Morgunblaðið - 20.12.1962, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 20. des. 1962
MORGV'NBLAÐlb
9
ögur Jesú
Endursagðar af Kaj Munk.1
Dr. Sigurbjörn Einarsson,
biskup, þýddi.
Kagnhildur Ólafsdóttir gerði
myndir.
Fróði gaf út. Leiftur prentaði
Bókaflóð jólanna hefur að nýju
—7rúarbrögb heims
Framhald á bls. 3.
falla, bjálkinn sterki brotnar,
vitringurinn visnar sem strá“.
Viku síðar andaðist Kong-
fútse.
Taó er hinn mikli veruleiki
í augum Kongfútses eins og
Laótses. „Sá sem felur sig taó
að morgni, getur öruggur dá-
ið að kvöldi“, sagði hann. Og
enn: „Enga stund skyldum
vér vera skildir frá taó“. En
kenning hans er gagnólík
skoðunum Laótse. Kongfútse
ér raunhyggjumaður, hugsun
Ihans leitar að því, er megi
verða til nytja mannlegu fé-
lagi, hin mikla, djúpa dul til-
verunnar dregur aldrei at-
Ihygli hans fifá áþreifanleg-
um og nærtækum staðreynd
um mannlífsins. Ólíkastur er
Ihann bæði Laótse og helztu
heimspekingum Vesturlanda
að því leyti, að hann sinnir lítt
almennum frumhugtökum,
Iheldur hugar nær eingöngu
að því, sem varðar afstöðu
manns til manns. Grískir hugs
uðir, Platóningar og skóla-
spekingar miðalda og spor-
göngumenn þeirra glímdu við
afstæð hugtök svo sem „rétt-
læti“, „lögmál“, „dyggð“.
Kongfútse vildi kenna hygg-
indi, sem í hag koma. Afrek
Ihans var fólgið í því að móta
reglur um mannleg samskipti
í þjóðfélaginu. Hann byggði
um þetta á eldra arfi, m.a. á
Ihinu ævaforna riti Sjú-kirig
(Heimildarbók) og kenningu
þess um hinar níu, tvígildu
dyggðir: „Vingjarnlegur
skyldi hver maður vera og
virðulegur, mjúiklátur og lotn
ingafullur, námsfús og djarf-
ur, opinskár og hógvær, að
gátsamur og hófsamur, styrk-
ur og traustur, hugraikkur og
réttlátur“.
Kongfútse lagði ríka áherzlu
á það, að þjóðhöfðingi yrði að
vera fyrirmynd þegna sinna.
Sá, sem hefur völd, fer með
þau í umiboði æðri máttar.
Illur stjórnandi glatar um-
boði sínu og verður sviptur
því, þegnarnir gera uppreisn.
„Sé höfðinginn dyggðugur,
mun lýðurinn vera það líka“.
Við konung nokkurn, sem
kvartaði undan hvinnsku
þegna sinna, á Kongfútse að
hafa Sagt: „Værir þú ekki ó-
gjarn, myndu þeir ekki stela“.
Eitt sinn spurði hertoginn
Ding, hvort til væri stutt
regla um það, hvernig ríiki
verði bezt borgið. Kongfútse
•varaði: „Ein regla getur ald
ei nægt til þess. En alþýða
kann málshátt, sem eigi fer
fjarri: Kóngar eiga bágt og
ráðherrar eiga gott. Sá valds
maður, sem veit, hve erfitt
það er að fara með landsstjórn
mun eigi fjarri þvi að finna
regluna um það, hvernig ríki
verður bezt borgið“,
í „Samtölunum“ eru ekki
aðeins skráð spakmæli meist
arans. >ar er líka margt sagt
frá háttum hans. Sú mann-
gildishugsjón, sem hann boð-
aði, er þannig studd dæmi
hans sjálfs. Hafa kínverskir
fyrirmenn dregið lærdóma af
formfestu hans, trúnaði við
þjóðlegar erfðir og drengskap
arhugsjón. Til dæmis um það,
er síðast var nefnt, er þess að
geta, að þegar hann veiddi
fisk notaði hann jafnan öng-
ul, því að honum þótti miður
vel farið að fiskinum með þvi
að nota net. Og á fuglaveið-
um skaut hann aldrei fugl í
svefni.
steypzt yfir og ber fram á mark- |
aðinn slíkt ofurmagn bóka af
öllum gerðum að býsna vanda-
samt verður valið.
Það er mjög eðlilegt, að lítil
bók sem þessi, láti lítið yfir sér
við hlið hinna stóru og glæsi-
legu ritverka, sem nú prýða borð
bókabúðanna. |
Bókaval er vandasamt, þó er!
bók án efa ein heppilegasta vina-
gjöfin.
Á síðari árum höfum við eign-
ast æ stærri og vandaðri hóp
bóka, sem ætlaður eru börnum
og unglingum. Þessu ber að
fagna, því að vitað er, að blöð
og bækur hafa oft varanleg á-
'hrif til góðs eða ills á sálarlíf
hinna ungu.
Það hefur ávallt verið vanda-
verk að flytja börnum háleitan
boðskap á því máli, sem þau
skilja og á þann hátt, er þau
meta og virða. Þetta á eigi sízt
við um fegursta og háleitasta
boðskap mannlífsins, kenningu
Jesús Krists.
Orðspökum fræðimanninum og
djúpvitrum hefur oft mistekizt
þetta, en barnið numið hin æðstu
lífssannindi af vörum ömmxmnar
eða afans, foreldra og annarra,
sem kenna hið þýða og tæra
mál hjartans .
Dæmisögur Frelsarans eru
gimsteinar bókmenntanna og ekk
ert túlkar jafn skýrt og fagur-
lega dýpstu sannindi hinnar
kristnu trúar.
Bókin Sögur Jesú er. að mínu
áliti frábær tilraun i þá átt, að
tileinka börnum á einfaldan en
sannan hátt kjamann í boðskap
Jesú. Höfundurinn, danski prest-
urinn og raéðusnillingurinn, Kaj
Munk, er íslendingum svo kunn-
ur, að eigi þarf að kynna hann
hér. Og svo vel vill til, að Biskup
íslands, dr. Sigurbjöm Einars-
son, sem öðrum fremur hefur
kynnt þennan mann hér á landi,
sýnir okkur enn einn og um leið
mjög ljúfan þátt í persónuleika
Kaj Munks með ágætri þýðingu
bókarinnar. Bókina prýða mynd-
ir Bagnhildar Ólafsdóttur og
munu þær enn auka á áhrifin við
lestur hennar.
Prentsmiðjan Leiftur hefur
vandað frágang allan og þakka
ber útgefendum þarft verk.
Barna-vinum er hiklaust bent
á þessa látlausu en góðu bók.
Bragi Friðriksson.
Armann Kr. Einarsson
„Hvíta stríðiö"
eftir Hendrik Ottósson
F'YRIR um það bill 40 árum
bar svo til í Reykjavík, að rúss-
neskum pilti, Nathan Friedmann
að nafni, sem Ólafur Friðriks-
son hafði tekið í fóstur, var vis-
að úr landi. Astæðan var sú, að
heilbrigðisyfirvöldin töldu að
pilturinn væri haldinn smitandi
augnisjúkdómi, og þess vegna
ekki á það hættandá, að leyfa
honium landiviist hér.
í fljótu bragði vrrðist þetta
ekki mikið tilefni til átaka og
hugaræsinga. Þó vita allir roskn-
óli og Maggi
íextánda barna-
Ármanns Kr.
Ármann Kr. Einarsson: Óli
og Maggi.
Bókaforlag Odds Björnsson-
-ar, Akureyri, 1962.
Eins og alþjóð er kunnugt, er
Ármann Kr. Einarsson, kennari,
einn a21ra mikilvirkasti og vin-
sælasti barna- og unglingabóka-
höfundur okkar. Hefur hann nú,
þótt enn sé ungur að árum og
vinmj ritstörf sín í tómstundum,
senk" frá sér sextán bækur fyrir
börn og unglinga. Ýmsar af þess-
um bókum Ármanns eru svo á-
nægjulegt og heillandi lesefni,
að stór hluti ungu kynslóðarinn-
ar kýs það öðru efni fremur.
Segja má því hiklaust, að Ár-
manti hafi náð glæsilegum tök-
um á því vandasama og mikils-
verða hlutverki að skrifa fyrir
börn og unglinga, enda eingömgu
sinnt þeirri köllun sem rithöf-
undur mörg hin síðari ár.
Ég hef áður vakið athygli á
því, að þeir, sem ritdæma bæk-
ur, og þeir, sem kjörnir eru til
þess að úthíuta almannafé til
rithöfunda, gefi þessum höfumd-
um of lítinn gaum. Þeir góðu
menn þurfa strax að gera sér
/jóst, að mjög mikilvægur þátt-
ur í uppeldi æskunnar er ein-
mitt sá, að lesefni það, sem við

anGli
R ES P
LETVÆGT
SKJORTE
A'.GLI - SKYRTA
er góð JÓLAGJÖF
Skrifstofustarf
Oskum að ráða vanan skrifstofumann nú þegar.
Uppl. á skrifstofunni, Hafnarstræti 5.
Olíuverzlun íslands hf.
og unglingabók
Einarssonar
bjóðum henni, sé hollt og þroska
vænlegt. Ættu allir ábyrgir menn
að geta gert sér grein fyrir því,
ef þeir á annað borð fást til að
hugsa um það.
Þá rithöfunda, sem ná glæsi-
legum árangri á sviði barnabók-
mennta, eins og t.d. Ármann Kr.
Einarsson, og helga því krafta
sína, er sjálfsagt og skylt að
meta að verðleikum. Þetta hafa
nágraiinaþjóðirnar gert sér ljóst
fyrir löngu og sýna fremstu
barma- og unglingabókahöfund-
um sínum margvíslegan og verð-
ugan sóma.
í fyrra hauíít sendi Ármann
frá sér fyrstu bókina í nýjum
bókaflokki fyrir drengi: „Óska-
steinninn hans Óla.“ Þetta var
biáðskemmtileg bók með öllum
beztu höfundareinkennum Ár-
manns: góðu máli, léttleika og
fjöri í frásögn og undraverðum
ævintýrum. Hún sagði frá frem-
ur önugum og vanþakklátum
dreng, sem oft var erfitt að gera
til hæfis. En vegna hollra áhrifa
frá Jóa frænda og frá draum-
um um óskasteininn góða, varð
gjörbreyting á lífi Óla. í bókar-
lok fengum við þvi að kynnast
starfsfúsum og háttvísum úrvais-
dreng, sem vænta mátti mikils
af, og öll ungmenni langaði til
að fylgjast með í framtíðinni.
Fyrir skömmu kom út önnur
bók Ármanns í þessum flokki
og nefnist hún „Óli og Maggi“.
Óli er nú orðinn sendisveinn í
bókabúðinni hjá Jóa frænda, sem
alltaf er hinn holli og góði leið-
beinandi hans. Hann eigaast nýj-
an vin og félaga, Magga meist-
ara, og verða kynni þeirra með
harla nýstárlegum hætti. Maggi
er hugvitssamur drengur, sem
finnur upp furðulegustu hluti,
og er óvenju úrræðagóður. Svo
sem vænta má er bókin skrifuð
af sama léttleika og hugmynda-
flugi og margar fyrri bækur Ár-
manns, en undirstraumur henn-
ar er alvara og reynsla hins við-
sýna skólamanns.
Það má fullvíst teljast, að bók
þessari verði tekið af miklum
fögnuði af hinum stóra lesenda-
hópi Ármanns, og trúlega stað-
næmist hún ekki lengi í bóka-
búðum.
Bókaforlag Odds Björnssonar,
Akureyri, hefur gefið bókina út,
einkar smekklega, eins og vænta
mátti, en teikningar eru eftir
snillinginn Halldór Pétursson.
Sigurður Gunnarsson.
ir Reykvíkingar, aJ héf var S.
ferðinni eitt hið mesta hita- og
ágreininigsmál, sem upp hefur
komið hér í bæ á síðari ára--
tugum. Urðu af þessu mikil á-
tök og óvenjuleg, og vdð borð
lá, að hér yrðu mannvíg.
Frá þessu segir Hendriík Ottós-
son í nýúbkominni bók á for-
laigi Setbergs, „Hvíta stríðinu".
Hendrik kom þar sjálfur mjög
við sögu, og fer vel á því, að
hann skudi nú hafa ritað endur-
minnángar sínar um þennan eft-
irminnidega atburð, svo einstæð-
ur, sem hann var í sögu bæjar-
félagsinis. Öldurnar, sem þá risu,
eru nú löngu hnignar, og þess
vegna unnt að rita um þetta
málefnalega og sársaukalaust,
en víst er um það, að meðan
á þessu gekk, mátti heita, að
bæjarbúar hafi skipzt í tvær and
atæðar fylkingar útaf þessu máli,
en hatur smó um æðar bæjar-
félagsins og eitraði andrúmsloft-
ið í þessum kyrrláta smábæ, sem
þá var.
Sagan, sem Hendrik segir af
þessum atburði, er litrík og lif-
andi, en verður ekki rakin hér.
Ekki fæ ég séð, að höfundur
hadli réttu máli, heldiur einkenn-
ist frásögnin af góðvild hans í
garð þeirra manna, sem þá voru
andstæðingar hans, lætur þá
njóta sannmælis og bregður upp
mannlegri og vinsamlegri mynd
af þeim, enda þótt honum hafi
fundizt, þegar atburðir þessir
gerðust, að hann væri grátt leik-
inn, en hann varð meðal ann-
ars að gista hegningarhúsið við
Skólavörðustíg.
Hendrik er löngu þjóðkunnur
rithöfundur og fræðimaður, hef-
ir sérlega skemmtilega frásagn-
argáfu og þá kímni og skopskyn
sem ævinlega er til bóta, létbir
og lífgar frásögn, jafnvel þótt
vera megi að höfundi sé undir
niðri heitt í hamsi. Kostulegt
finnst mér til dæmis, þegar höf-
undur segir á einum stað frá
því, er hann er að fljúgast á við
fílefldan lögregluþjón, að annar
laganna vörður hafi klappað á
öxlina á sér og skýrt sér frá
, því að hann sé handtekinn.
| Mál þetta varð svo ailvarlegt,
sem raun bar vitni, vegna þess,
að kergja hljóp í báða aðila,
annars vegar Ólaf Friðriksson og
menn hans, hins vegar ríkisvald-
ið, undir forystu Jóns Magnús-
sonar forsætisráðherra, sem taidi
að ekki bæri að líða óhlýðni og
þrjózjku við landslög. Allt fór
þetta betur, en áhorfðist, og nú
hefir fennt í sporin og hatrið
löngu horfið úr hugum þeirra
manna, sem þarna áttust við.
Bókin „Hvíta stríðið", er að
mínu viti, góð heimild um eftir-
minnilegan atburð í sögu bæjar-
félagsins, sögð með þeim hætti,
sem er hvorttveggja í senn, nær-
færnislegur og skemmtilegur.
Síðustu kaflar bókarinnar
fjalla meðal annars um stofn-
un Félags ungra kommúnista
sem ég fæ ekki séð, að komi
venjulegu fólki neibt við, og
mættu þeir því eins vel missa
sig. Rifrildi og pex ungkomm-
únista á þessum árum, eiga ekk-
ert erindi til okkar, en aMt um
það, hafi Hendrik þökk fyrir
bókina.
Thorolf Smith