Helgarpósturinn - 05.09.1985, Blaðsíða 12

|eftir Eddu Andrésdóttur mynd Jim Smart
AÐ
HEITA
„En ef ég verd nú eins og illi?“ spyr Emilía, og hlær þessum hvella, svo-
lítid hása hlátri. Ég lofa ad sýni hún þess minnstu merki, gangi ég út á
sömu stundu. Pá hugsar hún sig ögn um. Þad er ekki fyrr en eftir á ad ég
veit ad hún telur upp ad tíu. Þad er nefnilega vani Emilíu áður en hún tekur
ákvaröanir. Svo slær hún til, og býdur mér heim til sín og Sudda og litla
Kristins í Vesturbænum. Vid hringsnúumst svolítið um íbúðina til ad byrja
med. Þad gustar af Emilíu, norrænni og hressilegri. Hún reynir ad telja
mér trú um ad hún sé nauðaómerkileg: hafi aldrei orðið fyrir áfalli og ekki
gert nokkurn hlut sem í frásögur sé færandi. Standi ekki einu sinni á tíma-
mótum, að öðru leyti en því að hún veltir stundum fyrir sér, hvort hún eigi
að eignast annað barn. Kannski sé hún merkilegust fyrir það eitt, að enn
er blýföst barnatönn í munni hennar og haggast hvergi. Og Emilía er orðin
þrjátíu og eins árs. Við finnum okkur samastað viö eldhúsborðið, drekk-
um kaffi og spjöllum svolítið saman að hætti tveggja kvenna á svipuðum
aldri, á sólríkum sunnudegi á haustmánuðum.
— Emilía, af hverju telurdu upp að tíu?
„Þetta er barnsvani," hlær hún. „Við systkinin
lærðum þetta af pabba. Það var ævinlega við-
kvæðið hjá honum, þegar við stóðum frammi
fyrir ákvarðanatöku. „Teldu upp að tíu!“ Með
því móti tókum við síður fljótfærnislegar
ákvarðanir. Og — já, ég geri þetta ennþá. Ég vil
vera viss um að ég geri rétt. Ég vil hafa allt á
tæru. Þess vegna sofna ég ekki út frá óleystu
máli.“
— Áttu þó ekki erfitt með að taka ákvarðan-
ir?
„Að sumu leyti. Ég er a.m.k. rög við að gera
það sem ég veit ekki hvaða afleiðingar hefur í
för með sér. Þar að auki er ég íhaldssöm og
vanaföst; það má ekkert breytast. Ég er eins og
mamma, þetta á við um matartilbúning, og allt
sem nöfnum tjáir að nefna."
— Sœkist eftir öryggi?
„Það skiptir mig miklu máli; að vera örugg
með sjálfa mig og það sem er í kringum mig.
Þetta lýstir sér að sumu leyti í því að ég á fáa en
góða vini, sem ég hef haldið tryggð við í gegn-
um árin. Ég er ekki flaðrari; safna ekki að mér
kunningjum."
— Hefur þetta öryggi aldrei brostið?
„Nei. Ég hef ekki einu sinni orðið fyrir ástar-
sorg. Ég hef aldrei orðið fyrir því að allt hafi
hrunið til grunna."
Ég ætla að verða
Ijósmyndari!
— Hvaða vinkonur áttu?
„Fínar. Við erum nýbúnar að stofna matar-
klúbb," og Emilía klappar á magann. „Við hitt-
umst í gærkvöldi, og ég er enn södd. . . “
— Af hverju matarklúbb?
„Jú, við hittumst og búum til mat, sem við alla
jafna erum ekki með á borðum. Eitthvað sem
við höfum ekki prófað áður. . . Ég á fimm eða
sex vinkonur sem við getum kallað þær bestu,
en sína úr hverri áttinni. Ein hefur verið vinkona
mín frá því við vorum fjögurra ára á Reynimeln-
um; „viltu vera memm. . .“ aldrinum. Onnur er
frænka mín, þriðju kynntist ég í Hagaskóla,
fjórðu í Lindargötuskóla og fimmtu í Sigtúni.
Éinhver strákur dró hana til mín og sagði: „Víst
er þetta systir þín!“ Ég sagði nei, og hún sagði
líka nei, og við rifumst um þetta, en urðum síðar
vinkonur. Sú sjötta er Herdís Þorgeirsdóttir sem
ég kynntist á Mogganum."
— Pú Ijósmyndari og hún blaðamaður. Af
hverju varðstu Ijósmyndari?
„Eg var í vandræðum með sjálfa mig. Ég ætl-
aði að gera svo margt. Það endaði með því að ég
fór í kvennaskóla í Eastbourne í Englandi að
læra ensku. Aðallega til að gera eitthvað. Þetta
var eldgamall skóli og vondur matur eins og alls
staðar í Englandi. Þarna voru stelpur frá öllum
heimshornum, m.a. forsetadóttir frá Zaire, sem
skreytti sig gulli einn daginn og hvítagulli hinn.
Þetta var æðislega skemmtilegur tími, en ofsa-
legur agi í skólanum. Við þurftum leyfi foreldra
okkar til að fara út fyrir skólalóðina. Pabbi fór
með mér, og gaf leyfi fyrir því að ég fengi að fara
það sem ég vildi, enda búin að stunda Klúbbinn
hérna heima í tvö ár. En þarna voru stelpur, t.d.
frá Spáni og Suður-Ameríku, sem aldrei höfðu
svo mikið sem séð diskótek og fríkuðu nú alveg
út i ókunnu landi.
Nema hvað, norskur herbergisfélagi minn átti
góða myndavél, og ég fór að stunda ljósmyndun
í frítímum. Ég hafði aldrei átt almennilega
myndavél, en fór nú að finnast gaman að þessu.
Ég kom heim um sumarið og beit í mig að verða
Ijósmyndari. Vinkona mín hefur lýst þessari
ákvarðanatöku þannig: Þú sast í stól og sagðir:
Ég ætla að verða ljósmyndari!"
— Og strax á Moggann?
„Nei, nei. Ég ræddi þetta heima og fór svo upp
í Iðnskóla. Þar gekk ég inn og sagði: „Góðan
daginn, ég ætla að læra Ijósmyndun . . .“ Þeir litu
hvumsa á mig; ég þyrfti nú fyrst að komast á
samning hjá ljósmyndara sem tæki mig í læri.
Það bóklega lærði ég síðan í skólanum. Nú, ég
fann ljósmyndara, en varð að bíða í þrjá mánuði
eftir að hefja námið, á meðan hann breytti stof-
unni sinni. Ég var alveg í standandi vandræðum
á meðan. En þá fékk ég vinnu í kompunni á
Morgunblaðinu, rifti samningnum við Ijósmynd-
arann og ílentist þar.“
Það heyrist til mín
á milli hæða
— Skemmtilegt?
„Ég var svo feimin, að ég sat inni í þessari
kompu frá því í september og fram að jólum. Ég
fór ekki einu sinni í kaffi. Þegar samstarfsmenn
mínir spurðu hvort ég ætlaði ekki með, sagðisti
ég ekki drekka kaffi. Það er hægt að fá te og
mjólk, bentu þeir mér á. Nei, ég drekk það ekki
heldur, svaraði ég öll á innsoginu. Aðrir starfs-
menn gengu oft framhjá kompunni og kíktu inn,
og ég velti fyrir mér af hverju. Þá voru þeir bara
að skoða þessa feimnu stelpu. Ég hafði aldrei
komið inn á blað áður, og var marga mánuði að
fatta hverjir unnu þarna."
— Ertu feimin?
„Já.“ Nú kemur hik á Emilíu áður en hún bætir
við: „Ég veit að ég ber það ekki með mér, en inni
í mér er ég æðislega feimin. Sumir eru feimnir,
og það lýsir sér í því að þeir vaða háværir um allt
og berja það sem á vegi þeirra verður. . .“
— Þú ert nú hávœr. . .
„Já," og aftur hugsar Emilía sig um. „Það
sagði einhver við mig að ég væri svo æðisleg
frekja. Mér finnst það hins vegar ekki, og spurði
hvernig. „Æ, þú ert bara eitthvað svo hávær og
svona. . .“ Emilía hlær: „Þeir segja gjarnan við
mig í innanhússsímanum á Morgunblaðinu:
Emilía, legðu bara á, ég heyri til þín á milli
hæða...!“
— Hefurðu nokkurn tíma fengið að heyra að
þú vœrir hrokafull?
Emilíu bregður ekkert við spurninguna.
„Við systkinin heyrðum þetta stundum í
gamla daga; að við værum montin. Ég segi að
feimnin komi þannig út. Og reyndar uppeldið —
það var lögð mikil áhersla á að við krakkarnir
gengjum bein í baki. Til dæmis hefur Kristinn
bróðir fas afa; hár og teinréttur. En ég samþykki
ekki að ég sé hrokafull. Frek — kannski frekar."
Ég átti að verða strákur
— Nú erum við búnar að tala um pabba þinn,
afa þinn og bróður. Uppruni þinn?
„Ég er vesturbæingur í húð og hár. Ég átti að
verða strákur, fæðast 20. júlí og heita Hallgrím-
ur. En ég varð stelpa og fæddist 19. júlí. Ég býst
við það það hafi orðið vonbrigði að stelpan
kom, þó mér hafi ekki tekist að fá neinn til að
viðurkenna það ennþá!“
— Af hverju Hallgrímur?
„Afi var Hallgrímur Benediktsson og fæddist
20. júlí. Ég þakka fyrir enn í dag að hafa ekki
verið skírð Hailgríma. Einhverjum hefði getað
dottið það í hug. En nafnið var tekið úr hinni
ættinni, frá móðurömmu minni; Emilía Björg."
— Og móðurafi þinn?
„Kristinn J. Markússon í Geysi, einn þeirra
sem stofnuðu verslunina. Ég var mikið með hon-
um þegar ég var lítil. Ég held ég hafi ákveðið
það 15 ára, að ef ég eignaðist einhvern tímann
strák skyldi hann heita Kristinn."
— Nú legg ég saman tvo og tvo og fœ fjóra. Ég
þykist vita að Hallgrímur afi þinn hafi stofnað
fyrirtœkið H. Ben. sem pabbi þinn veitir for-
stöðu. Þetta merkir að utanríkisráðherra er föð-
urbróðir þinn?
„Já, og þess vegna er ég í fjölskylduboðum
með Geir, eins og þú hefðir kannski spurt um í
framhaldi!!“
— Já, í staðinn œtla ég að spyrja hvort það
megi ekki segja sem svo að þú sért affínum ætt-
um?
„Sko, þegar ég var lítil lék sér stundum með
okkur stelpa sem var frænka forsetans eða eitt-
hvað álíka. Okkur krökkunum í götunni fannst
þetta ofsalega fínt, og ég hljóp inn til mömmu að
spyrja hvort ég væri ekki af svona góðum ætt-
um. Mamma svaraði því játandi, og sagði mér að
fara út og segja að ég væri komin af sauðaþjóf-
um austan undan fjalli. Og ég hljóp út með það
sama..
Vantaði einhvern
til að nöldra I
— Varst þú ekki ríka stelpan?
Og nú hlær Emilía aftur. „Nei, alls ekki. Síður
en svo. Ferlega spælandi. Ég man eftir ríkum
stelpum, sem fengu allt sem þær vildu, hvort
sem það voru föt eða annað. Vissulega átti ég
heima í góðu húsi og við fengum gott að borða.
Við höfðum nóg, en það var lögð rík áhersla á
það í uppeldinu að enginn hlutur væri sjálfsagð-
ur, ekkert fengist gefins. Og þó við hefðum það
gott, skyldum við aldrei ganga út frá því vísu, að
þannig yrði það allt lífið. Ég vil ala son minn upp
á sama hátt.“
— Þú varst ung og óreynd þegar þú fékkst
vinnu hjá Morgunblaðinu. Heldurðu að œttar-
tengsl hafi ekkert haft að segja?
„Ég get alveg sagt þér hvernig það var. Pabbi
hafði samband við þá, sagði að dóttur hans lang-
aði að læra Ijósmyndun, og hvort það vantaði
aðstoðarstelpu. Þú ræður hvort þú trúir því, en
þannig stóð einmitt á. Það vantaði manneskju.
Ég get auðvitað ekki sagt hvað réð ráðningunni,
en ef ég hefði reynst ómögulegur vinnukraftur,
hefði ég áreiðanlega ekki fengið að koma aftur
eftir námið í Svíþjóð."
— Sem var?
„Ég sótti um skóla í Gautaborg eftir tvö ár á
Morgunblaðinu; iðnskólann þeirra, skóla sem
allir höfðu verið í! Ég átti von á svari í júní, sem
kom ekki. Svo ég ýtti þessu til hliðar í bili og
ákvað að fara með fullt af stelpum til Costa del
Sol í staðinn. Við áttum að fara á föstudegi. Dag-
inn áður var hringt í mig, og mér sagt að ég
komist í skólann sem gestanemandi, og eigi að
mæta á mánudag. Ég fékk sjokk! En breytti sól-
arlandamiðanum og hélt til Svíþjóðar."
— „Og nú áttu 11 ár að baki sem Ijósmyndari
hjá Morgunblaðinu. Er það rétt að þú sért yfir-
maöur Ijósmyndadeildar?
„Þeir kalla mig verkstjóra á deildinni. Ég lít
þannig á að ég sé tengiliður ljósmyndadeildar
og ritstjórnar. Eg held helst að þeir hafi þurft ein-
hvern til að skamma eða nöldra í.“
— Af hverju valdist þú í það?
„Veit ekki. — Eftir að ég kom úr barneignafrí-
inu gat ég ekki lengur hugsað mér óreglulegan
vinnutíma. Þá bauðst mér þetta og það tóku því
allir mjög vel. Breyttri vinnutilhögun fylgdi jafn-
framt fastur vinnutími."
„Þetta er Suddi á
Húsavílc..."
— Svo lífið hefur breyst töluvert þegar sonur-
inn fœddist?
„Ég er miklu gætnari og hugsa öðru vísi. Mig
dreymir ekki um að gera hluti, sem ég hefði
óhikað gert áður. Áður var ég líkari strák. Mér
fannst til dæmis miklu skemmtilegra að sitja hjá
körlunum í boðum. Þeir sögðu sögur, hlógu
hærra og allt virtist skemmtilegra hjá þeim. Mér
leiðist í það minnsta ekki í félagsskap karla!
Og nú rekur Emilía upp roku.
„Ég færðist yfir á kvennahliðina fyrir tveimur
árum þegar Kristinn Björn fæddist. Hann var
ógurlega rólegur og góður til að byrja með, en
mér var bent á að hann væri bara að safna orku.
Og það sannaðist, núna er hann á Ijósakrónu- :
aldrinum; sveiflar sér á milli!“
— Þá hefurðu átt hann 29 ára. Var ekkert
byrjað að pressa á þig í fjölskyldunni að eignast
barn?
„Það var náttúrlega ekkert hægt að pressa á
mig, þegar enginn var til staðar til að eignast
barnið með. Ég gat ekki kallað í þann næsta:
„Hæ! Vilt þú eignast barn með mér?!!““
— Hver varð svo fyrir valinu?
„Suddi, Sigfús Haraldsson frá Húsavík."
— Af hverju er hann kallaður Suddi?
„Mömmu hans fannst ómögulegt að kalla
hann Fúsa, svo hún kallaði hann Sudda, og það
hefur loðað við hann síðan. Við kynntumst á
meðan hann var enn í tannlæknanáminu, og
giftum okur með pompi og prakt í Dómkirkj-
unni sumarið sem hann útskrifaðist. Þetta var
systrabrúðkaup og pabbi leiddi okkur tvær inn
gólfið, mig og yngri systur mína...“
— 1 hvítum og síðum kjól?
„Nei, beige og hálfsíðum. . .!!“
— Hvernig kynntust þið Suddi?
„Ég heyrði fyrst í honum í síma. Systir mín var
byrjuð að vera með manninum sínum, og þeir
tveir voru vinir. Svo eitt sinn hringdi síminn og
ég svaraði og karlmannsrödd sagði: „Góða
kvöldið, þetta er Suddi á Húsavík. . . Og ég
trylltist gjörsamlega af hlátri. — En ætli megi
ekki segja að við höfum kynnst í Hollywood. . .
það var sagt að ég væri á teikningunni!"
Ég er letibykkja
— Heppin að ná þér t tannlœkni?
„Ekki núna“ hlær Émilía. „Ekki á meðan hann
er enn að kaupa stólinn og koma sér fyrir. . .“
— Klassískt umrœðuefni; jafnréttismál.
„Ég Iít svo á að jafnréttisbarátta sé barátta
hverrar konu fyrir sig á heimili sínu. Ég kvarta
ekki yfir ástandinu á mínu heimili. Verkaskipt-
ing er að mestu jöfn. Hins vegar er ég nöldrari
og fjarstýri eins og Suddi segir. Ég get þó sagt
þér að ég þvæ þvott. Eða öilu heldur, vélin gerir
það. Suddi þvær ekki lengur. Hann hringdi eitt
sinn til mín í vinnuna og spurði: „Heyrðu, þótti
þér vænt um einhverja sérstaka skyrtu?" Ég hló
og hugsaði sem svo, jæja hann hefur sett á suðu.
„Hvað gerðist?" spurði ég svo. „Það kviknaði í
vélinni!" svaraði Suddi.
Hann býr ekki heldur til mat. Samt fór hann'
á matreiðslunámskeið hér einu sinni. Hann
montaði sig mikið af því á meðan við vorum í til-
hugalífinu. Þegar ég spyr hann núna: „Hvað um
gamla, góða matreiðslunámskeiðið?" svarar
hann að bragði: „Heyrðu Emilía mín, það var
bara til vara — ef ég myndi pipra.““
— Þú ert ein afþeim sem vinna fulla vinnu og
eiga heimili og fjölskyldu. Ertu dugleg?
rÉg er letibykkja." Emilía er fljót til svars.
„Eg er það. Eg er svolítið mikið fyrir að slá
hlutunum á frest. Já, ég held ég sé djö. . . leti-
bykkja. Þegar ég var lítil og mamma bað mig að
gera eitthvað fyrir sig, svaraði ég: Núúúnaaa???
og dró seiminn. í stað þess að segja bara já strax
— og gera hlutinn svo seinna."
— Geturðu spáð um framtíðina?
„Ég hef oft velt henni fyrir mér. Verð ég enn
að vinna? Á ég fleiri börn? Mig langar að gera
hvoru tveggja. Ég vil hafa nóg að gera. Ég hef
alltaf þurft að vinna, og vil halda því áfram. Að
vísu er ég ekki lengur ljósmyndari fram í fingur-.
góma. Strákurinn minn er númer eitt.“
— Ekki metnaöargjörn?
„Kannski er ég ekki nógu metnaðargjörn. Mér
finnst þetta í lagi eins og það er. Mér líður vel og
ég er hamingjusöm. Ekki síst vegna þess að ég
á svo góða að. En ég sæki ekki fram, og ég vil
ekki vera í sviðsljósinu. Ég vil vera ein af fjöld-
anum. . . “