Helgarpósturinn - 05.09.1985, Blaðsíða 19

„Hellingur af
nýju Megasarefni“
ásamt Naughty Naught Kuklsins í Gamla bíói um helgina
Kukl og Megas.
Megas og Kukl.
Það er um þetta tvennt að segja
að það mætist í Gamla bíói um helg-
ina. Og tónar. Beibí, beibí, beibí, eða
öllu heldur munu þessir hljómleikar
heita „Sjáðu hvað ég sé“.
Klukkan tuttugu og eitt. Bæði
kvöldin. Sjötta og sjöunda þessa
mánaðar. En, núna er september.
Fyrst og síðast rokk, svolítill hávaði
líka, en værð á milli.
Og stuð. Annars ætti að vera
óþarfi að „tíunda tónlistarsigra
Megasar", eins og segir í fréttaskeyti
frá aðstandendum húllumhæsins og
áfram: „en skemmst er að minnast
Krókódílamannsins og Fatlafóls."
Síðan segir: „Hvað Kukl varðar er
það ögn erfiðara (þ.e.a.s. að tíunda
tónlistarsigra, — innskot HP) þar
sem þeirra sigrar hafa nær einungis
verið á meginlandi Evrópu síðustu
ár." Miklu seinna segir svo í skeytinu
að á þessum tónleikum muni Kukl
og Megas flytja nokkur lög af rétt
óútkominni plötu Kukls, The
Naughty Naught. „Og vissulega
verður fluttur þarna hellingur af
nýju Megasarefni, nokkuð sem
aldrei hefur áður heyrst," eins og
svo frjálslega er að orði komist í
áður og enn nefndu fréttaskeyti.
Já, og þetta verða einu tónleikar
Kukls og Megasar í bráð, þannig að
mönnum er bent á að vera ekkert
að gleyma sér. . .
-SER
Kukl og Megas gefa sér frí frá æfing-
um fyrir tónleikana ( Gamla bíói um
helgina. Og smæla framaní heiminn,
að sjálfsögðu. Þó myndin prentist af-
burðavel, sést Einar Melax, einn með-
lima Kuklsins, ekki á henni, en það
verður bara að hafa það.
Á nýju leikári
leikhúsanna
Þjóðleikhúsið
Vetrarstarf • Þjóðleikhússins er
hafið. Ellefu ný verkefni eru á dag-
skrá vetrarins, þar af átta ný, en þrjú
leikrit voru á verkefnalista fyrri
vetrar. Sýningar Þjóðleikhússins
fyrir leikárið 1985—86 verða sem
hér segir:
1. Grímudansleikur, ópera eftir
Guiseppe Verdi. Leikstjóri
Sveinn Einarsson.
2. Islandsklukkan eftir Halldór
Laxness. Leikstjóri Sveinn
Einarsson.
3. Kardimommubœrinn eftir
Torbjörn Egner. Leikstjórar
Klemens Jónsson og Erik
Bistedt.
4. Med vífið ílúkunum, breskur
farsi eftir Ray Cooney. Leik-
stjóri Benedikt Árnason.
5. Villihunang eftir Anton Tjé-
kóf og Frayn. Leikstjóri Þór-
hildur Þorleifsdóttir.
6. / deiglunni eftir Arthur
Miller. Leikstjóri Gísli Al-
freðsson.
7. Chicago, söngleikur. Leik-
stjórar Benedikt Árnason og
Ken Oldfield.
8. Upphitun eftir Birgi Engil-
berts. Leikstjóri Þórhallur
Sigurðsson.
9. BaUettsýning með íslenska
dansflokkinum ásamt
finnska danshöfundinum
Mario Kuusella.
10 Ríkarður III eftir William
Shakespeare. Leikstjóri John
Burgess.
11. Astríðuleikur (Passion Play)
eftir Peter Nichols. Leikstjóri
Benedikt Árnason.
Leikfélag Reykjavíkur
Á nýju leikári Leikfélags Reykja-
víkur verða þrjár frumsýningar á
döfinni. Eitt verk verður tekið upp
aftur og tekin verður saman dag-
skrá í tilefni listahátíðar kvenna.
Leikár LR verður eftirfarandi:
1. Land míns föður eftir Kjartan
Ragnarsson. Leikstjóri Kjartan
Ragnarsson. Tónlist Atli Heimir
Sveinsson.
2. Svartfugl eftir Gunnar Gunnars-
son. Leikgerð og leikstjórn Bríet
Héðinsdóttir. Tónlist eftir Jón
Þórarinsson.
3. Allirí einu, breskur gamanleikur
eftir Conney og Chapman. Leik-
stjóri Jón Sigurbjörnsson.
4. Ástin sigrar eftir Ólaf Hauk
Símonarson. (Frumsýnt sl. vor.)
Leikstjóri Þórhallur Sigurðsson.
5. Dagskrá úr verkum Jakobínu
Sigurðardóttur. Samantekt Bríet
Héðinsdóttir.
BARNABOKMENNTIR
Félagi Tarzan
Um það bil níu ára gamall brákaði ég á mér
aðra stórutána í Tarzanleik úti í sláturhúsi,
þar sem við drengir sveifluðum okkur í
gálga, og gekk lengi haltur þótt báðir fætur
væru jafnlangir. Og þegar Mundi Valda sýndi
Tarzanmynd í fimmbíói sátum við félagar á
fyrsta bekk og tókum þátt í leiknum, hrópuð-
um, klöppuðum og vöruðum Tarzan við
aðsteðjandi hættum. Þá var þessi „hálfnakti
skógarguð" hluti af daglegu lífi, sönn ímynd
hreysti og fegurðar þótt hann tæki reyndar
aldrei lýsi.
í bókum segir, að Edgar Rice Burroughs
(1875—1950) hafi verið ævintýramaður,
bandarískur að ætt. Ungur gekk hann í her-
inn til þess að berja indjána, svo ungur, að
hann var sendur heim. Síðar rak hann naut-
gripi til slátrunar, gróf eftir gulli, kaupslagaði
o.fl., unz hann afréð að skrifa bækur og
samdi vestra og vísindaskáldsögur. Tvær
þeirra voru þýddar á íslenzku: Prinsessan á
Marz (Ak. 1946) og Stríðsherrann á Marz
(Rvík 1947), fjarska kyndugar sögur. Ungur
maður sofnar í helli og verður geimnuminn,
ef svo má segja, vaknar á Marz, þar sem fólk
hefur fjölbreytt litaraft, ferðast um eftir
skurðum, og konur verpa eggjum sem klakið
er út í sérstökum turnum. Þarna lendir ungi
maðurinn í ævintýrum, eignast egg með
prinsessu, kemst í hann krappan, en bjargar
sér prýðilega og ekki sízt fyrir þá sök, að
stökkkraftur hans nýtist firnavel í þyngdar-
leysinu þar efra. Og annað í þessum dúr.
En svo leiddi Burroughs fram á ritvöllinn
Tarzan of the apes (1914), í þann mund sem
heimsstyrjöldin fyrri hófst. Þá rættist draum-
urinn, og síðan rak hver bókin aðra, enda var
Burroughs feikna ritglaður; samdi víst eina
Tarzansögu um helgi til að vinna veðmál,
eða svo segja a.m.k. lærðir Tarzanfræðingar.
Islendingar kynntust fljótlega þessum
enska lávarði, sem bjó við apakjör í Afríku,
því 1922 kom út í Reykjavík Tarzan snýr aft-
ur, sem raunar er önnur bók í röðinni. Árið
eftir var síðan gefin út á Akureyri fyrsta bók-
in, og hét hún Tarzan í þýðingu Ingólfs Jóns-
sonar. Þetta er svo samkvæmt titilsíðum bók-
anna, og virðist þó málum blandið um út-
gáfuárin. En menn komust á bragðið, og
segja má að helztu Tarzansögurnar hafi ver-
ið prentaðar einu sinni fyrir hverja kynslóð
og lengstum á Siglufirði: Sonur Tarzans
1924, 1949 og 1977, Gimsteinar Oparborgar
1924, 1948, 1978 o.s.frv.
Það er margt búið að ræða og rita um fé-
laga Tarzan, gott og vont. Hann hefur orðið
tákn nýlendustefnunnar gömlu og reyndar
nýju, meira að segja í bókmenntum hérlend-
is. Og hann hefur fengið á baukinn fyrir
svæsna kynþáttafordóma og ekki að ástæðu-
lausu. Hinn hvíti Tarzan er yfirburðamaður.
„Hann ræður yfir villidýrum jafnt sem svert-
ingjum. Allir lúta konungi frumskógarins.
Hann er breskur lávarður að uppruna en var
alinn upp með öpum í frumskóginum. Hann
skilur mál apanna og getur talað við þá og
sama er að segja um viðskipti hans við inn-
fædda Afríkubúa — hann skilur mál þeirra
og þankagang." Svo segir í gagnrýninni
grein um þýddar barnabækur í Tímariti MM
(1979:152). Þetta er allt satt og rétt, enda var
höfundurinn barn síns tíma, og vísast spegla
viðhorf hans álit fjöldans á nýlendutímanum
gamla. Nú er öldin önnur, og Tarzan hefur
þroskast, skulum við segja, ef hliðsjón er
höfð af nýlegum Tarzanblöðum. Þar er hann
verndari blökkumanna og sjaldgæfra dýra,
eins konar þjóðgarðsvörður eða grænfrið-
ungur sem lúskrar á smyglurum og veiðiþjóf-
um.
Þessu ti). viðbótar hefur Burroughs verið
gagnrýndur fyrir ýmiss konar vitleysur, svo
sem að Tabor (tígrisdýrið) er alls ekki til í
Afríku, og þess munu engin dæmi, að menn
læri tungumál að hætti Tarzans: apamæltur
maður tileinkar sér án tilsagnar ensku af
dagbók föður síns. Og víst er margt fleira af
sama tagi og ekki í ætt við raunsæi, en slíkt
angraði ekki unga menn. Eitt góðviðriskvöld
var Tarzan t.d. varpað útbyrðis af farþega-
skipi einhvers staðar úti í auga Atlantshafs.
Hann afklæddist, fann rekald á floti, lagði sig
Hinn gamli Tarzan
sem áður réð yfir villi-
dýrum og svertingjum
er nú orðinn verndari
blökkumanna og sjald-
gaefra dýra, segir m.a.
í grein Sölva Sveins-
sonar um konung ap-
anna.-
eftir Sölva Sveinsson
þar til morguns, er til hans bar bát á hvolfi,
sem hann fékk reist á réttan kjöl og reri til
lands. Og viti menn, hann kom að landi hjá
kofanum sínum góða, rétt eins og leið 5 skil-
ar mönnum klakklaust að sundlaugunum:
„Tarzan apabróðir var aftur kominn heim til
sín, og til þess að allur heimurinn yrði þess
var, reigði hann aftur höfuðið og rak upp hið
hvella og ógurlega heróp flokks síns. Eitt
augnablik ríkti þögn í skóginum; þá heyrðist
lágt og grimmdarlegt urr sem svar — það var
öskur Núma, ljónsins, og langt úr fjarska
heyrðist ómurinn af svari karlapa." Og víst
langaði mann að taka undir. Andri Haralds-
son bað ömmu sína að öskra eins og átrúnað-
argoðið þegar hún las fyrir hann úr Vísi.
„Það er ljótt að fara illa með dýr," svaraði sú
gamla.
Menn skyldu vera við því búnir að taka
harkalega niðri, þegar þeir lesa Tarzan aftur
á fullorðinsaldri. Það sem áður þótti mikils-
vert og hetjunni í hag verður stundum býsna
skondið í ljósi dagsins og reynslunnar. í einni
sögu er Tarzan t.d. tekinn höndum, lendir í
klóm afkomenda Rómverja hinna fornu.
Lýðurinn í landi þeirra var rétt eins og í Róm
forðum, vildi brauð og leika. Tarzan var
varpað í hringinn, svöngum górillum att á
hann, og skyldu þær tæta manninn í sig með
tilheyrandi blóðbaði. Það fór á annan veg:
Apar og maður tóku tal saman um daginn og
veginn, gott ef Tarzan sagði þeim ekki sögur
og hvarf síðan á brott. í þá gömlu góðu daga
var þetta hápunktur sögunnar, núna...
Vinsældum Tarzans hefur verið fylgt eftir
með ýmsum hætti. Teiknimyndasögur birt-
ast í blöðum og tímaritum, og kvikmyndir
hafa verið gerðar um kappann og ýmsir
spreytt sig. Nýlega var hlutverkum snúið við,
sönnum Tarzan-lógum til hrellingar, er gljá-
píkur böðuðu sig í frægðarljósi Tarzans og
Jane varð aðalatriðið (Bo Derek). Öðruvísi
mér áður brá, þegar Johnny Weissmúller las
sig um skógarþykknið eftir tágum, synti í
gruggugum fljótum og drap krókódíla, sem
ætluðu að bíta Jane, jafnvel éta. Öskraði svo
hátt og snjallt, og við tókum allir undir.
HELGARPÓSTURINN 19