Morgunblaðið - 20.12.1962, Blaðsíða 6

MORGVTSBLÁÐlh
Fimmtudagur 20. des. 1962
SnæbjÖrn Jónsson:
Haraldur Níelsson
og Varsjárþingið
„SKELJAKARLINN vor hann
verst vel í hundaþvögu". I>að
var nú raunar Benedikt Gröndal,
sem nú hefir í meir en hálfa öld
byggt „flhe vasty halls Of death“
og á þar sennilega í engum ófriði.
Séra Sveinn Víkingur óð aldrei
út á Granda í leit að skeljum og
kröbbum, og það er síður en svo,
að hann sé í nokkurri hunda-
iþvögu, því jafnvel ekki'mann-
hundarnir sækja að honum, held-
ur er það læknicfræðin að fram-
an og sálarlaus sálarfræðin að
aftan, svo að ég mundi telja að
iþarna væri hann í góðum félags-
skap, enda þótt hann sitji þar
ekki beinlínis á friðstóli. Hann
er naumast í nokkurri hættu, og
get ég þó ekki gleymt spurningu
Teits: „Var það ekki læknislegt
að láta manninn deyja?“. Nei,
þetta verður séra Sveini ekki að
fjörtjóni; en allur er varinn góð-
ur, og sjálfur ætla ég ekki að
hætta mér út á þann vígvöll,
þar sem þessi hálfheilaga þrenn-
ing veður jörðina upp að knjám.
Deilan, eins og hún er háð á
vettvangi Morgunblaðsins, er
annars komin nokkuð langt frá
byrjuninni í útvarpinu 4. f. m.,
þar sem rætt var eða ræða átti,
um svokallaðar huglækningar,
eða þó kannske öllu heldur um
lækningar eignaðar framliðnum
mönnum (sem ég fyrir mitt leyti
tel sæmilega víst að átt hafi sér
stað), því nú er þungamiðja deil-
unnar orðin sviksemi af hálfu
miðla. En að sanna hana, er svo
létt verk að varla sýnist ómaks-
ins vert að sinna þvi. Hitt er
vitaskuld algerlega vonlaust verk
að ætla sér að gera alla starf-
semi miðla að sviksemi, enda
mundi nú naumast nokkur mað-
ur með fullri skynsemi gera
slíka tilraun. Hin umdeildu fyrir
bæri gerast Það munu nú allir
rannsóknarmenn viðurkenna. Og
spíiritistiska skýringin er sú
eina sem alstaðar getur átt við
—• að svo miklu leyti sem unnt
er að kalla það skýrt, sem við
skiljum ekki hvernig gerist.
Nei, ég ætla ekki að blanda
mér í deilu þessara lærdóms-
manna. En það er eitt í grein
próf. Dungals í Morgunblaðinu
30. nóv., sem gefux tilefni til at-
hugasemdar, en það er það sem
hann segir um erindi próf. Har-
alds Níelssonar, flutt á alþjóð-
legu þingi sálarrannsóknamanna
í Varsjá 1923.
í>að er hárrétt, sem próf.
Dungal getur sér til, að erindið
var prentað í „Proceedings" um-
rædds þings, og það nefndist,
% ■
Haraldur Níelsson
eins og hann segir, „Poltergeist
Phenomena in Iceland". í þing-
tíðindum þessum, sem eru stór
toók, er fyrirlesturinn mjög illa
leikinn af prentvillum. Haraldur
Þér stórsparið rafmagn með
því" að nota eingöngu hinar nýju
OREOL-KJRYPTON ljósaperur.
Þær brenna 30 % skærar en
eldri gerðir, vegna þess að þær
eru fylltar með KRYPTON efni.
MINNIÐ KAUPMANN YÐAR EÐA
KAUPFÉLAG A AÐ HAFA ÞÆR
TIL HANDA YÐUR. Flestar
betri matvöru-og raftækjaverzlanir
selja OREOL KRYPTON ljósaperur.i
2Z
'A
skrifaði svo skýra hönd (rithönd
hans geta menn séð í minningar-
riti dr. Ásmundar biskups Guð-
mundssonar um hann) að þar
var aldrei nokkur stafur óskýr.
En það er nú svo, að hver þjóð
hefir sína eigin stafagerð, og rit-
hönd Haralds er vitanlega ís-
lenzk, en ekki pólsk. Þetta getur
þó ekki réttlætt hinar slæmu
prentvillur, heldur munu þær
fremur stafa af því, að hvorki
setjarinn né prófarkalesarinn
hafi skilið ensku. Haraldi var
þetta mikil skapraun, því hann
mátti helzt ekki sjá prentvillu.
í sínu eintaki vitanlega leiðrétti
hann allt, sem misprentað var.
Eftir lát hans fóru bækur hans
eðlilega á markaðinn; líklega að
Guðmundur Gamalíelsson hafi
keypt þær, því í hans bókaverzl-
un keypti ég svo nokkrar þeirra,
svo að ásamt öðrum bókum mín-
um eru þær nú í London. En
þessi bók var ekki þar á meðal,
og má ætla að enn sé hún hér
á landi, hver sem nú kann að
vera eigandi hennar.
Haraldur skrifaði erindi sitt á
íslenzku, en síðan þýddum við
það í félagi vorið 1923. Það verk
unnum við heima hjá honum í
Vinaminni, og urðum að gera
það á síðkveldum og á nóttunni,
því að hvorugur hafði annan
tíma aflögu. Verkið sóttist nokk
uð seint, því að um svo margt
var að ræða og það tafði okkur.
Síðan gerði hann stutt yfirlit yfir
efnið, og það má ég segja að við
þýddum heima hjá mér. Það yfir
lit lét hann prenta bér og hafði
það með sér til dreifingar á þing
inu. Það var aðeins fjórar litlar
(crown) síður, prentaðar með
smáletri. Mitt eintak er nú í
London, bundið bundið aftan
við „Kirken og den psykiske
Forskning", en vitanlega hlýtur
pésinn að vera til í Landsbóka-
safninu; sennilega líka í bóka-
safni Háskólans.
En saga þessa fróðlega erindis
er ekki enn að fullu sögð. Annað
hvort 1951 eða 1952 gaf Sálar-
rannsóknafélag Islands út rit-
gerðasafn eftir Harald Níelsson
og nefnist bókin „Lífið og ódauð
leikinn“. Hún er, eins og vænta
mátti, harla merkileg. Þar er
þetta Varsjár erindi að finna í
þýðingu, sem svo er hörmulega
illa gerð að hreint má heita með
ósköpum Þannig er byrjað með
því, að þýða fyrirsögnina „Reim-
leikar í Tilraunafélaginu" („bók-
in er prentuð í hlutafélaginu
Litlaprentsmiðja", segir útvarp-
ið), og er þó sennilegt að ýmsum
hefði þótt nógu illt að reimt
væri í húsi félagsins — eins og
víst var tilfellið um eitt skeið.
Þessum ósköpum er svo haldið
áfram hvíldarlaust erindið á
enda. Þarna er ritað á máli (ef
mál skyldi kalla) svo ólíku ís-
lenzku Haralds Níelssonar sem
mest má verða. En hvergi er
þess getið að erindið sé þýtt, og
þá að sjálfsögðu ekki h-ldur
hver þýtt hafi. En það hefir ein-
hver gert sem hvorki kunni
ensku né íslenzku, eða þó að
minnsta kosti ekki íslenzku. Ég
hefi annars skrifað stuttlega um
þetta forkostulega plagg í „Kvöld
vöku“ 1952, bls. 78—81 og leyfi
mér að vísa þangað. Mér er nær
að halda að „Lífið og ódauðleik-
inn“ sé enn á markaðinum (ísa-
foldarprentsmiðja?), og er ágæt
bók, að frátöldum þessum sóða-
skap.
Erindið hefir efalítið verið
þýtt upp úr þingtíðindum þeim,
er próf. Dungal minnist á, hvort
sem það nú var eintak Haralds
eða annað, sem „þýðandinn“
hafði fyrir sér. En líklegt þykir
mér að frumritið, það er við
þýddum eftir, sé einnig til, og
finnist það, mun það sanna það
er ég hefi sagt í • „Kvöldvöku".
Haraldur Níelsson var mikill
hirðumaður og mun ógjarna hafa
týnt handritum sínum. Og annað
ætla ég að muni til vera, sem
meira máli skiptir en þétta.
Eftir hvern fund í Tilraunafé-
laginu (það er missögn að Sálar-
rannsóknafélagið stofnað upp úr
því félagi) skrifaði hann yfirlit
yfir það er gerzt hafði þar, og
þessi gögn geymdi hann í skrif-
borði sínu. Hann sýndi mér þau
og sagðist ætla að gera úr þeim
bók þegar sér ynnist tími tiL
Sá tími kom aldrei. En hvar sem
þessi gögn eru nú varðveitt, þá
geyma þau efnið í miðilssögu-
Indriða Indriðasonar — eins
hinna mestu miðla er saga sálar-
rannsókna hefir af að segja. Á
bók þá, er um hann hefir verið
skrifuð eftir munnlegum sögu-
sögnum, er að vonum ekki að
treysta. Meira að segja ætla ég
að bókin væri ekki skrifuð fyrr
en um þrjátíu árum eftir að
starfsemi Indriða lauk.
Þarna er verkefni fyrir sam-
vizkusaman mann með góðri
dómgreind.
3ohn Steinbeck
KATIR VORU
KARLAR
Siátir voru ka; lar
eftir Nobelskáldið
John Steinbeck.
Þetta er bókin, sem gerði Steinbeck heims-
kunnan rithöfund. Örlítið upplag af 2. út-
gáfu bókarinnar í snilldarþýðingu Karls
ísfeld, fæst nú hjá bóksölum.
RAUÐI KROSS ÍSLANDS
Með því að kaupa
JÓLAKORT
RALÐA KROSSIIMS
styðjið þér ALSÍRSÖFNUNINA.
Kortin eru gerð eftir myndum
frú Barböru Árnason.