Helgarpósturinn - 04.07.1985, Blaðsíða 21

o fyrrverandi starfsmenn Hafskips
vandamál félagsins vid óvidkomandi. „Ég sé ekkert
athugavert vid ad ræda um stödu fyrirtækisins, þótt
hún sé slök, auk þess sem mér finnst rekstrarnidur-
stödurnar ekki eins jákvædar og stjórnendur fyrir-
tækisins segja ad þær séu,“ segir Björgvin.
Hann bætti því vid, ad gagnrýni mætti ekki heyrast
innan Hafskips, og undir þetta tók Gunnar Andersen.
Hjá þeim bádum kemur fram, ad þad sé einkennandi
hjá stjórnendum Hafskips, ad gagnrýni megi ekki
heyrast.
Eftir ad Björgvin Björgvinsson var rekinn frá Haf-
skip USA var skipt um iása á skrifstofum félagsins í
Huntington Quadrangle, og í kjölfarid voru starfs-
menn skrifstofunnar látnir skrifa undir þagnareid
med lofordi um ad ræda ekkert er vardadi málefni
fyrirtækisins utan skrifstofunnar.
Hvers vegna veit HP ekki.
Gunnar Andersen, fv. framkvæmdastjóri Cosmos, dóttur-
fyrirtækis Hafskips:
„Sögðust ætla að
lögsækja mig"
Gunnar Andersen rekstrarhag-
fræðingur var framkvæmdastjóri
Cosmos flutningsmiðlunarfyrir-
tækis Hafskips hf., sem félagið
keypti formlega í desember 1983.
Gunnar sagði upp störfum hjá Haf-
skip í febrúar og hætti formlega í
maílok. Áður hafði Gunnar Ander-
sen unnið fyrir Hafskip sem ráð-
gjafi og leitaði upp, kannaði og
gerði úttekt á flutningsmiðlurum.
t>ví starfi lauk með því að Cosmos
í New York var keypt.
„Ástæðan fyrir því að ég sagði
upp var sú, að samvinna á milli
Cosmos og Hafskips var ekki eins
og gert var ráð fyrir. Samskiptin
við Hafskip USA voru mjög stirð
frá upphafi og ástæðan fyrir því
var sú, að Baldvin Berndsen, for-
stöðumaður Hafskips USA, var
þeirrar skoðunar, að skipafélag
ætti ekki að vera í nánum tengsl-
um við flutningsmiðlara."
— Reyndi Baldvin að slíta
þessi tengsl?
„Hann reyndi ekki beinlínis að
slíta tengslin, en öll samskipti
þessara systurfélaga einkenndust
af þessari kenningu forstöðu-
mannsins. Raunar var þessi kenn-
ing vel kynnt innan Hafskips og
það var fyrst og fremst þessi mað-
ur sem breiddi hana út, þótt um-
deild sé í skipabransanum."
— Var forstjórinn sammála
þessari „einangrunarstefnu"?
„Já, það hefur komið fram í
samskiptum við Hafskip í heild, að
stjórn Hafskips hf. sé sammála
þessu."
— Hvernig hefur það komið
fram?
„Það hefur verið lögð mikil
áherzla á að halda þessu aðskildu.
Upphaflega var ætlunin að sam-
eina rekstur Hafskips USA og
Cosmos að ákveðnu marki, t.d. að
hafa bæði fyrirtækin í sama hús-
næði í sparnaðarskyni og fleira af
því tæi. En þetta breyttist allt með
þessari nýju kenningu forstöðu-
mannsins í Bandaríkjunum."
— Þetta hljómar eins og eig-
andi Cosmos hafi viljað koma
Cosmos fyrir kattarnef?
„Ja, það hljómar kannski þann-
ig, en það var aldrei ætlun Haf-
skips að drepa Cosmos, þótt mað-
ur ímyndi sér, að fyrri eigendur
Cosmos hafi það sjálfsagt á tilfinn-
ingunni."
— Áttu við fyrrverandi eig-
endur Cosmos, sem starfa þar
enn?
„Já, menn sem eru enn starf-
andi á skrifstofu Cosmos og eru í
raun starfsmenn Hafskips."
— Og eru þeir þá ekki undr-
andi á því hvernig staðið er
að hlutunum?
„Jú, þeir hafa látið það í ljós við
mig og aðra innan félagsins."
— Forstjórann?
„Meðal annars, og forstöðu-
mann Hafskips USA.“
— Hefurðu dæmi um þessi
samskipti?
„Sem dæmi má nefna, að
Cosmos reyndi að styðja við bakið
á Hafskip í „trans-atlantic-ævin-
týrinu, en erfið samskipti systurfé-
laganna er kannski ein ástæðan
fyrir því, að ekki tókst betur til. Til
dæmis reyndum við að bjóða við-
skiptavinum okkar upp á þjónustu
Hafskips, þar sem Hafskip var að
bjóða upp á gott verð yfir At-
lantshafið. Við byggðum okkar til-
boð á tölum, sem Hafskip hafði
gefið upp, en í einu tilfelli a.m.k.,
þegar við vorum búnir að nefna
verðið, birtist sölumaður Hafskips
inni á skrifstofu hjá viðkomandi
viðskiptamanni og bauð upp á
miklu lægra verð. Það eina sem
hefst upp úr svona er að gera bæði
fyrirtækin tortryggileg. Þetta var
kannski ekki gert af ásettu ráði, en
sýnir skortinn á samspili, sam-
starfi."
Vegna lítilla flutninga frá Banda-
ríkjunum hefur fyrirtækjum í
flutningsmiðlun gengið mjög illa á
undanförnum árum og farið svo
tugum skiptir á hausinn. Þannig
má nefna að Behring Internation-
al, eitt hið stærsta á þessu sviði, fór
á hausinn í apríl. Hjá fyrirtækinu
störfuðu um 700 manns. Rekstur
Cosmos var erfiður, og fyrirtækið
var rekið með tapi. Það skuldar nú
um 250 þúsund dollara vegna yfir-
dráttar samkvæmt heimild og
mun viðkomandi banki hafa farið
fram á bankaábyrgð í Útvegsbank-
anum vegna yfirdráttarheimildar í
framtíðinni.
Vegna lakrar stöðu, erfiðs
rekstrar og hinnar nýju kenningar
um aðskilnað flutningsmiðlunar
og skipafélags, fóru menn að velta
því fyrir sér að selja Cosmos.
Gunnar: „Menn voru farnir að
ræða þetta og málið var sérstak-
lega „aktúelt", þegar ég sagði upp
í febrúarbyrjun. Ég varaði hins
vegar sterklega við því, að talað
væri um hugsanlega sölu á Cos-
mos við aðra flutningsmiðlara, því
þá gætu þeir hugsanlega dregið
þá ályktun, að það gengi illa hjá
Cosmos og gætu túlkað það sem
mikla fjárhagserfiðleika og notað
það sjálfum sér til framdráttar.
En forstöðumaður Hafskips USA
tjáði mér hins vegar síðar, að hann
hefði tekið að sér að tala um þetta
við aðra og hefði þá þegar talað
við fjölmarga flutningsmiðlara og
aðra aðila í þessum bransa."
— Gerdi hann þetta ad þér
fornspurðum?
„Já. En á sama tíma komst orð-
rómur á kreik um að Cosmos væri
að fara á hausinn; með mjög alvar-
legum afleiðingum. Meðal annars
vorum við settir í staðgreiðslukerfi
hjá nokkrum skipafélögum."
— í Helgarpóstinum hefur
okkur orðid tíðrætt um Norð-
ur-Atlantshafssiglingarnar, þá
flutninga sem Hafskip treystir
svo mjög á. Hvert er þitt mat á
þeim?
„Ég kvaðst strax frá upphafi
vera fullur efasemda um þetta.
Dollarinn væri sterkur (var reynd-
ar á uppleið), útflutningur frá
Bandaríkjunum á niðurleið, flutn-
ingsgetan að aukast á hafinu, stór
skip og önnur skipafélög að koma
inn á markaðinn, auk þess sem
efnahagskerfin í Evrópu væru
veik og ekki útlit fyrir að þau
styrktust í bráð, o.s.frv. En það er
rétt að fram komi, að ég var aldrei
beinlínis beðinn um álit, þótt ég
léti það í ljós."
— Og hver voru viöbrögðin?
„Það má segja, að svörin hafi
verið „den tid, den sorg", eða eitt-
hvað í þá áttina."
— Varaöir þú oft við þessu?
„Já. Við ræddum þetta oft á
fundum."
— Er það þitt mat, aö Norður-
Atlantshafssiglingar Hafskips
gangi ekki upp?
„Dæmið gengur að sjálfsögðu
upp, ef skipafélag er með full skip
í báðar áttir, en ef það er ekki, þá
gengur dæmið ekki upp. Ég efast
um að þetta gangi upp hjá Hafskip
og það vita það flestir, að nær öll
skipafélög eru að tapa peningum á
þessum siglingum."
— Nú hafa forráðamenn fyr-
irtækisins haldið því fram, að
félagið sýni hagnað af þess-
um siglingum fyrstu fjóra mán-
uðina á þessu ári.
„Ég leyfi mér að efast um það, ef
allir kostnaðarliðir eru teknir með
í dæmið.
— HP hefur sagt, aö altalað
hafi verið fyrir aðalfund Haf-
skips, að tapið í fyrra haf i veriö
200 milljónir en ekki þær 95
milljónir, sem kynntar voru á
fundinum. Kannast þú við
þessar tölur?
„Ég hef heyrt þessa tölu nefnda,
innan fyrirtækisins og utan. En ég
get ekki staðfest það. Ég get ekki
staðfest hvort hún er rétt eða
röng."
— En þú getur staðfest, að
það hafi verið bókhaldarinn
sjálfur sem sagði þetta?
„Já, hann nefndi það við mig
oftar en einu sinni. Hins vegar
sagði hann, að það færi eftir því
hvernig reikningunum yrði stillt
upp."
— Hvernig er hægt að stilla
reikningum upp þannig, að
það muni helming — 100 millj-
ónum króna?
„Ég hef ekki kynnt mér sérstak-
lega hvernig það er gert."
— f fyrstu HP-greininni um
stöðu Hafskips, sem olli miklu
fjaðrafoki, var strax bent á þig
sem eina heimildamann HP.
Hvers vegna var bent á þig, og
hvers vegna öll þessi læti?
„Þeir hafa sennilega bent á mig
vegna þess að þeir vissu, að ég
hafði verið þeim ósammála um
mörg atriði, sérstaklega rekstur
Cosmos og svo þetta „trans-atlan-
tic-ævintýri. Ég get vel ímyndað
mér, að þeir hafi viljað einangra
gagnrýnina í kringum einn mann.
Það er auðveldara fyrir Hafskip,
þegar í óefni er komið, að ekki
fréttist, að það sé almenn óánægja
innan félagsins. Það eru fleiri
ósammála þeim en ég. Það vita
þeir mjög vel.“
— En hvers vegna varð uppi
þessi fótur og fit?
„Nú, þetta var rétt fyrir aðal-
fund, þá átti að skýra frá miklu
tapi og menn hafa sjálfsagt verið
eitthvað taugaóstyrkir vegna
þess."
— Er það rétt sem ég heyri,
að stjórnendur Hafskips hafi
hótað þér málshöfðun?
„Þau boð voru látin berast til
mín, að það stæði til að lögsækja
mig hér í Bandaríkjunum út af ein-
hverjum skjalaþjófnaði. Ég veit
ekki hvaða skjöl það gætu verið."
— Var kannski verið að reyna
að þagga niður í þér eða
tryggja að þú segðir ekki orð?
„Mér sýnist það vera svo, að
Hafskip vilji ekki sæta gagnrýni.
Ég held, að það sé yfirlýst stefna
innan fyrirtækisins, að menn tjái
sig sem minnst um vandamál fyr-
irtækisins. Ef til vill er ég búinn að
vera erlendis of lengi, en ég sé
ekkert athugavert við það að
segja skoðun sína á rekstri fyrir-
tækis á hlutlægan hátt."
— Hefurðu orðið var við róg
gegn þér eftir að þetta Haf-
skipsmál kom upp?
„Já, ég hef orðið var við það úr
ýmsum áttum. Ég held, að það sé
einhver skipulögð herferð, en mér
varð það strax ljóst eftir að ég sá
greinina í Helgarpóstinum að ég
mætti eiga von á slíku."
— Telur þú að þessi rógsher-
ferð sé ættuð úr aðalskrifstof-
unni í Reykjavík?
„Það tel ég fullvíst."
HELGARPÓSTURINN 21