Helgarpósturinn - 17.01.1985, Blaðsíða 17

KVIKMYNDIR
Nýbylgjuspenna
REGNBOGINN: Uppgjöriö (The Hit).
Bresk, 1984.
Handrit: Peter Prince.
Kvikmyndataka: Mike Molloy.
Tónlist: Eric Clapton og fl.
Leikstjórn: Stephen Frears.
Aðalhlutverk: John Hurt, Tim Roth, Terence
Stamp, Laura Del Sol, Bill Hunter, Fernando
Rey og fl.
Willie Parker (Terence Stamp) er smá-
krimmi. Hann tekur þátt í meiriháttar af-
broti, kemur upp um félaga sína fyrir rétti til
að sleppa betur út úr dæminu sjálfur og fær
greinileg loforð vina sinna að þeir muni
finna hann í fjöru fyrir vikið, þótt síðar verði.
Tíu ár líða. Parker orðinn lókal, gúddi gæi í
smáþorpi á Spáni. Dag einn birtast nokkrir
náungar, ræna honum og afhenda atvinnu-
morðingja, Braddock að nafni (John Hurt)
sem ásamt aðstoðarmanni sínum Myron
(Tim Roth) hefur tekið að sér að koma Parker
til Parísar þar sem gamlir góðkunningjar
hans bíða hans með vopnin klár. Bílferðin
norður Spán hefst. Tvímenningarnir harð-
skeyttu drepa alla þá sem geta gert þeim lífið
leitt nema stúlkukind eina, Maggí að nafni
(Laura Del Sol), sem bætist í hópinn sem eins
konar gísl. Parker tekur þessu öllu með ró-
semi, hefur búist við viðlíka heimsókn árum
saman og búið sér til eins konar fílósófíu
dauðans sér til sáluhjálpar: Að kveðja lífið er
aðeins andartak hreyfingar yfir á nýtt til-
verustig þar sem allt heldur áfram sem áður
var. Hið einfalda verkefni leigumorðingj-
anna breytist því í eins konar existensíalískt
ferðalag þar sem margbreyttara og flóknara
'samband myndast milli ferðalanganna en til
stóð í upphafi.
The Hit hefur talsvert spennandi atburða-
rás og gæti eflaust flokkast undir sakamála-
myndir ef efnistökin væru ekki nokkuð sér-
stæð. Myndin hefur yfir sér nýbylgjuslikju
sem mjög er í tísku meðal kvikmyndafram-
leiðenda þessa stundina, ekki síst meðal
þýskra kvikmyndagerðarmanna. Þannig er
The Hit um margt líkt nýrri verðlaunakvik-
mynd Wim Wenders, Paris, Texas, sem enn
er ókomin hingað til lands, bæði hvað varðar
umhverfi (eyðilegar sléttur og annarlegt
landslag) og hugsun (ferðin og uppgjörið við
fortíðina) • Paris, Texas er þó miklu dýpri og
betri mynd. The Hit fer vel af stað, gefur góð-
ar vonir, en handritshöfundur og leikstjóri
lenda í vandræðum með fléttuna og lausnin
verður skjót, vanhugsuð og illa unnin — og
kvikmyndin fellur í lokin. -IM.
LEIKLIST
eftir Hlín Agnarsdóttur
Konan og barnið — sálin og Guð
Leikfélag Reykjavíkur sýnir Agnes — barn
Guðs eftir John Pielmeier.
Þýðandi: Úlfur Hjörvar.
Tónlistarumsjón: Hjálmar H. Ragnarsson.
Lýsing: Daniel Williamsson.
Leikmynd: Steinþór Sigurðsson.
Leikstjórn: Þórhildur Þorleifsdóttir.
Aðalhlutverk: Guðrún S. Gísladóttir,
Guðrún Ásmundsdóttir og Sigríður
Hagalín.
Agnes — barn Guðs eftir John Pielmeier,
sem nú er sýnt í Iðnó, er á margan hátt at-
hyglisvert og spennandi leikrit, sérstaklega
fyrir þá sem finnst gaman að pæla í marg-
ræðri merkingu hluta og fyrirbæra mannlífs-
ins. í blöðum hefur verkinu verið lýst sem
sálfræðiþriller og aðaláherslan verið lögð á
sögu Agnesar, sem er 21 árs gömul nunna.
Leikritið snýst að vísu um sögu hennar, sem
okkur er sögð af tveimur konum, annars
vegar geðlækninum Mörtu og hinsvegar af
abbadísinni móður Miriam. Saga Agnesar er
merkileg fyrir þær sakir að hún hefur eign-
ast barn í ídaustrinu, sem síðar finnst dáið í
ruslakörfu. Agnes er sökuð um að hafa deytt
sitt eigið barn. Það er því verk geðlæknisins
að kanna sakhæfni hennar, en jafnframt
skýringuna á faðerninu. Dr. Marta Living-
stone ætlar sér að rannsaka Agnesi á grund-
velli geðlæknisfræðinnar og er einhverskon-
ar fulltrúi vísindahyggju. Það gerir hún gegn
vilja abbadísarinnar .Miriam, sem fyrst og
fremst er í mun að verja sanna og hreina
guðstrú Agnesar. Þannig birtist okkur í meg-
indráttum eitt aðalþema þessa leikrits, nefni-
lega togstreitan milli vísinda og trúar eða, ef
einhver vill, baráttan milli skynsemi og til-
finninga. En verkið hefur fólgnar í sér aðrar
og fleiri merkingar innan þess ramma, sem
hér hefur verið lýst. í verkinu má finna ýms-
ar skírskotanir sem tengjast sálarlífi kvenna,
m.a. afstöðu þeirra til eigin líkama, kynlífs og
barneigna. í því sambandi má nefna fyrirlitn-
ingu þeirra á eigin líkamsstarfsemi, sem get-
ur brotist út í sjálfsafneitun, m.a. með því að
hætta að borða. Agnes hættir að borða
vegna þess að þá verður hún mjó og þjáist
eins og Kristur og það er fallegt að þjást fyrir
aðra.
Nöfn þessara þriggja kvenna, sem leikritið
snýst um gefa okkur vissa vísbendingu við
nánari athugun. í Biblíunni segir frá systrun-
um Mörtu og Maríu, sem Kristur heimsótti í
þorp nokkuð. María settist strax við fætur
Krists og hlýddi á orð hans, en Marta var
önnum kafin við mikla þjónustu. Þegar
Marta bað Krist síðan að segja Maríu að
hjálpa sér við heimilisstörfin sagði hann:
„Marta, Marta, þú ert áhyggjufull og mæðist
í mörgu, en eitt er nauðsynlegt. María hefur
valið góða hlutann, hann skal ekki verða tek-
inn frá henni." (Lúk. 10.)
Ef til vill endurspeglast aðalþema verksins
'í þessari frásögn Biblíunnar, því mæðu geð-
læknisins Mörtu er teflt fram sem andstæðu
við klausturlífið og þann góða hluta, sem
móðir Miriam hefur valið, því það kemur
fram í leikritinu að hún hefur ekki verið
nunna alla sína tíð. í gegnum mál Agnesar
Ný markaðsvara — mjúsíköl
Hitt leikhúsið sýnir Litlu hryllingsbúðina.
Laust mál og bundið: Howard Ashman.
Tónlist: Alan Menken.
Lýsing: David Hersey.
Leikmynd: Guðbjörn Gunnarsson.
Brúður: Martin P. Robinson.
Búningar: Guðmunda Þórisdóttir.
Hljómsveitarstjórn: Pétur Hjaltested.
Hljómstjórn/upptaka: Gunnar Smári
Helgason.
Þýðing: Einar Kárason (laust mál) og
Magnús Þór Jónsson (bundið mál).
Aðalhlutverk: Leifur Hauksson, Edda
Heiðrún Bachmann, Gísli Rúnar Jónsson,
Þórhallur Sigurðsson og fl.
Líklega er Hitt leikhúsið það fyrsta á Ís-
landi, sem framkvæmir áform sín í krafti fjár-
magns frá einkaaðilum og einnig vegna
góðra sambanda við ýmsa geira vitundar-
iðnaðarins s.s. í plötuútgáfu. Tilurð leikhúss-
ins er svo sem i anda þeirra tíma sem við lif-
um á, frjálshyggjan veður yfir, markaðslög-
málin og söluhyggjan eiga að gilda alls stað-
ar, einnig í svokallaðri leikhúsmenningu. Á
meðan skrimtir sú frjálsa leikstarfsemi sem
rekin hefur verið við Jilið ríkisreknu leikhús-
anna. Ef til vill má halda því fram, að hún
hafi aldrei náð sér almennilega á strik, vegna
þess að forsprakkar hennar vildu ekki eða
þorðu ekki að fá einkaaðila til að styrkja sig,
þegar hvorki var hægt að treysta á opinbera
styrki né aðsókn. Hinsvegar má ekki gleyma
að innihald og stefna leikhúsa á borð við Al-
þýðuleikhús, svo dæmi sé tekið, hefði varla
hlotið náð fyrir augum peningamanna, verk-
efnaval þess samræmdist ekki þeim sölu-
sjónarmiðum, sem nú er aftur á móti lagt af
stað með í vegarnesti í Gamla bíói.
Hinir metnaðarfullu og framtakssömu yfir-
umsjónarmenn Hins leikhússins (Sigurjón
Sighvatsson og Páll Baldvin Baldvinsson)
vissu vel, þegar þeir freistuðu þess að stofna
enn eitt atvinnuleikhúsið í Reykjavík, að þeir
yrðu að velja stykki sem gengi í liðið og það
er eins víst að „Litla hryllingsbúðin" er eitt-
hvað sem „fólkið vill“.
í stuttu máli gerist leikurinn í blómabúð
Músnikks nokkurs, þar sem reksturinn hefur
ekki gengið of vel. Þar vinnur blómarækt-
andinn Baldur, sem verður fyrir tilviljun
frægur og ríkur á að rækta mannætuplönt-
una Auði 11. Leikurinn snýst svo um þau áhrif
sem plantan hefur á líf Baldurs, afdrif hans
og nokkurra annarra persóna, sem við sögu
koma.
Yfirumsjónarmenn hafa haft vit á að höfða
til ansi breiðs áhorfendahóps með þessu vali
og er stykkið ekki hvað síst eitthvað sem
gengur í unglinga. Þeir voru líka klókir þeg-
ar þeir fengu Einar Kárason rithöfund til að
þýða laust mál og Megas til að þýða bundið
mál. Með þeim næst til róttæku poppsnobb-
aranna og menntamanna á frjálslyndisflippi,
sem löngum hafa haft andstyggð á söiu-
mennskuliðinu í poppbransanum. Þýðingin
hefur tekist vel. Hún er að vísu ameríkanser-
uð eins og við erum hér á poppmölinni. Þýð-
endur hika ekki við að nota slettur og slang-
ur og á það oft vel við. Ég er þó ekki viss um
að allir séu jafnvígir á sletturnar og gæti trú-
að að fjöldinn allur áttaði sig ekki á fyndn-
inni sem fóigin er í að rugla saman orðunum
exótískur og erótískur, J)ótt upplýst frumsýn-
ingarliðið gerði það. Ymis fyrirbæri í texta
hafa verið staðfærð, svo og fyrirtæki, sem fá
ágætis auglýsingu út á það.
Tónlistin er einhverskonar samblanda af
ljúfpoppuðum dægurlögum, sem festast í
manni og hressilegum rokknúmerum, sem
eru þó aðallega sungin af Auði II, ógnvaldi
verksins.
(Agnes þýðir hin hreinlífa) endurspeglast svo
togstreita þessara kvenna, sem rekja má til
mismunandi afstöðu þeirra til almættisins og
jarðlífsins; þær eru tákn um hina stöðugu
baráttu milli skynsemi_ og tilfinninga og
Agnes verður bitbeinið. í síðara nafni Mörtu
Livingstone — er einnig vísað til ákveðins
læknis sem flæktist í frumskógi, Marta er aft-
ur á móti flækt í frumskógi síns eigin sálar-
lífs. Það verður því nauðsynlegt fyrir hana að
leysa mál Agnesar, því þannig knýr hún einn-
ig fram lausn á sínum eigin vanda sem m.a.
f jallar um hennar eigið barnleysi og guðleysi.
Sjálft faðernismál Agnesar svo og dauði
barns hennar skiptir svo minna máli í fram-
vindu verksins. Með því að byggja leikritið
upp í kringum þessar konur á þennan hátt
tekst höfundinum að varpa ljósi á ýmis önn-
ur mál, sem einkenna okkar samtíma. Það
eru mál sem skipta ekki einungis konur máli,
heldur allt mannkyn, amk. hið vestræna.
Textinn fær heimspekilegt inntak, þar sem
spurt er hvort manneskjan geti lifað af, ef
hún lokar sig af. Þar með tvinnast einnig
saman tengslin milli sálarfræði og trúar-
bragða, þ.e. höfundur dregur upp hliðstæðu
milli þeirra huggunar sem finna má í geð-
meðferðum nútímans svo og í helgiathöfnum
trúarbragðanna, í þessu tilviki klausturlífs-
ins.
Hinsvegar varð leikræn útfærsla þessa
verks ekkert sérstaklega heillandi og brást
verkinu á sviðinu í Iðnó. Sýningin sótti aldrei
nægilega í sig veðrið og varð aldrei eins
kröftug og búast mátti við, hvað sem olli því.
Til þess að koma þessu á að giska 3ja-4ra
milljón króna gullblóti á fjalirnar þarf auðvit-
að frábæra krafta á öllum sviðum, ef ekki á
að fara illa. Og eins og að líkum lætur skortir
ekki nöfnin, hvorki heimsfræg erlend né inn-
lend. Það eru sem sagt engir slorkraftar á
ferðinni, enda hefur sífellt verið hamrað á
því í fjölmiðlum undanfarna daga. En þrátt
fyrir skrautfjaðrir, þá þarf fyrst og fremst
góða sveit leikara í helstu hlutverk. Við höf-
um ekki beinlínis getað státað okkur af leik-
urum, sem geta leikið, sungið og dansað, allt
í sömu andránni. Fyrir mér er stjarna sýning-
arinnar Edda Heiðrún Backmann í hlutverki
Auðar, heimsku ljóskunnar, sem vinnur með
Baldri í blómabúðinni. Edda á lof skilið fyrir
túlkun sína á brjóstumkennanlegri og mann-
legri Auði, sem í allri sinni einfeldni og smá-
tildri vakti samúð og hlýju. Eddu tókst einnig
afar vel að halda skopstælingu hlutverksins
út í gegnum sýninguna og ekki fellur hún
heldur á söngprófinu, því hún syngur stólpa-
vel. Sérstaklega eftirminnilegt var lagið „Þar
sem allt grær". Með skipan Eddu í þetta hlut-
verk hefur Hitt leikhúsið staðið við eitt
markmið sitt, að veita nýútskrifuðum leikara
kærkomið tækifæri, vonaqdi á góðum laun-
um. Næstan má telja Þórhall Sigurðsson
(Ladda) sem fer með ein 7 hlutverk í sýning-
unni. Þrátt fyrir góma og hárkollur og endur-
tekin trix og stælá verður það ekki af mann-
inum skafið að hann er leikari af guðs náð.
Hann er líka einn af þeim leikurum sem virð-
ast geta ailt og án allrar tilgerðar. Hann kom
mér sérstaklega á óvart í hlutverki fyrsta við-
skiptavinarins og tannlæknisins. Gísli Rúnar
Jónsson lék Músnikk og sló á þekkta strengi
í sinni eigin leikhefð og gerði vel. Atriði hans
og Baldurs í Músnikk og sonur hans bar þó
af. Leifur Hauksson er ekki beinlínis nýgræð-
ingur í bransanum, en þó nýr. Hann kemur
Textinn er krefjandi og þungur, sérstaklega
texti Mörtu Livingstone. Sigríður Hagalín fór
með hlutverk hennar, en því miður tókst
henni aldrei að ná tökum á þessum geð-
lækni. Þar má aðallega kenna um tilgerðar-
legri framsögn og uppskrúfuðum leik. I stað
yfirvegaðrar, hugsandi konu, sem smám sam-
an fer að efast, sáum við hrokafullan töffcira í
pilsi með sígrettu í munnstykki. Sorglegt.
En hún var góð í sjálfum kaflanum sem fjall-
aði um sígretturnar. Guðrún Ásmundsdóttir
var móðir Miriam og náði sér ekki heldur á
strik nema í kómíkinni. Einhvern veginn
varð samleikur hennar og Sigríðar heldur lit-
laus og átakalítill. Það vantaði öll blæbrigði.
Guðrún Gísladóttir lék Agnesi og var barn
Guðs í þessari sýningu í orðsins fyllstu merk-
ingu. Ágnes varð í hennar meðförum bæði
barnslega einlæg, ótrúlega veik á köflum, en
einnig sönn í sinni guðstrú. Þar kom einnig
til hjálpar huggandi söngur Guðbjargar
Thoroddsen, sem saminn var af Hjálmari
Ragnarssyni. Þessi tónlist var bæði falleg og
guðdómleg. Leikmynd og lýsing þeirra Iðnó-
manna var einföld og látlaus og hæfði verk-
inu ágætlega — en virkaði samt ekki þar sem
leikstjóra og leikendum tókst ekki í samein-
ingu að ná fram þeim átökum og áhrifum,
sem slíkt ætti að gefa tilefni til. Þýðing Úlfs
Hjörvars orkaði líka stundum tvímælis og
truflaði stundum leikinn. Maður fór að
spekúlera svo mikið í sumum setningum,
jafnvel málfræðireglum. Þetta hlýtur að hafa
truflað og hamlað bæði leikstjóra og leik-
endum.
vestan af Ströndum og stendur sig prýðilega
í hlutverki Baldurs. I meðförum hans varð
Baldur ósköp hallærislegur og aumkunar-
verður. Hinsvegar var textameðferð hans í
söngnúmerum oft ábótavant. Með hlutverk
stelpnanna sem í reynd tengja verkið saman
og bakka upp sönginn fóru Sigríður Eyþórs-
dóttir, Ragnheiður Elfa Arnardóttir og
Harpa Helgadóttir (sem er alger nýgræðing-
ur). Af þeim bar Sigríður af í söng. Um tón-
listarhliðina sáu Pétur Hjaltested og hljóm-
sveit hans og tókst þeim yfirleitt að flytja tón-
listina áfallalaust og í því sambandi má ekki
gleyma Björgvini Halldórssyni, sem talaði og
söng fyrir Auði II og gerði feikivel.
Á frumsýningu hafði ekki tekist að sam-
ræma hljóðfæraleik og söng, þannig að inni-
hald sumra texta fór forgörðu í og ekki hef-
ur Hinu leikhúsinu heldur t cist að leysa
vandamálið með þráðlausui ^óðnemana.
Það skrjáfaði allt of mikið í*'J>éim á milli
söngatriða. Var ekki hægt að sleppa þeim í
talatriðum? Athygli skal vakin á því að eng-
inn leikstjóri er titlaður við þéssa sýningu,
aðeins yfirumsjónarmenn. Þ#‘5 hvarflar að
mér að leikstjórnin hafi verið;flujt inn ásamt
söngleiknum. Uppsetning þé. i hefur vafa-
laust fyrst og fremst krafist öruggrar verk-
stjórnar og skipulagningar, þarj'em sýningin
byggir meira á ytri umgerð, s.s; tækni ýmiss
konar og umbúðum fremur e*i leiktúlkun.
Þar að auki fengu yfirumsjónarmenn marga
sérfræðinga sér til aðstoðar. Það er full
ástæða til að óska Hinu leikhúsinu til ham-
ingju með þessa uppsetningu. Nú er bara eft-
ir að sjá hvort markaðurinn tekur við mjúsík-
ölum. Mér berast til eyrna raddir sem
syngja... there is no business like show-
business, svo nú er bara um að gera að selja
vöruna og kýla á‘ða!!!

i.
HELGARPÓSTURINN 17