Morgunblaðið - 15.07.1975, Page 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15, JÚLI 1975.
Lofsamleg
blaðaummæli
Jón Laxdal hefur undanfarin
ár verið starfandi leikari í
Sviss, aóallejía i Ziirich, þar
som hann hefur tekió mjög
virkan þátt i leiklistarlífi
borjíarinnar ok leikið bæói í
Ziircher Schauspielhaus og
Kammertheater Stok, þar sem
hann lék nýleíta í leikriti, sem
nefnist „The blood knot“ —
Böóbönd—, ok hlaut mjög lof-
samk'Ka dóma fyrir frammi-
stöðuna. MorKunblaðinu hafa
borizt nokkrar blaóaumsaKnir
um leiksýninKU þessa oj> tvær
aórar. ojí skal efni þeirra stutt-
leíía rakió hér.
Leikritió „The blood knot“ —
en hió enska nafn var látió
halda sér — er eftir Athol
Futtard frá Suóur-Afríku. Hann
er fæddur 1932, ok ennfremur
er upplýst aó eftir háskólanám í
Höfóaborg og margra ára störf
fyrir verzlunarflotann hafi
hann eingöngu snúió sér aó
leikritum.
I þessu leikriti leióir hann
sanian tvo hálfbræóur, sem
báóir eru kynblendingar —
annar nærri hvítur, en hinn
Jón
svissnesku
Laxdal á
leiksviði
nær svartur. Þeir eru tengdir
örjúfandi böndum, en þó er oft
eins og þeir bræóur Kain og
Abel séu þarna aftur-
gengnir. Sá, sem er nær
hvítur, vill frelsa þá báða
frá hinu ömurlega lífi í báru-
járnskofanum, þar sem
þeir eru upp aldir I þeim til-
gangi sparar hann hvern eyrí,
sem þeir þurfa ekki fyrir nauö-
þurtum. Ilann kann aö lesa og
hefur sé sig dálítiö um í heimin-
um. Ilann hugsar um framtíö-
ina fyrir báöa. Hann sér um
heimilishaldiö, en dökki bröóir-
inn, sem er ólæs, vinnur úti.
Ilann vill aftur á möti lifa,
njóta lífsins. Aóur hafói hann
bæði drukkið og duflað, en eftir
að ljósi bróðirinn kom aftur,
fær hann ekki að veita sér slíkt.
1 staðinn verður hann að láta
sér nægja að eignast „bréfa-
vinkonu" að tillögu bróðurins,
sem annast fyrir hann bæði
skriftirnar og lesturinn. Þegar
svo vinkonan sendir mynd af
sér, kemur í ljós, að hún er hvít,
og þegar hún svo boðar komu
sína, fer málið fyrir alvöru að
vandast þarna í Suður-Afríku.
Leikondurnir eru aðeins
tveir, og leikur Jón Laxdal hinn
ólæsa, nær svarta bróður. Hinn
er ieikinn af félaga Jöns frá
Zúrcher Schauspielhaus,
Ingold Wildenauer, sem jafn-
framt er Ieikstjöri. Fær hann
mikió lof bæði fyrir leik og
leikstjórn m.a. í blaðinu „Die
Tat“, þar sem segir ennfremur:
„Helzt væri þó hægt að gagn-
rýna hann fyrir það, að hann
tali ekki alltaf nægilega skýrt,
en í því tilliti er Jón Laxdal
honum miklu fremri (ef til vill
af því að hann hefur leik-
stjóra?). Aldrei fyrr hefur Jón
Laxdal sýnt jafnljóslega, hvað í
honum býr. Sálræn túlkun hans
og svipbrigði fara nákvæmlega
saman, hin snöggu umskipti frá
skepnulegum sljóleika til
barnslegrar einfeldni eru inni-
léga sannfærandi. — Það er
mikil synd, að það skyldi taka
svo langan tíma að uppgötva, að
þessi leikari var ekki aðeins
efnilegur, heldur raunveruleg-
ur og mikill! Wildenauer þekkt-
um við fyrir að öllu góðu...
Saman mynduðu þeir fábært
„Duo“. Þessi sýning er sem sagt
Jón Laxdal sem áflogahundur f
leikritinu „Dreyfus" eftir
Grumsberg.
að öllu Ieyti hin vandaðsta frá
listrænu sjónarmiði."
Svissneska blaðið
„Tagesanzeiger" segir einnig
ítarlega frá sýningunni, og þar
er svo að orði komizt um leik
Jóns: „Þegar hvítir menn leika
negra er það oft óviðkunnan-
legt og misheppnað. En Jóni
Laxdal tekst það, tekst að
sneiða hjá öllu hlægilega út-
lendingslegu. Hjá honum er
Zach i senn framandlegur og
eðlilegur í sinu umhverfi. Hið
heimskulega þunglyndi hans,
gruflandi þögn og skyndilegi,
dimmi hlátur er sannfærandi.
Jón Laxdal sýnir, hve Zach á
örðugt með að tala hvernig
hann hnýtur um stóru orðin,
sem hann hefur lært af Morris.
Þegar hann reiðist, bregzt hon-
um málið með öllu, og þegar
hann getur ekki hent reiður á
hugsunum sínum, ber hann sér
á höfuð. Tviskinnungur Zachs,
sveiflur hans á milli stolts yfir
eigin litarhætti og drauma um
hvitar konur, er túlkaður á
áhrifamikinn hátt með leik
Jóns Laxdals."
Það kemur í ljós af blaða-
úrklippu úr „Tagesanzeiger",
að Jón Laxdal hefur leikstýrt
gamanleik eftir Noel Coward i
Zúrich og einnig gert sviðs-
mynd og teikna búninga. Segir
þar, að hann hafi leyst hlutverk
sitt af mikilli prýði („geschickt
und souverán“).
Þá má geta þess að lokum, að
Jón lék fyrir nokkru stórhættu-
legan áflogahund í leikritinu
„Dreyfus“ eftir Jean-Claude
Grumberg. Var Ieikur hans að
sögn mjög sannfærandi og sýn-
ingin i heild vel heppnuð. Þetta
var í hinu merka leikhúsi
Schauspielhaus Zúrich.
—svá—
Jón Laxdal og Ingold Wildenauer f leikritinu „The
Blood Knot“ eftir Athol Fugard.
Fyrir vestan
MIKLAH FRAMKVÆMDIR A
PATREKSFIRÐI í SUMAR
A Patreksfirði búa um þús-
und manns. A sfnum tima voru
þar tvö þorp, Vatnseyri og
Geirseyri, en steinsnar var á
milli, þannig að nú er byggðin
samfelld og nefnist einu nafni
Patreksfjörður.
Það er auðséð, að Patreks-
fjörður býr ekki við fólksfækk-
un eða deyfð, þvf að þar er
mikiö byggt, og flestar nýbygg-
ingar eru einbýlishús.
Ulfar Thoroddsen, viðskipta-
fræðingur, er sveitarstjóri á
Patreksfirði.
— Ulfar, hvað ertu búinn að
vera hér sveitarstjóri lengi?
— Eg er búinn að vera hér í
eitt ár. Ég er fæddur hér og
uppalinn og langaði alltaf til að
flytjast hingað aftur. Þegar ég
lauk námi var hér ekkert starf
að hafa, þar sem ég gat notfært
mér menntun mína, en þegar
sveitarstjórastarfið var auglýst
laust í fyrra, lá beint við að
sækja um það.
— Hvað er helzt um að vera
hjá ykkur um þessar mundir?
— Við erum að undirbúa mal-
bikun aðalgötu bæjarins. Fyrir-
hugað er að hefja malbikunina
næsta sumar og i fyrsta áfanga
er gert ráð fyrir að malbika
götuna gegnum bæinn og niðtir
Rætt við
Úlfar
Thoroddsen
sveitarstjöra
á höfn. Hér er’mikið byggt, eins
og sjá má, en þó er hér hús-
næðisskortur. Nú er sveitar-
félagið að byggja sex leiguíbúð-
ir í samvinnu við húsnæðis-
málastjórn.
Þá er lokið undirbúningi að
byggingu heilsugæzlustöðvar
hér, og á hún að þjóna öllum
sveitarfélögunum í Vestur-
Barðastrandarsýslu. 1 byrjun er
gert ráð fyrir því að tveir lækn-
ar starfi við stöðina, en síðar
verður þar sérgreinaþjónusta.
Við höfum lokið öllum undir-
búningi og bíðum eftir því að
geta hafizt handa, en ríkisvald-
ið lætur á sér standa.
—"Verður þetta dýr bygging?
— Já, ég held, að það hljóti að
teljast. Byggingin mun kosta
úm 300 milljónir, og þar af
greiða sveitarfélögin 45
milljónir.
— Hvað er það margt fólk,
sem sækja mun þjónustu í
heilsugæzlustöðina?
— Það eru tæplega tvö þús-
und manns.
Ofarlega í miðjum bænum er
glæsileg bygging, langt komin.
— Þetta er nýja félags-
heimilið okkar, segir Ulfar. Þar
á að verða bæði gistihús og veit-
ingasala. A veturna hugsum við
okkur að leysa heimavistarmál-
in í félagsheimilinu, þannig að
nýtingin verður ágæt.
Okkur vantar tilfinnanlega
dagheimili hér og stefnum að
þvf að byrja á því að koma þvi
upp sem fyrst — helzt í sumar.
Hér er starfandi félag áhuga-
fólks um dagvistun barna í
bænum og markmið félagsins
er að heimilið komist upp fyrir
áramót. Það eru húsmæðurnar,
sem einkum hafa beitt sér í
þessu máli, — þær vilja geta
unnið I fiski þegar mest er að
gera í frystihúsinu, þótt þær
kæri sig ekki um að vinna full-
an vinnudag utan heimilis.
Mikill þáttur í atvinnulffi
okkar hér á Patreksfirði er það,
sem að höfninni lýtur. Hér er
gott hafnarstæði og höfnin er
ágæt, svo langt sem hún nær,
en hún er alltof litil fyrir þá
starfsemi, sem hér fer fram.
Patreksfjarðarhöfn er fyrsta
höfn á landinu, sem grafin var
inn í land. Það er ekki Norð-
fjarðarhöfn, eins og kom fram i
sjónvarpsfréttum nýlega.
Hér háttar þannig til, að
mikill sandur berst inn í höfn-
ina. Þetta verður að hreinsa og
er aðkallandi að gera ráðstafan-
ir til viðnáms sandburðinum.
— Er mikið félagslif hér í
bænum?
— Já, hér er mikil gróska í
menningar- og félagslífi. Kór-
arnir æfa reglulega og halda
söngskemmtanir. Kvennakór
fer héðan í söngferðalag til ná-
grannabyggða, hér er starfandi
leikfélag, sem bæði sýnir leik-
rit fyrir börn og fullorðna, auk
þess sem hér er margs konar
annað félagsstarf, segir 'Ulafar
að lokum.
Á.R.