Helgarpósturinn - 05.04.1984, Blaðsíða 15

Séra
Arelíus
Níelsson
í Helgarpóstsviðtali
- Hvert er viðhorf þitt til kirkjunnar al-
mennt?
,4Cirkjan hefur sannarlega komið mörgu góðu
til leiðar í gegnum tíðina en hún hefur líka oft
misskilið hlutverk sitt. Helgisiðir og játningar
hcifa gjcirncin verið meira metin en kjami kær-
leikans og þá á ég við að umbúðimar hcifi verið
teknar fraun yfir kjamann. Ég er á móti ýmsu í
fræðigreinum kirkjunnar, t.d. glötunarkenning-
unni og friðþægingarkenningunni - að Guð,
faðir kærleikans, hafi skapað milljónimar til að
kveljast í logum helvítis, að undanteknum fá-
einum „frelsuðum" sálum. Einnig er ég á móti
bókstafstrú og bókstafsblindu, sem víða kemur
fram í hinum svonefnda ,rétttrúnaði“. Þó að
Luther hafi verið frumherji frjálsrar hugsunar,
þá gat hann samt verið bókstafstrúarmaður ,
þótt hcinn gerði mun á bókum biblíunnar. Hann
var líka um of fordómafullur, t.d. gagnvart gyð-
ingum. Ég hef ætíð haft tilhneigingu til að fylgja
þeim sem em ofsóttir, minnihlutahópum og
öllum þeim sem minna mega sín yfirleitt. Krist-
índómurinn er eiginlega fólginn í aðeins einu
orði: elskið - hugsið um aðra eins og bömin
ykkar."
- Hefurðu einhvem tíma efast í trúnni?
„Það er nú e.t.v. dáh'tið erfitt að svara því.
Þegar ég vígðist til prests og átti að lofa að
predika „Guðsorð" rétt og hreint, þá spurði ég
sr. Sigurgeir biskup hvort ég mætti ekki láta
samviskuna ráða ef á reyndi fremur en bókstaf-
inn og tók hann því vel. En spumingunni get ég
líklega best svarað á þá leið, að ég hef aldrei
efast um að sólin komi upp aftur þó hún heifi
sest um stund. Mér hafa auðvitað oft fundist
allar dyr lokaðar en vitað að eitt lítið ljós getur
orðið að milljón Ijósum. Ég hef lifað í trúnni á
sigur ljóssins og sú trú hefur ekki bmgðist mér
enn.“
Vinn að œvisögunni
- Hvað hefurðu helst fyrir stafni eftir að þú
lést ai störfum? Ég sé hér stafla af handritum,
fæstu mikið við skriftir?
irJá, ég skrifa alltaf eitthvað á hverjum degi,
annars gæti ég þess nú líka að fcira mikið út og
hreyfa mig eins og ég get. En oftast er ég kominn
að skrifborðinu mínu kl. 6 að morgni og.hugsa
ekki um laun heldur aðeins starf. Já, handritin
eru mörg en ég ætla aðeins að nefna það síðasta,
frá því á nýársdag. En það er ævisaga mann-
vinarins mikla Henry Duncint, stofnanda Rauða
krossins, en um hann hefur ekkert verið ritað á
íslensku fyrr. Og svo gríp ég í að skrifa eigin
sögu, þegar ekki er annað sem grípur hugann
föstum tökum. Ég hef alltaf verið hamingjusam-
astur, þegar ég hef haft mest að gera.“
- Em kirkjumar ekki illa nýttar, mætti ekki
hafa þar fjölbreyttari starfsemi?
JCirkjumar em yfirieitt illa nýttar sem kirkjur,
en þegar safnaðcirheimilin bætast við er ekkert í
Scunfélciginu, sem er betur sótt, nema þar sem
skólamir kalla bömin samcin með skyldu. Safn-
aðcU"heimilin em að vissu leyti nýtt fyrirbrigði í
kirkjulegri starfsemi hér á landi og hið hljóðláta
starf sem þar er unnið er ekki til umræðu yfir-
leitt, því það þarf hvorki að borga peninga til að
koma né skatta til að byggja, þó tekið sé á móti
þúsundum manna, bæði til félagsstarfsemi og
skemmtana árið um kring. Hver mundi ekki
telja það sjálfsagt í öðm samkomuhúsi, að
greiddar væm fjárfúlgur fyrir yfir tvöhundmð
fundi á ári, eins og t.d. AA-samtökin njóta í
safnaðarheimili Langholtssafnaðar. Og þar er
einnig f jöldi annarra funda árlega.“
Gefallar tekjur upp til skatts
- Er það rétt, að þú hafir einu sinni verið
tekjuhæsti prestur landsins?
,£kki hef ég nú hugmynd um það. En finnst það
heldur ólíklegt. Hinsvegar hélt ég áfram að gefa
allar mínar tekjur upp til skatts eftir að ég kom
hingað til Reykjavíkur. Líka hinar svonefndu
aukatekjur (þóknun fyrir giftingcir, skímir og
jarðarfcirir). Þær höfðu ekki alltaf verið gefnar
upp, enda ekki svo á eftir því gengið. En nú er
allt slíkt tcdið frcim. Jú, líklega þótti það eitthvað
skrítið á sínum tíma, að hann Árelíus þénaði
meira en margir aðrir prestar, og þetta var nú
ástæðan. En ekki það, að í minni sókn giftust
fleiri eða dæju.“
- Svo við vindum okkur aðeins yfir í ver-
aldarvafstrið, hvað finnst þér um íslensk stjóm-
mál í dag?
„Ég er nokkuð ánægður með þau. Ég get
eiginlega fundið mig heima í öllum flokkum.
Hvar í heiminum væri t.d. hægt að mynda ríkis-
stjórn á borð við stjóm Gunnars Thoroddsens,
annars staðar en hér. Það er það góða við
stjórnmálamennina okkar að þeir em allir að
einhverju leyti bæði til vinstri og hægri. Ófgam-
ar eru litlar. En ánægðastur er ég með þann frið
og frelsi sem hér ríkir og að atvinnuleysi er hér
nánast óþekkt."
- Hvað um heimsmálin, vígbúnaðcirkapp-
hlaupið?
„Þar er ég hræddur, þar þarf ég hvað sterk-
asta trú. Líf og hamingja mannfólksins em und-
ir því komið að vopn verði lögð niður. Það væri
óskandi að stjórnendur í austri og vestri gætu
fundið hcuningjuna í því að takast í hendur og
vinna saman. Ég er einlægur friðarsinni í hug-
sjón og framkvæmd."
- Hvert er álit þitt á kvenréttindahreyfing-
unni?
,Áfér finnst ekkert sjálfsagðara en að maður
og kona séu jafningjar á öllum sviðum. Hcifi
sömu laun fyrir sambærilega vinnu og hafi
sömu möguleika í lífinu. En konan er hæfari á
tilfinningasviðinu - til að elska og gefa og beita
kröftum sínum í þágu hinna bágstöddu. Móður-
hlutverkið á sjálfsagt sinn stóra þátt í því. - Jú,
vissulega væri æskilegt að karlmennimir,
margir hverjir, hefðu nánari scimskipti við
börnin sín. Ég fann sjálfur hversu nákomnari ég
varð mínum börnum er ég annaðist þau ein-
samall og varð að láta þau sitja í fyrirrúmi.
Karlmaðurinn aftur á móti er e.t.v. víðsýnni en
konan, vegna þess hve hún hefur verið einangr-
aðri, en það er nú reyndar að breytast."
Sé engan mun á vígðri og óvígðri
sambúð
- Hvemig líst þér á ungu nútímafjölskylduna
- hjón í óvígðri sambúð - og hverja telurðu
helstu ástæðuna fyrir fjölgun skilnaða?
„Mér finnst sú fjölskylda ekki á nógu traust-
um grunni, heimilið er hið raunvemlega bjarg
sem samfélagið byggist á, því skal það mikils
metið. Og þar er konan sá fulltrúi Guðs, sem
mest þarf að meta. Ég sé engan mun á vígðri eða
óvígðri sambúð ef vígslan er aðeins fet inn í
kerfi samfélagsins. En sé vígslan tekin sem heil-
ög athöfn, sem tengi ástheitar sálir, þá er hún
mikils virði. Og „ógift" hjón sem elska hvort
annað em af Guði vígð. Fjölgun skilnaða stafar
helst af því að fólk giftist of ungt, það skilur ekki
hlutverk sitt sem elskandi eða eiginmaður og
eiginkona. Auk þess er það hraðinn, hávaðinn,
tæknimenningin, sem dregur fólk meira og
minna sundur og út af heimilunum."
- Hvað væri helst til bóta svo mannlífið megi
blómstra betur?
„Uppeldi þar sem trú, von og kærleikur væru
sett í hásæti; á heimilum, í skólum og kirkjum.
Og þar sem foreldrar, fræðarar og prestar væru
samtaka um að rækta þessar dyggðir öllu öðru
fremur. Skapa þannig gróandi þjóðlíf þar sem
takmarkið er frelsi og friður."
- Eitt að lokum, hefur presturinn Árelíus
aldrei átt í barátu við manninn Árelíus?
„Nei, til þess hefur nú ekki þurft að koma, því
persónan hefur ráðið umfram prestinn. Sam-
viskan og skynsemin í eigin hjarta hefur haft
yfirhöndina á úrslitastundum að mér finnst.
Trúðu á tvennt í heimi
Tign sem æðsta ber:
Guð í alheims geimi,
Guð í sjálfum þér.
Mín Guðsmynd er óþekkt afl sem er æðsta
orkulind tilverunnar, að vissu leyti uppspretta
lífsins sjálfs."