Morgunblaðið - 20.12.1962, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 20. des, Í962
MORGUNBLAÐIÐ
11
Gunnar Bjarnason ráðunautur ritar:
Fréttabréf úr Úlpum
Kæri Matthías!
Loksíns færðu frá mér lof-
aðar línur. Rauða skírteinið
þitt gaí mér ekki samstundis
þann blaðamanns-hæfileika
að geta skrifað um ævintýrið
meðan það skeður, eins og
þegar Vignir t. d. skrifar
ferðasögur á öræfum uppi
með ritvélina á hnakknefinu;
Haukur Hauksson lýsir við-
ureign við laxinn, áður en
hann rotar hann; eða hitt,
sem er landskunnugt, er blaða
menn birta ritdóma um er-
indi daginn áður en þau eru
flutt. Ég hef það eins og fugl-
inn, safna í sarpinn og læt
efnið meltast.
Carte de Journaliste
Hins vegar hef ég sennilega
ágætt blaðamannsútlit, því að ég
hef getað safnað ýmsum upplýs-
ingum og gert fyrirspurnir án
þess að sýna rauða skírteinið.
Þetta hefur þótt nokkru miður,
því að myndin hans ólafs Magn-
ússonar af mér er svo skrambi
góð, að ég tel mér vegsauka að
og vil því gjarnan hafa á lofti.
Skírteinið varð mér þó í eitt
skipti t.ð gagni í spaugilegu at-
viki. Þegar ég kom í passaskoð-
unina í Grossenbrode á bílnum
mínum á heimleið, fann ég ekki
passann minn, sem hafði lent of-
an í tösku í vasa á sparifötum.
Ekki mátti stöðva umferðina,
svo að ég greip rauða skírteinið
og veifaði því borginmannlega
framan í þýzku landamæralög-
regluna, sem opnaði samstundis
fyrir mér öll port með bugtum
og beygingum. Hafa þeir haldið,
að ég væri háttsettur diplomat.
Þetta bréf mitt til blaðsins er
um heimsókn til Svisslendings,
sem ég hygg að landar mínir
hafi gaman af að lesa um, enda
hefur hann athyglisverða sögu
að segja um viðskipti sín við ís-
lendinga.
Varmahlíð—Ziirich
f fyrrasumar var ég staddur í
miðjum Skagafirði, eitt af þess-
um mildu og lognmjúku sumar-
kvöldum, sem einkenna hið
fagra hérað. Skyndilega fylltist
kvöldkyrrðin æsandi hófadyn. f
hlaðið á Varmahlíð reið Páll Sig-
urðsson með nokkra tugi gæð-
inga og ferðamannahóp, sem
hann hafði fylgt sunnan Kjal-
veg.
Éig var kynntur fyrir einuan
ferðamanninum. „Ueli Prager
frá Zúrioh“. Hann fór yfir fjöJl-
in með konu sinni, dóttur 9 ára
©g unglingspilti, sem hann bauð
með í ferðina til íslands. Maður
þessi hafði vakið athyigli fyrir
diugnað og iþróttamannslega
fraimkomu í hvívetna. Dóttirin 9
óra vakti þó ekki minni athygli
vegna fraimmistöðu sinnar á
langri og strangri ferð í mis-
Jöfnu veðri, þar sem dagleiðir
rumar voru ura 80 kílómetrar.
Að kvöldi eins dagsins, rétt áð-
ur en komið var að náttstað,
grét sú litla. Þá var Freneline
þreytt
★
Ég gekk réttu ári seinna, eða
um miðjan ágúst í sumar síðla
dags út úr byggingu tekníska há
skólans í Zúrioh þar sem ég hafði
verið að hlusta á fyrirlestur
þýsks prófessons um nýjungar í
kennslutækni í búnaðarskólum.
Úti var steikjandi hiti, svo ég
gekk inn á Hotel Tanne og fékk
mér kaffisopa. Ég skoðaði í
veskið mitt og fann nafnspjald
með naíninu „Ueli Prager, Zúr-
ich.“ Þar sem hvorki var þar að
sjá heimilsfang eða simanúmer,
spurði ég þjóninn, hvort hann
kannaðist við nafnið. Hann hélt
nú það og að augnabli'ki liðnu
lagði hann á borð mitt miða með
öllum upplýsingum. Ég hringdi.
Prager svaraði. Um kvöldið
hringdi hann heim til mín og
bað mig að hitta sig kl. 8 næsta
kvöld á matsölustaðnum Möven
Pick í Dreikönigstraze.
Máfurinn grípur
Þetta kvöld heimsótti ég sviss-
nezkan arkítekt, sem Sneider
heitir. Hann á 4 íslenzka hesta.
Það var ævintýri líkast að hitta
hann. Hann hafði fyrir ári selt
húseign sína í Zúrich og keypt
sér 2 ha af landi fyrir uta-n
borgina. Þarna hafði hann byggt
sér eitt hið fegursta og nýtízku-
legasta íbúðarhús, sem ég hef
séð. Var húsið tveggja hæða,
en þak nam við jörð, og áfast
við það var vel gert byrgi og
garður fyrir íslenzku reiðhest-
ana. Sneider hafði fengið slíka
ofurást á hestum sínum, sem
hann skrapp daglega á bak ti'l
skiptis og reið ýmist á fetgangi
eða á fullri stökkferð um skóga
og akra. Hann lagði í þennan
hefur mætur á, og því á haim
fáa öfundawnenn, þrátt fyrir vel
gengnina.
„Á hverju græðir Prager mest?
spyr ég. „Hann á stóra heild-
verzlun með matvæli, en mest
ber á hinum vinsælu matsölu-
húsum hans, sem hann kallar
MövenPiok. Hann byrjaði á þessu
í stríðinu, og nú stofnsetur hann
árlega einn eða fleiri í borgum
landsjns. Þessir matsöl'Ustaðir
eru allir þekktir fyrir að hafa
allt 1 fyrsta flokki bæði mat-
væli og útbúnað, en eru þó ti'l-
tölulega ódýrir. Menn geta þar
inni .nærri valið sér alit, sem
menn óska sér, þjóðarrétti
ýmissa landa, dýra rétti og ódýra
Allra stétta menn koma þangað
til að snæða, en talið er, að þar
líði engum vel, nema hann hafi
í sér nokkra siðmenningu. Þessu
andrúmslofti hefur Prager tek-
izt að halda á matsölustöðum
sínum án þvingunar og án ok-
uns. Menn telja, að þetta sé að
þakka persónuleika hans og
smekk."
Næsta krvöld gekk ég inn í
skemmtilega lýstan og skreytt-
an sal á Mövenick (Máfurinn-
grípur) Uela Pragers. Hann var
þar fyrir og leiddi mig að fögru
Gunnar Bjarnason og Ueli Prager ræða um búskap og viðskipti
greiða að fara með mér og sk-oða
búgarð, sem ég á og rek hér ut-
an við borgina?
Þetta var fastmælum bundið.
Bónði og sloteigandi
Býli Ueli Pragens liggur fag-
urlega í fjaltehlíð fyrir sunnan
8» WmHW
Slot Prager-fjölskyldunnar, reist af þýzkum herforingja, sem lenti í illindum við Vilhjálm n
Þýzkalandskeisara. Sumir telja að ofsinn í illindunum hafi átt rætur að rekja til bcrlínskrar
blómarósar. Vilhjálmur tapaði styrjöld og dó afsettur í Belgíu, eins og heimssagan greinir, en
herforinginn undi skammt hag sínum í Silvaplana, seldi föður Uela Prager slotið og fór til Arg-
entínu. Engin saga fer af berlínsku stúlkunni, sem báðir þessir voldugu menn litu hýru auga. —
Nú ætlar Onassis að reisa þarna nýja fjallalyftu.
,,Hins vegar hækkar landverð I
Sviss jafnt og þétt, og ég gæti
selt búgarðinn nú þegar fyrir
milljónir franka, — en það er
ekki auðvelt að kaupa svona
fagran búgarð nærri Zúrioh.“
Undarleg þróun mála, þar sem
velferðin ríkir. Lóðir og náitt-
úrufegurð er keypt fyrir milij-
ónir, en komakurinn verður lít-
ils virði, Qg á honum stritar
verkamaðurinn í svita andJits
síns, hvorki hann, akurjörðin
eða plógurinn fá nokkum arð.
„Undarlegt er þetta lögmál“,
segi ég við Prager. Hann svaraí:
„Hér er aðeins á ferðinni hið al-
gilda lögmál framleiðslu og við-
skipta. Sveitamennirnir virðast
vHja strita svona. Þeir em of
margir og framleiða of mikið
miðað við þarfirnar í þessu landi
Svo flytjum við inn leigu-verka-
fólk í iðnaðinn frá Ítalíu og
Fraikklandi."
Ég stig út úr bifreiðinni við
hótel mitt. „Kærar þakkir fyr-
ir góðan dag.“ „En, heyrðu ann-
ars“, segir Prager, „ég þarf um
næstu heltgi suður til Silvaplana
í Engadin-dalnum. Það er verið
að hefja framkvæmdir á landar-
eign, sem ég á þar. Langar þig
með þangað?“
„Jú, takk.“
Vikan leið. Snemma á sunnu-
dagsrriorgni fór ég með Prager
suður til Silvaplana og St. Mor-
itz. Þótt nú væri hásumar og
engan snjó að sjá, var Engadin
dalurinn morandi af skemmti-
ferðafólki, og hið fræga skíða-
hótel í St. Moritz var yfirfullt.
Ég fór í skíðalyftu upp á fjalis-
tindinn Piz Nair fyrir ofan St.
Moritz og sá þaðan yfir Alpa-
fjöll. Það var mikilfengleg sjón.
Skíðalyftan gengur án afláts
kostnað til að geta umgengizt þá
og notið þeirra tii fuils. Maður-
inn er mjög vel þekktur arkí-
tekt og talinn vell-auðugur. Um
kvoldið spurði ég Sneider.
„Hvers vegna þekkja allir hér
Uela Prager?" Hann svaraði og
sagði, að foreldrar hans hefðu
verið þekktustu hóteleigendur í
Zúricih um langan tima, sérstak-
lega fyrir glæsilegan rekstur á
hótelinu Carlton Elite, en sjálfur
hefði hann snemma getið sér
orð fyrir íþróttir. Hann var um
tíma mjög þekktur skiðagarpur
síðan einn af beztu keppnis-reið-
mönnuim landsins bæði í kapp-
Haupum (racing) og hindrun-
arhlaupum. Átti hann sjálfur
gæðinga sina og keppti víða með
þá bæði í Sviss og enlendis. En
á seinni áruim hefur hann getið
sér orð fyrir dugnað í m.arg-
víslegum atvinnurekstri og þátt-
töku í fjáraflafyrirtækjum. Hann
er glæsilegur sportmaður og ljúf
menni, sem svissneska þjóðin
Slœm reynsla af við-
skiptum við Islendinga
veizluborði. Ég spyr hann, hversi
vegna hann kalli matsölustaði
sína þessu sérkennilega nafni,
sem sé heil setning. Hann segir,
að gestir sínir eigi að vera eins
frjálsir og máfarnir, sem grípi
mat sinn í hafinu, forðabúr hans
sé einnig haf af fjölbreytni og
hann leggi sérstaka stund á rétti
úr sjávarafurðum.
Brátt kom í ljós, að hann hafði
boðið mér í afmælisveizlu sina.
Hann var 46 ára, jafnaldri minn.
„Til hamingju með afmælisdag
inn, skál“ Margt ræddum við,
mest um fsland, hesta og búskap.
Mitt í samræðum segir Prag-
er. „Viltu, Gunnar, gera mér þann
Zúrich. Landstærðin er um 60
hektarar. Hann á 60 nautgripi
og 200 svín. Svínahúsið er nýtt
og svínahirðirinn danskur. Út-
búnaður er allur fullkominn og
ótrúlega fátt fólk, sem vinnur að
framleiðslunni. Þriðja aðalfram-
leiðslugrein búsins er kirsjuberja
vín. íbúðarhúsið er ríkmannlegt.
Þar býr móðir hans. Sjálfur býr
hann með fjölskyldu sinni í
stóru og fögru húsi við Genfar-
vatn.
Prager segir, að búskapurinn
beri sig ekki vel. Vérð á vinnu
fer ört hækkandi, en afurðaverð
ið lágt og stendur kyrrt. „Fárm-
irvg is a bad busiervss" (búskap-
ur er bág verzlun) segir hann.
myrkranna milli yfirfull af fólfl
Gríski miljónungurinn Onass
byggði þessa háfjaHalyftu fyr
nokkrum árum, og héldu men:
að hún mundi „setja hann á hai
inn,“ en reyndin hefur orðið ön
ur. Lyftan gefur miljónagróð
Erindi Pragers til Silvaplana vs
1 sambandi við framkvæmda<
ætlanir Onassis um að bygg
aðra fjallalyftu í Silvaplana, sei
er 5 km sunnan við St. Morit
Endastöðin verður á landi Pra)
ers, og var eign sú meiri e
landareign. Þar stóð hið fegursl
slot, sem faðir Pragers hafi
keypt árið 1910 af þýzkum ger
eral. Hafði sá lent i illindum vi
Framhald á bls. 14.