Helgarpósturinn - 10.11.1983, Qupperneq 17

USTAPOSTURINN
Borgar Garðarsson og Róbert Arnfinnsson um Návígi Jóns Laxdal:
„Leikritið hefur marga fleti“
NÁ VÍGl — leikrit Jóns Laxdals
uerdur frumsýnt íþjóðleikhúsinu í
kuöld. Leikstjórar eru tueir;
Brynja Benediktsdóttir og höfund-
urinn. Hlutuerk eru fjögur og þau
eru leikin af Róbert Arnfinnssyni,
Borgari Garðarssyni, Guðrúnu Þ.
Stephensen og Balduini Halldórs-
syni. HP náði tali af þeim Róbert
og Borgari skömmu áður en tjald-
ið uar dregið frá og spurði þá fyrst
um frumsýningarskrekkinn.
— „Huu, jú, ég veit ekki alveg
hverju ég á aö svara," sagði Borg-
ar. ,,Eg fékk slæma kvefpest fyrir
nokkrum dögum og hef verið dá-
lítið áhyggjufullur út af því, en hit-
inn er að gefa sig. Ef ég er nervös
þá kenni ég bara kvefinu um. Ró-
bert fékk bakteríuna hins vegar
fyrr en ég og er búinn að ganga í
gegnum sin veikindi."
,,Já, ég er nú svo heppinn að ég
er aldrei haldinn frumsýningar-
skrekk,“ segir Róbert. ,,Það gerist
kannski einstaka sinnum að ég
missi matarlystina fyrir frumsýn-
ingu en meira er það ekki. Ég held
að það sé engin breyting þar á
varðandi sýninguna í kvöld. Ég
geng inn á sviðið með bestu sam-
visku, — og við öll. Við höfum gert
okkar besta og unnið eins og við
gátum til að sýningin mætti takast
vel. Meira getum við ekki gert og
vissan að um hafa lagt sig allan
fram nægir til að gera mann róleg-
an.“
— Um hvað fjallar NÁVÍGi?
„Það má horfa á leikritið frá
mörgum sjónarhornum," segir
Borgar. „Sumir sjá sennilega bara
eitt fyllerísstykki út úr því. Aðrir
sjá vonandi meira."
„Já, það má leggja út frá stykk-
inu á ýmsa vegu,“ samsinnir Ró-
bert. „Við áhorfendum blasa þrjár
manneskjur, sem mega muna sinn
fífil fegri varðandi lífshlaup og lífs-
starf. Það er kannski erfitt að
greina hverra fulltrúar þessar
manneskjur eru, hvaða lífsmáta
þær aðhyllast. Leikhúsgestum er
það í sjálfsvald sett.“
,,Á ytra borði segir leikritið frá
tveimur vinum, sem hittast. Ann-
ar þeirra er giftur og kemur konan
mikið við sögu. Þeir fara að gera
miklar áætlanir. Kannski má segja
að þetta séu dagdraumamennirn-
ir sem byggja loftkastala. Menn-
irnir sem gera plön en fram-
kvæma aldrei neitt,“ segir Borgar.
„í fáum orðum myndi ég
kannski segja, að þetta þríeyki
hafi þróast saman og skapað sér
ákveðið lífsform og búið sér til
veröld. Þó er sú uppbygging ekki
fræðileg, heldur hefur þetta bara
æxlast þannig. En nú vil ég ekki
koma upp um meira. Eitthvað
verður að vera eftir handa leik-
húsgestum sem hafa greitt fyrir
miðann sinn," segir Róbert.
„Tja, kannski mætti bæta við að
þarna er gamla Evrópa á ferð,
búin að tapa bæði tækninni og
peningunum,“ stingur Borgar inn
í og rýrir enn verðmæti frumsýn-
ingarmiðans.
— Og hvernig var að vinna með
tveimur leikstjórum?
„Það var reglulega skemmti-
legt,“ segir Róbert. „Ég lít nú
frekar á Brynju sem leikstjórann
en Jón Laxdal sem höfund með til-
lögurétt. Það er ekki á hverjum
degi sem leikarar hafa höfundinn
við hiiðina á sér. Jón hefur verið
mjög samvinnuþýður."
„Þau hafa bæði verið á fullu
sem leikstjórar," áréttar Borgar,
,,en það er rétt hjá Róbert að
verkaskiptingin hefur verið mjög
góð; Jón hefur séð um sálarlíf
persónanna en Brynja um tján-
ingu sálarlífsins. Þetta hefur gefist
mjög vel.“
— Hvernig hafa æfingarnar
gengið?
„Mjög vel,“ segir Róbert. „Þetta
hefur verið svolítið öðruvísi en
venjulega — en það er alltaf
spennandi að hnoða nýjan leir. Og
nú er ég alls ekki að segja að text-
inn sé leirburður," flýtir hann sér
að bæta við.
„Þetta hefur verið stórskemm-
tileg vinna. Það hefur verið stór-
kostlegt að fá að vinna með
kanónum eins og Róbert," segir
Borgar án þess að líta á kollega
sinn og heldur áfram: „Ég er mjög
hress fyrir sýninguna og trúi á
hana."
„það'sama segi ég,“ brosir
Róbert," og vona að öllum þyki
það sama."
„Ef ekki, þá er það kvefið,"
hnýtir Borgar við í lokin.
- IM
LEIKHÚS
...svo ég mœtti heyra....
Leikfélag Reykjauíkur sýnir:
Guð gaf mér eyra
(Children of a Lesser God)
Höfundur: Mark Medoff
Leikstjóri: Þorsteinn Gunnarsson
Leikmynd: Magnús Pálsson
Þýðandi: Úlfur Hjöruar
Lýsing: Daníel Williamsson
Búningar: Magnús Pálsson og Kristín Guð-
jónsdóttir.
Leikritunarlega er verkið nokkuð
skemmtilegt. Atburðum úr lífi aðalpersón-
anna og framvindu sambands þeirra er
frjálslega til skila komið, tiltölulega óháð
atvikarýmunum. Kennarinn er túlkur og
boðberi þess sem stúlkan segir (á táknmáli
heyrnarlausra). Hann stendur á margan hátt
milli tveggja heima: milli hinna heyrnar-
lausu og skólastjórans (umheimsins), milli
stúlkunnar og heyrnarlausra félaga hennar
Leikendur: Sigurður Skúlason, Berglind
Stefánsdóttir, Karl Ágúst Úlfsson, Sigríður
Hagalín, Harald G. Haralds, Lilja Þórisdótt-
ir, Valgerður Dan.
I gærkvöldi (núna áðan) var frumsýnt í
Iðnó margverðlaunað leikrit eftir Mark
Medoff, 43 ára gamlan bandarískan höfund.
Þar segir frá sambandi talkennara í heyrn-
leysingjaskóla (Sig.Skúla) og heyrnarlausrar
stúlku (Berglind), ástríðum þeirra og erfið-
leikum. Stúlkan er heyrnarlaus frá fæðingu
og kann ekki að lesa mál af vörum. Hún vill
ekki læra það heldur vera áfram í táknmáls-
heimi sínum. Kennarinn er túlkur hennar og
boðberi samræðna þeirra. Allt snýst þetta
leikrit í raun um samband, samskipti og
árekstra merkingarkerfa, málkerfa, teikn-
kerfa. Hvað gerist t.d. ef notendur eins teikn-
kerfis (í þessu tilviki heyrnarlausir) vilja ekki
líta á sína teiknnotkun (fingramál) sem
afbrigðilega heldur sem hluta af sinni tilfinn-
inga- og lífseigind? Hinir sem nota tungu-
málskerfið eru þá alveg eins „afbrigðilegir".
Ég held að sú merking sem dýpst ristir í
þessu verki sé þetta með mannlega reisn og
rétt sérhvers þegns að rækta sínar sérstöku
tilfinningaeigindir og nota sitt sérstaka
teiknkerfi til tjáningar á þeim.
„Ég held að sú
merking sem
dýpst ristir I
þessu verki sé
þetta með mann-
lega reisn og rétt
sérhvers þegns
að rækta slnar
sérstöku tilfinn-
ingaeindir og
nota sitt sérstaka
teiknkerfi til tján-
ingar á þeim“,
segir Siguröur
Pálsson m.a. I
umsögn sinni.
og þó einkum og sér í lagi milli sviðsins og
salarins. Við sem ekki skiljum teikn heyrnar-
lausra höfum kennarann til að túlka allt sem
stúlkan segir og hann segir við hana. Þetta
tvöfalda málkerfi sem er þannig allan
tímann í gangi á sviðinu er kannski það sem
íþyngir sviðsetningunni helst. Ekki þar fyrir
að Sigurður fer yfirleytt létt og leikandi með
það en ég hugsa að það myndi gefa hlutverki
hans meiri liðamót ef hann þýddi t.d. stund-
um mál hennar beint fram í sal (enda þótt
það sé lógískt að hann verði að horfa á hana
til þess að lesa mál hennar). Þetta er eitt
dæmi en í heild myndi ég ganga meira út frá
því sem stendur í leikskrá, að leikurinn ger-
ist í huga hans. Berglind er ekki leiklærð en
á móti kemur að hún talar þarna á sínu máli
(eða teiknkerfi) og veitir hlutverkinu og sýn-
ingunni þar með afar sannferðugan svip og
auk þess leikur hún af meiri háttar öryggi og
þokka. Þeim gekk einna verst fannst mér
með látbragðsleik (á veitingahúsinu t.d.).
Trúlega er það vegna þess að teiknkerfi
heyrnarlausra blandaðist ekki vel saman við
annað teiknkerfi sem er dálítið flókið svo
ekki sé meira sagt, þ.e.a.s. látbragðsleik.
Ekki ætla ég fremur venju að minnast á
alla, hvorki leikara né aðra og mætti þó
margt gott um t.d. Karl Ágúst og Lilju segja
en einkum og sér í lagi þó um Harald G.
Haralds. Skólastjóri hans fannst mér vera
eitthvert best unna leikaraverkið. Leikmynd
Magnúsar er sömuleiðis langrar frásagnar
verð. Öll er hún léttgrá og fangelsisgúmmí-
dúkur á gólfi. Fótatak heyrist ekki. Hljóð-
einangrun. (þannig má í raun lesa tema
verksins á sviðsgólfinu). Sviðið er eins og
stúkað af frá salnum með því að markera
sviðsopið. Tveir heimar. Á hálfgegnsæjum
I tjöldum sem strengd eru lóðrétt (aftur tveir
heimar sem skilja hvor annan til hálfs) er
svo varpað mynstrum í lit sem gefa ýmsa
staði til kynna. Fallegt.
HELGARPÓSTURINN 17