Helgarpósturinn - 10.11.1983, Qupperneq 10

HELGARPÓSTURINN
Ritstjórar: Árni Þórarinsson
og Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarf ulltrúi:
Hallgrlmur Thorsteinsson
Biaðamenn: Egill Helgason
og Kristin Ástgeirsdóttir
Útlit: Björn Br. Björnsson,
Björgvin Ólafsson
Ljósmyndir: Jim Smart
Handrit og prófarkir:
Hildur Finnsdóttir
Útgefandi: Goögá h/f.
Framkvæmdastjóri:
Guðmundur H. Jóhannesson
Auglýsingar:
Áslaug G. Nielsen
Skrifstofustjóri:
Ingvar Halldórsson
Innheimta:
Jóhanna Hilmarsdóttir
Afgreiðsla: Þóra Nielsen
Lausasöluverð kr. 30.
Ritstjórn og auglýsingar eru
að Ármúla 36, Reykjavík, sími
8-15-11. Afgreiðsla og skrif-
stofa eru að Ármúla 36. Sími
8-15-11.
Setning og umbrot:
Alprent hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Að
leggjast í
skáldskap
,,Þaö hefur verió mikiö um
það I Islenskum bókmenntum
að sýna skáldiö sem aum-
ingja. Menn sem eru skáld
eigaaö vera fyrirlitnir fyrir það.
Menn sem eru fullfrlskir llkam-
lega og leggjast I skáldskap
og annan ræfildóm að mati
almennings".
Þessi orð mælir Þórarinn
Eldjárn rithöfundur I Helgar-
póstsviðtali sem birtist I blaö-
inu I dag. íslenskirpennarsem
lagst hafa I skáldskap hafa
sjaldan hlotið veraldlega umb-
un fyrir störf sln, þótt mörgum
þeirra hafi verið hampað eftir
dauða sinn og þeir hylltir sem
snjallir höfundar, jafnvel þjóð-
skáld. Bókmenntaþjóðin, sem
útlendingar margir hverjir
kennaviö íslendingasögurnar,
hefur enn ekki fætt af sér mörg
skáld sem lifaö hafa sæmilega
af skrifum slnum einum sam-
an. Það hefur verið litiö á
skáldiö sem aumingja og svo
erenn. Það erógjörningurfyrir
rithöfund að einbeita sér að
gerð vandaðs skáldverks; þau
tlmalaun myndu endast
skammt. Þvl grlpa atvinnu-
pennar til annarra ritstarfa
sem hvorki gera menningar-
legar né bókmenntalegar kröf-
ur til þeirra, en hlaupa I skáld-
verkin I framhjáhlaupi.
Hið opinbera greiðir rithöf-
undum lltt götu. Rlkiö stelur
reyndar af rithöfundum sölu-
skatti og dritar hluta af fengn-
um aftur yfir höfunda. Þeir
smáaurar skipta litlu. Þórarinn
Eldjárn segir m.a. I viðtalinu:
„Ég vil að rithöfundar samein-
ist um að efla launasjóð rit-
höfunda. Þar þiggja þeir enga
ölmusu heldur fá aftur örlltið
brot af söluskatti sem rlkið
leggur á bækur".
Bókamarkaðurinn hefur
dregist saman I ár. Margar
ástæður liggja þar að baki. Ein
þeirra er hátt verölag á hráefni
er þarf til bókageröar sem
mestallt er innflutt og lagöir á
það háir tollar. Vandi útgefand-
ans er sá, að hann þarf að
greiöa háar upphæðir fyrir
sjálfa bókageröina og það
verður æ erfiðar að finna raun-
verulega rithöfunda í mið-
lungsgeri ævisagna, hraðsoð-
inna viötalsbóka og afþrey-
ingarvellu. Skáldsagna- og
Ijóðagerö krefst yfirlegu og
vandvirkni, svo ekki sé talað
um menntun, tilfinningu og
gamla, góöa innblásturinn.
Sllkir rithöfundar eru að verða
vandfundnir. Þjóð sem er
hremmd af veröbólgu og
kreþpu en lifir engu að slður I
veraldlegum vellystingum
tækni og hraða hefur hvorki
áhugaáskáldum nétlmatil að
lesa vönduð skáldverk. Það er
eitthvað galið við þjóð sem
selurlitlaskáldsögu, innan við
200 slöur, fyrir á sjöunda
hundrað króna. Þaðereitthvað
bogið viö þjóð sem er á hraöri
leið inn I ólæsi. Af þvf hún hef-
ur ekki efni á mönnum sem
leggjast I skáldskap.
BRÉF TIL RITSTJÓRNAR
FIKNIEFNl
Á ÍSLANDl
Umhugsunarverb
blaöagrein
í síðasta tölublaði Helgarpósts-
ins er umhugsunarverð grein um
fíkniefnafaraldur á íslandi, sem
ekki má vera seinna á ferðinni,
því brýnna aðgerða er nú þörf
gegn þessum vágesti hér á landi.
Blessunarlega eru hópar í gangi
um þessar mundir, sem hafa það
verkefni að koma með hugmynd-
ir um aðgerðir í þessum málum.
Má þar nefna stjórnskipaða nefnd,
sem vinnur að stefnumörkun í
áfengis- og öðrum vímuefnamál-
um, en hún vinnur í skjóli heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytisins, og starfshóp á vegum
Reykjavíkurborgar.
Sennilega er sú þörf brýnust á
meðan nefndir þessar ljúka störf-
um að koma á fót upplýsinga- og
leiðbeiningapósti fyrir fíkniefna-
neytendur og aðstandendur
þeirra, þar sem tryggt væri að fólk
yrði ekki sakfellt nema verulegt
tilefni væri til þess. Það eru því
miður aðeiris fíkniefnaneytend-
urnir, sem sóttir eru til saka í flest-
um tilvikum, en stórfiskar fíkni-
efnasölunnar leika lausum hala og
nærast á ógæfu annarra. Umrædd
þjónusta mætti án efa vera til húsa
hjá einhverri deild, sem þegar er
fyrir hendi.
Að sama skapi má sennilega í
stórum dráttum notast við stofn-
anir sem fyrir eru í hjálpinni við
fíkniefnaneytendur, sem flestir
eru cannabisneytendur. Hugsan-
legt er, að þörf væri fyrir geymslu-
hús handa slíkum sjúklingum, sem
verndaði þá um skeið milli afeitr-
unar og eftirmeðferðar, þar sem
cannabisneytendur eru allajafna
svo lengi sljóir eftir afeitrun, að
það er varla hægt að ætla þeim að
taka við fræðslu þó næringarrík
líkamsuppbygging geti farið fram
fyrr.
Meðferðarstofnanir okkar eru
nú að mestu lausar við vaxtar-
verkina og má því ætla þeim að
gera góða úttekt á sjálfum sér að
hætti fullorðinna og treysta síðan
innviðina með betri afköst og
varanlegri í huga. Við stöndum
öðrum þjóðum ekki að baki í með-
ferð áfengissjúkra og þess vegna
ber okkur að halda ótrauð í stríð
við ólöglegu fíkniefnin.
Alger upphafspunktur er að
breyta hugmyndum fólks til
cannabisefna og neyslu á þeim.
Þau eru næstum undantekningar-
laust sá eldur, sem er kveikjan að
frekari fíkniefnanotkun. Allir
starfshópar á þessum vettvangi
þurfa að starfa vel saman og eiga
gott, jákvætt samstarf við fjöl-
miðla.
Að lokum má ekki gleyma að
nota reynslu fólks, sem er í aftur-
bata frá fíkniefnaneyslu, í þessu
starfi, en það verður þá að hafa
jafnað sig vel.
Megi öll þjóðin vakna af sínum
dróma og sjá raunveruleikann í
fíkniefnamálum. Segjum canna-
bisefnum stríð á hendur.
Hrafn Pálsson
félagsfræðingur hjá heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytinu.
Athugasemd
frá stjórn
B.í.
Vegna tveggja klausa í Helgar-
póstinum um fyrirspurn Biaða-
mannafélags íslands til Ferða-
málaráðs um Taiwan-för, óskar
stjórn BI að koma eftirfarandi á
framfæri:
Framkvæmdastjóri Ferðamála-
ráðs staðfesti við formann BI í sím-
tali 13. október sl., að umrætt boð
hefði borist og að formaður ráðs-
ins hefði þegið það. Fram-
kvæmdastjórinn óskaði sjálfur eft-
ir formlegri beiðni BÍ um skýring-
ar á málinu frá Ferðamálaráði.
Staðfest endursögn þessa samtals
— upphafs málsins — hefur verið
send öllum, sem sæti eiga í Ferða-
málaráði, svo þeir geti sjálfir met-
ið hvort ástæða sé til að beðist sé
afsökunar á því að spyrja ein-
faldra spurninga.
Formaður Bl hefur sagt Ferða-
málastjóra, að stjórn BÍ hafi aldrei
komið til hugar að saka hann per-
sónulega um að hafa stungið einu
eða öðru undir stól.
Stjórn Blaðamannafélags
Islands
Albert
strikarút
Gcedt og vorð
sem koma aóvart!
„ „ 'Á2—
i ■

/Í'A 1
Um opinbera
rangstöðu
Helgarpósturinn lýsir penna-
glöpum Alberts Guðmundssonar í
næstsíðasta tölublaði. Yfirlýsingin
um útstrikunina er „löng sending
fram miðjuna og hún skapar ólgu
við vítateigslínuna." (HP)'
Hér held ég að sé grundvallar-
misskilningur á ferð. Eins og Helg-
arpóstinum er kunnugt um er ekki
nema eitt lið inni á vellinum. Eftir
að samningsrétturinn var afnum-
inn er tómt mál að tala um að
senda lið í keppni. Almennar leik-
reglur eru engar og einhliða túlk-
un annars aðilans gildir. Það er þó
huggun harmi gegn, að boltann
fær Albert frá Steingrími og er því
rangstæður. Og þess vegna tekur
enginn mark á áframhaldandi
leik.
Það er býsna gaman að fylgjast
með því, hvernig ráðherrarnir fá
að valsa um völlinn:
1) Steingrímur efast um ágæti
stóriðju og vill jafnvel láta loka
iðjuverum; iðnaðarráðherra telur
þetta mesta bull.
2) Steingrímur lýsir vanþóknun
sinni á innrás Bandaríkjanna í
Grenada; Geir hefur ekki kynnt
sér málin — og þegar línan er
komin eru „engin skilyrði til að
fordæma einn þátt þessarar
flóknu atburðarásar." (Moggi 28.
10).
3) Albert vill strika út skuldir út-
gerðar; Halldör vísar því á bug og,
vitnar af því tilefni til gamals sann-
leiks um að skuldir verði að
greiða. Og svo mætti lengi telja.
Hvurs er hvað og hver er opin-
ber stefna þessarar ríkisstjórnar?
Yfirlýsing Alberts hefur vakið
mikla athygli. Að vísu skilja fæstir
hana. Jafnvel Albert gengur illa
að útskýra hana fyrir sjálfum sér.
Nú síðast í HP. Þar er orðrétt haft
eftir honum: „Hugmyndin er að
losa fyrirtækin við innlenda vand-
ann, þannig að þau standi eftir
með upphaflegar skuldir."
Mega þá allir aðrir strika út
„innlenda vandann?" T.d. það
fólk, sem hefur tekið vísitölubund-
in lán sem hafa vaxið að skuldum
miklu meira en nokkurn óraði fyr-
ir? Hvað er ekki „innlendur
vandi“ i þjóðfélaginu? Mér er
spurn.
Með slíku áframhaldi strika
fleiri og fleiri út ríkisstjórnina.
Hún er þó „innlendur vandi.“
Þorlákur H. Helgason.
Óli Tynes
og Grund
Ágæti Óli Tynes!
Bréf þitt í HP vakti undrun mína
og gremju. í fyrsta lagi segir þú að
grein blaðsins um Elli- og hjúkr-
unarheimilið Grund (þ.20. okt.)
hafi verið yfirborðskennd og verr
grundvölluð en leyfilegt er í um-
fjöllun um þá stofnun. Þetta tel ég
alrangt, því það er gífurleg þörf á
að draga vandann fram í dagsljós-
ið í stað þess að horfa framhjá
honum. Góður garðyrkjumaður
horfir ekki á illgresið vaxa í garð-
inum. í öðru lagi segir þú að skrif
HP skelfi bæði aðstandendur og
vistmenn; má vera að svo sé, en
það eru ekki skrifin sem eru skelfi-
leg, heldur sannleikur málsins, því
ekkert sem starfsstúlkan Dagmar
Sævaldsdóttir lýsir í greininni um
Grund er ósatt eða orðum aukið.
Hún segir satt og rétt frá.
í athugasemd þinni segir þú
einnig: „Á „saksóknara" Helgar-
póstsins má skilja að á Grund hafi
fólk litla tilfinningu fyrir andlegri
og líkamlegri vellíðan vistmanna
og að Grund sé gamaldags og
kaldranaleg stofnun. Þetta er
airangt".
Stuttu síðar í greininni segir þú
hins vegar: „Elliheimili eins og
Grund eru gamaldags stofnanir,
því skal ekki neitað." Hvort held-
ur viltu hafa? Þá segir þú að
heimildarmaður (Dagmar
Sævaldsdóttir) sé ekki slíkur að
það sé tilhlýðileg virðing að bera
óhróður hans á borð fyrir lesend-
ur og aðdáendur HP. Fordómarn-
ir leyna sér ekki. Samt segist þú
ekki efast um að ýmislegt mætti
betur fara á Grund. Því útskýrir þú
ekki nánar hvað það er?
Það kemur greinilega fram í
bréfi þínu að hlýju og umhyggju
skortir ekki í neinum mæli og
starfsfólk leggi sig allt fram og geri
sitt besta. Þetta hlýtur þú að vita.
Þu gekkst um gólf med Gísla for-
stjóra Sigurbjörnssyni. Þú talaöir
uid starfsfólk og vistmenn bless-
udu forstjórann. Dagmar ber hins
vegar út óhróður. Þú ert nú meiri
höfðingjasleikjan. Því færðir þú
ekki Gísla heldur blóm?
Þessar línur mínar eru ekki
skrifaðar til að gera lítið úr ævi-
starfi Gísla Sigurbjörnssonar né
árás á Elliheimilið Grund. Mér
sýnist hins vegar á skrifum þínum
að Gísli Sigurbjörnsson hafi lagt
allt af mörkum í þágu aldraðra í
gegnum tíðina, og það af heilum
hug. Þú þarft ekki að verja Gísla
fyrir Guði né mönnum. Þarfara
væri að kanna hug fólks almennt
í garð aldraðra þjóðfélagsþegna
og grennslast fyrir um hvort þar
sé ekki meginorskök vandans.
Særún Stefánsdóttir.
Er heimurinn HP?
Við skrifum Helgarpóstinn

Kæru kollegar.
í Helgarpóstinum fyrir réttu ári
er Árni Bergmann ritstjóri spurð-
ur um þær breytingar sem orðið
hafa á íslenskum fjölmiðlum
undanfarin ár. Þar segir hann
meðal annars:
„En eitt er neikvætt í þessari
þróun. Hún hefur eflt sjálfsálit fjöl-
miðlafólks afar mikið. Það er allt í
lagi í sjálfu sér að efla sjálfsálitið,
en það þarf alltaf dálítið til að
standa undir þvi. Það er dálítið
áberandi að kollegar okkar belgi
sig út eins og einmitt þeir séu aðal-
málið. Þekking þeirra er misjöfn,
en þeim hættir til að tala eins og
heimurinn sé þeirra sköpunar-
verk. Fjölmiðlaheimurinn verður
oft voðalega sjálfhverfur og fjöl-
miðlafólk verður sjálft fréttaefn-
ið...“
Ég vildi bara benda ykkur á
þessi orð Árna, því þau rifjuðust
upp fyrir mér þegar ég las síðasta
Helgarpóst. Þar var á einum fimm
stöðum sagt frá afrekum núver-
andi eða fyrrverandi skríbenta HP
og tengsl viðkomandi við blaðið
svo rækilega tíunduð að á stund-
um var maður í efa um hvort væri
tilefni skrifanna. Og leiðarinn var
ein samfelld lofrulla um það blað
sem lesendur héldu milli hand-
anna. En mér fannst ég hafa séð
flest það sem þar stóð áður, jafn-
vel á sama stað. Getur það verið?
Nei, það var ekki allt jafngott
sem Dagblaðið innleiddi í íslensk-
an fjölmiðaheim.
Meira var það ekki.
Þröstur Haraldsson.
Við þökkum kollega Þresti fyrir
ábendinguna, en viljum þó benda
á, okkur til örlítilla málsbóta, að
þegar tímamót verða á blöðum,
hvort sem þau heita Þjóðviljinn,
Morgunblaðið eða DV, þá þykir
ekki óeðlilegt að þau „líti um öxl
og horfi í eigin barm“ eins og
skáldið sagði. Fyrir þessu er sum-
sé hefð þótt um ágæti hennar
megi vissulega deila.
— Ritstj.
10 HELGARPÓSTURINN