Helgarpósturinn - 05.04.1984, Blaðsíða 14

eftir Guörúnu Alfreðsdóttur mynd Jim Smart
„Lífshlaup mitt hefur oft á tíðum verið merkilega lygilegt. Það hafa
skipst á skin og skúrir eins og gengur, en það er bara til aukins þorska. Ég
iðrast einskis og hefverið ákaflega hamingjusamur maður. “
Eftir spjall við prestinn, kennarann, bindindis- og œskulýðsfrömuðinn
og manninn Árelíus Níelsson skilur maður vel meininguna í orðum fanga
nokkurs á Litla-Hrauni, sem töluð voru til Árelíusar, en þar hefur hann
verið fangaprestur að undanförnu í fjarveru sr. Jóns Bjarmans: ,,Við
höfum ekkert með prest að gera, en við viljum þig hérþví þú ert maður. “
„Ég er eiginlega sannkallaður útburður", seg-
ir séra Árelíus í glettnistón er við hefjum spjall
okkar. „Fæddur í Flatey á Breiðafirði árið 1910.
Móðir mín var ógift vinnukona, sem hafði auð-
vitað enga möguleika á að sjá fyrir litla, óvel-
komna baminu sínu. Var mér því tíu daga
gömlum komið fyrir hjá bróður föður míns í Bæ
í Múlasveit. Skfrður var ég fyrir ferðina upp á
land og ákvað húsfreyjan hvað strákur skyldi
heita. Hafði hún séð það fallega nafn Árelíus
(Aurelius) í bókinni Mannamunur eftir Jón Mýr-
dal. Eftir mánaðardvöl í Bæ var ég tekinn í
fóstur af ungum bamlausum hjónum.Sæmundi
og Maríu, sem bjuggu á Svínanesi í Múlasveit,
mestu myndarjörð. Hjá þessum góðu fóstur-
foreldmm bjó ég svo í tuttugu ár. Eina skóla-
ganga mín öll þau ár var þriggja mánaða nám
úti í Flatey er ég var átján ára. Þar lærði ég
ensku, dönsku og reikning og vctr að auki látinn
lesa mér til fróðleiks ýmis önnur fræði. Þama
kynntist ég fyrst ungmennafélagshreyfingunni,
sem ég hef alla hð síðan staríað mikið í, og
stofnaði er heim kom Ungmennafélagið Vísi.“
Fimmhundruð króna brúð-
kaupsveisla
- Hvenær fórstu þá fyrst í alvöru skóla?
„Það var árið 1930 er ég fór suður til Reykja-
víkur, staðráðinn í að fá að taka inntökupróf í
annan bekk Kennaraskólcins. Ekki þótti nem-
andinn líklegur til þess er hann upplýsti að
hann hefði aldrei í bamaskóla verið, hvað þá
unglingaskóla. En prófinu náði ég og útskrifaðist
tveimur ámm síðar sem dúx skólans. Eftir
námið tók við kennsla í nokkur ár; ég hef alltaf
haft mikla ánægju af því starfi og var ég m.a.
unglingaskólakennari suður í Garði, farkennari
heima í Múlasveit en lengst af var ég kennari í
Stykkishólmi, þcir sem ég las jafnframt Mennta-
skólann utanskóla og lauk stúdentsprófi vorið
1937.
- Þá tekur guðfræðinámið við, en hvers
vegna guðfræði?
,JWig Iangaði til að læra uppeldis- og sálar-
fræði í Danmörku en engir peningar vom til.
Skólastjóri Kennaraskólans Freysteinn Gunn-
arsson ráðlagði mér að byrja í guðfræðideild og
sagði sem svo, „við skulum sjá hvort ekki birtir
til í þjóðfélaginu svo þú komist í skólann í Dan-
mörku". Ég lauk svo guðfræðiprófi eftir þrjá
vetur, vorið 1940, en hafði það nú jafnframt af
að gifta mig í miðjum prófönnum má segja. Mér
hafði tekist að spara saman fimmhundmð krón-
ur og fyrir þær var brúðkaupsveislan haldin.
Konan mín, Ingibjörg Þórðardóttir, var dóttir
hreppstjórans heima í Múlasveit og við kynnt-
umst er ég var þar farkennari."
- Hvar var svo fyrsta „brauðið"?
„Það var að Hálsi í Fnjóskadal, þangað vígðist
ég í júní 1940, en um haustið losnaði Staður á
Reykjanesi, nú Reykhólaprestakall,og vorum við
þar á heimaslóðum í þrjú ár. Þá hafði ég skóla á
heimili okkar og sumir nemendanna, sem áttu
langt heim, bjuggu hjá okkur yfir skólatímcinn.
Þá var nú stundum þröngt á þingi í þeim tveim-
ur litlu herbergjum, sem við höfðum. En það fór
vel um alla.“
Jesúbarnið óskilgetið
- Einhvern tíma sendu nokkur sóknarböm
þín skcimmabréf til biskups, ekki satt?
irJú, mikið rétt, það var eftir að ég gerðist
prestur á Eyrarbakka 1943. Þá hafði ég skv.
bréfinu gefið í skyn í jólaræðu, að Jesúbamið
væri óskilgetið og það líkaði víst ekki öllum að
heyra. Minn ágæti biskup sr. Sigurgeir spurði
hvort ég vildi ekki sjá bréfið en það kærði ég
mig ekki um. Vildi ekki þurfa að sjá þar undir-
skriftir sóknarbama minna, enda ætlaði ég síst
að fara að erfa þetta við nokkurt þeirra. Ég undi
mér vel á Eyrarbakka og allt féll í ljúfa löð. Þetta
var reyndar mjög erfiður tími á köflum, konan
mín fékk berkla og þurfti í burtu til lækninga. Ég
var einn með heimilið og bömin í þrjú ár, en á
þeim tí'ma lést einn drengjanna okkar úr berkl-
um, fimm ára gamall.
Nú, ásamt prestsstörfunum fékkst ég töluvert
við kennslu á Eyrarbakka, Stokkseyri og Selfossi
og var svo líklega fyrsti fangapresturinn, því þá
þegar hafði ég mikil samskipti við fanga á Litla-
Hrauni og áhuga á öllum þeirra málum."
- Síðantekurðuviðeinumstærstasöfnuðin-
um í Reykjavík, sem þá var stofnaður?
irJá, haustið 1953 tók ég við Langholtssókn,
sem þá var kirkjulaus. Þau vom ófá embættis-
verkin, sem fóm fram á skrifstofu prests á
heimili hans, en ekki vom þau síðri fyrir það.
Enda fór það svo að safnaðarheimilið var byggt
á undan kirkjunni. Með því góða fólki í Lang-
holtsssöfnuði átti ég svo ógleymanlegt sam-
starf þar til ég lét af embætti árið 1980.“
A móti glötunarkenningunni.
- Ertu sáttur við lífshlaup þitt er þú lítur til
baka?
irJá, ég get ekki annað sagt, ég er ákaflega
ánægður að hafa fengið að helga mig kennslu
og prestsstörfum ásamt æskulýðs-og bindindis-
málum, annars hef ég ekki óskað mér. Ég hef
verið mjög hamingjusamur maður og hef aldrei
þurft að biðja neinn um neitt fyrir mig. Ég hef
upplifað margt og allt til góðs, jafnt það erfiða
sem góða. Best er að lifa þannig að maður þurfi
einskis að iðrast."
1ɧ|