Helgarpósturinn - 16.08.1984, Qupperneq 7

Viðskipti með myndbönd hér á
landi hafa smám saman verið að
færast í eðlilegt horf eftir langt
umbrotaskeið. Enn er þó allróstu-
samt á íslenskum myndbanda-
markaði, og sem fyrr eru það
myndbandaleigurnar og Samtök
rétthafa myndbanda sem takast á.
Samtök rétthafa myndbanda á
íslandi (SRM) hafa eins og kunnugt
er gengið hart fram í því að
hreinsa íslenska myndbanda-
markaðinn af ólöglegum spólum,
myndböndum sem höfundarrétt-
ur hefur ekki verið greiddur af.
Með nýju höfundarréttarlögun-
um, sem Alþingi samþykkti í vet-
ur, var SRM gert hægara um vik
við að framkvæma þetta ætlunar-
verk sitt. Hinir brotlegu fá nú á sig
lögreglurannsókn og opinbera
kæru en áður þurftu rétthafar að
höfða sín mál sjálfir.
Veislulok
„Nýju lögin gefa okkur mikla
von um að menn láti sér skiljast að
nú er veislan búin,“ segir Frid-
bert Pálsson, forstjóri Háskóla-
bíós, formaður SRM. „Nú sjá
menn væntanlega að þeir verða
að afla sér réttinda fyrir þeim
myndum sem þeir eru með til
dreifingar."
Veislan, sem Friðbert Pálsson
talar um, hefur falist í eftirfarandi
innkaupaháttum myndbandaleig-
anna: Þær kaupa erlendis kvik-
myndir á myndböndum sem að-
eins eru ætlaðar til einkanota
kaupandans, ekki til útleigu. Þess-
ar myndir kaupa leigurnar á um
1500 krónur hverja og fjölfalda
þær svo eftir þörfum. Þetta hefur
þótt gefa góðan arð en er bara
óvart kolólöglegt.
Löglega leiðin er ekki næstum
því jafn ábatasöm. Hún felst í því
að afla sér einkaréttar á íslenskri
dreifingu tiltekinna kvikmynda á
myndböndum og um hann þarf að
semja við framleiðendur, eða er-
lenda dreifingaraðila viðkomandi
mynda. Þeir sem afla sér einka-
réttar á dreifingu myndanna hér-
lendis eru í rauninni heildsalar.
Þeir kaupa eitt eintak („master")
af tiltekinni mynd, fjölfalda hana
hér heima, pakka henni inn og
setja á hana íslenskan texta, og
selja síðan eintök af henni á
myndbandaleigurnar, neytenda-
markaðinn. Þá er verðið á hverri
spólu líka komið upp í 3000—5000
krónur.
Myndbandaheildsalar hér á
landi munu nú vera talsvert á ann-
an tug talsins, þar á meðal eru
stærstu kvikmyndahúsin í Reykja-
vík, Fálkinn hf„ Steinar hf„
Hamrasel, Videómyndin, Videó
Leó, svo og nokkrir einstaklingar
og einstakar myndbandaleigur.
Þeim kvikmyndatitlum á mynd-
böndum hér á landi sem ekki hef-
ur verið samið um dreifingarrétt-
inn á fer nú óðum fækkandi, en að
sögn Gunnars Guðmundsson-
ar, framkvæmdastjóra og lög-
fræðings SRM, eru enn þó nokkur
brögð að því að myndbandaleigur
fjölfaldi myndir sem enginn inn-
lendur aðili hefur keypt dreifing-
arréttinn að. Gunnar segir að SRM
hafi látið þessi tilvik að mestu af-
skiptalaus eftir að nýju lögin tóku
gildi, en þess í stað einbeitt sér að
grófustu brotunum. Rannsóknar-
lögreglan kannar nú fyrsta málið
af því tagi og hefur m.a. hneppt
þrjá menn sem tengjast því í
gæsluvarðhald. Hér er um að
ræða kæru um fjölföldun og föls-
un. Mynd, sem kvikmyndahúsið
Regnboginn gat sýnt fram á að
það hefði dreifingarréttinn að,
hafði verið pakkað inn í samskon-
ar umbúðir og frá Regnboganum,
og miði Kvikmyndaeftirlitsins á
spólunum hafði jafnframt verið
falsaður, að því er virðist.
Hatrammar
deilur
„Svona starfsemi á auðvitað
ekki að þekkjast, það er skömm
að þessu," segir Ingimundur
Jónsson, eigandi Videóspólunn-
ar sf. og formaður nýstofnaðra
Samtaka íslenskra myndbanda-
leiga. „Við verðum að komast út
úr þessum frumskógi, sem þessi
viðskipti hafa verið í,“ segir hann.
Þar með er ekki sagt að eigend-
ur videóleiga vilji stíga skrefið til
fulls og vera aðeins með myndir
sem innlendir heildsalar hafa
dreifingarréttinn á. Margir þeirra
vilja áfram vera með þær myndir
í friði „sem enginn veit hver á rétt-
inn að og enginn skiptir sér af hér
uppi á litla Islandi," eins og einn
leigueigandi komast að orði við
Helgarpóstinn. í augum margra
félagsmanna í Samtökum ís-
lenskra myndbandaleiga er SRM
ennþá óvinurinn. Samtök rétthafa
myndbanda hafa komið í veg fyrir
að leigurnar hafi getað farið sínu
fram í einu og öllu. Hatrammastar
urðu deilur þessara aðila líklega í
fyrravetur, þegar SRM stóð fyrir
Samtökum rétthafa myndbanda hefur
tekist aö draga verulega úr ólöglegri
myndbandadreifingu hér á landi. Sumir
eigendur myndbandaleiga hugsa nú
varaformanni samtakanna Friðbert
Pálssyni, forstjóra Háskólabíós þegj-
andi þörfina. Þeir saka hann meðal ann-
ars um aö notfæra sér forstjórastöðuna
hjá Háskólabíói til aö hygla bróður sín-
um, en þeir bræöur eiga í sameiningu
myndbandaheildsöluna Videó Leó.
„Þessar ásakanir eiga sér engan stað í veruleikanum. Þessir menn eru að reyna að rakka mig niður." Friðbert Pálsson.
Sjá næstu síðu