á miðborðinu, hann hefur
biskupaparið og menn hans eru
betur staðsettir. Helsti möguleiki
svarts á mótspili er að leika e5, en
það er ekki tímabært nú vegna d5
og hvítur eignast hættulegan
frelsingja.
17. Db3-Hfd8 20. Rc5-b6
18. Ra4-h6 21. Ra4
19. Hbl-Rf8
Betra var Rd3.
21. ..rg5
Til þess að skapa riddaranum
svigrúm.
22. Hbcl-Rg6 23. g3
Til þess að koma í veg fyrir Rf4 og
veita biskupnum reit á g2, einnig
til þess að geta síðar leikið f4.
23. ,.re5 25. Bxd4-Re5
24. Bg2-exd4 26. Db2-Rh5
Betra var Re8.
27. De2-Rf6 29. Rc3
28. De3-Rg6
Riddarinn hefur staðið nógu lengi
aðgerðalaus,nú á hann að fara að
gera eitthvert gagn.
29. ...Hde8 30. Re2-Rh5
Afleikur sem leiðir til peðstaps, en
svartur átti mjög nauman tíma.
31. Df3-Bxd4 35. a4-axb5
32. Rxd4-Rg7 35, axb5-Re5
33. Rxc6-Db7 37 Dc3'
34. b5-a6
Mun betra en Rxe5 sem gefur
svarti jafnteflismöguleika
38. Hd5?
Þessi leikur hefði átt að kosta hvít
vinninginn. Rétt er Db2 með hót-
uninni Rxe5 eða Db4 með hótun-
inni Re7 + .
38. ..rHe6!
Hótar að vinna peðið aftun
39. Hd4-Kh7
Betra var Kh8.
40. Dc2!
Hótar 4i. f4 Rxc6 42. e5 + Kh8 43.
Bxc6.
40. ..rKh8
41. Ha4-Dd7 45- Hxc8 + -Rxc8
42. f4-exf4 46. Dxc8 + -Dxc8
43. gxf4-Rxc6 47• Hxc8 + -Kh7
44. Hc4-Re7 48- Hc7-Hf6?
Kg8 var nauðsynlegt, eftir þennan
leik er öll von úti.
49. f5-Re8 51. e5-Hxf5
50. He7-Rg7 52. Be4-Kg6
og gafst upp um leið.
Lausn á síðustu krossgátu
• K H • ■ ■ F * V • ■ V ■ m
fl L V £ G S r £ > rí H / s s fí Ö
r fl 6 'fl S K 1 • 5 V R z> ft s ú R
0 F fí N • V R F fl K r O R • fí K T fí
• /n ö 5 K fí / 5 m / fí / 5 S ) R fí L L
V R L r F\ • fí R K fí Ð 1 ■ rí £ 5 ft R F fí •
r fí U • Ö L - fí 2> • R Ö rí / • fí m U fí 6 /
R R F r fí R ■ 5 P / L fí R • rí fí U m s r ft L.
• R r U 5 S fí R fí F fí L • 3 fí u L • R m
• * <S £ 5 r / rí rí • 5 fí r fí rí • fí R / rí fí
• rí fí L r fí R m fí K R 7 L > H R fc V fí 5 r
fn fí L L fí R rí 'fí $ fí m ft u R. 'ö K • F Ö r
• F L rí rí fí R • F / r? L fí • L 'fí S / rí rí fí Yrí
K R O 5 5 & A' T A H
jy GH0FT 1 1 n 2? askAR SKBHS/ ÓPlLlt> SLITIrí — FLflóS /Ð 'BGEHG BR DU6N- fíÐ PoríD l'/t/l öTflFrífl ToN/V v GR£ÐIR "Ej
sK-sr T£//ADJ Forsk. SftmsT
i 1 m m m
v ^ íi ' BL/k SÆR miKiÐ DPUKK INN
ÍSa t fókvfltj) \ PflR
u ! / SFÓ6flR vy/? VÖóG Hi róRv. OFnflR 1 BEPJF) MaP
‘ ÍLOKKfl KfÖT/'Ð
TfiLVfy FRfl.' \, i 1 DURT- UR 'fíRST/Ö QLE/m £/</</
V rnitsifl m'flLr/]
A7£/?/ %£bY5 HVÆhU? f/flusuH óERfl FPOSK TflE.Ni/
miLV- FflTN- flDUR
9 R£n< 6AK6RH Hfló
/FÞVl flFL HfíNéfl
f SK.ST- \ 'OL'/K/R SAu/ri GpoF? TÓNN 1
HríTrV 'oÞoKK F/R.
vr/, Tirn-L. SoRGlK VF/óflfj M'flrí- uÐUR fl TRE UPPHR. ■: *
VflRPfl LOFflV
L/D- /rírí £5 Pfl 3ÖBN JLflUóf) * REKfílÞ 6QN6F)
f ■ TÓNfV l£/rís mu<U- /flBRöÐ mÐuz 5 uÐ ■
F/tm 'fí RE/K/J.
Rbfl^ 'OHRE/h llflÐl S VflRRi HflSr flL'Dfl r- -■«i
SX.bT. 5Lfl lE/Ruk
\ . MflÐ- AR F£R VJÚPT
FoR. uR Lfl S/ \)5Fít)fl STULD /NN PoRFFp