Morgunblaðið - 16.12.1977, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. DESEMBER 1977
13
U tanríkisráðherra:
Afli útlendinga nær því úr sögunni
Jón Ármann Héðinsson vill segja upp
þorskveiðiheimildum Færeyinga
ÞAÐ KOM fratn í máli utanríkisráðherra, Einars
Ágústssonar, er hann mælti fyrir staðfestingu á gagn-
kvæmum fiskveiðiheimildum Færeyinga og Íslendinga,
sem samið var um 12. desember sl„ að erlend veiðisókn á
íslandsmiðum hefði dregizt saman vegna stjórnvaldsað-
gerða í fiskveiði- og landhelgismálum úr 380.000 tonnum
botnfiskveiði 1971, í 25.000 tonn 1977, þar af 8.500 tonn
þorskur, sex árum síðar. Gerður samningur við Færey-
inga fjallar um gagnkvæmar veiðiheimildir Færeyinga
og íslendinga, 35.000 tonn á ári: loðnuveiði Færeyinga á
íslandsmiðum og kolmunnaveiðl tslendinga í Færeyja-
miðum. Jafnframt féllust Færeyingar á að lækka um-
samið þorskveiðimagn þeirra á tslandsmiðum um 1000
tonn, úr 8 í 7 þús. tonn, samkvæmt sérstökum samningi,
sem í gildi er milli landanna, og segja má upp með sex
mánaða fyrirvara.
Gagnkvæmur samningur
Utanríkisráðherra sagði gagn-
kvæmar veiðiheimildir á loðnu og
kolmunna hækka úr 25 í 35 þús.
tonn. Veiðiréttur Færeyinga væri
bundinn við ákveóinn árstíma,
vetrarvertíð, og 15 skip, þó aldrei
fleiri en 8 í Iandhelgi í einu.
Heimild þessi sem og veiðisón
okkar — væru innan þeirra
marka heildarveiði, sem fiski-
fræðingar teldu stofninn þola.
Veiðitími tslendinga á Færeyja-
miðum (kolmunni) spannar árið
allt. Færeyingar fallast á að
minnka umsamda þorskveiði um
1000 tonn, úr 8 í 7 þús. tonn.
Jafnframt er samið um samstarf
um rannsóknir á norsk/ íslenzka
síldarstofninum.
Ráðherra vék nokkrum orðum
að samskiptum Islendinga og
Færeyinga og því, hve Færeying-
ar væru háðir fiskveiðum, jafnvel
í ríkara mæli en Islendingar.
Sjálfstæð fiskveiði-
stefna Færeyinga.
Magnús T. Ólafsson (SFV) fór
nokkrum orðum um sjálfstæða
fiskveiðistefnu Færeyinga, sem
hefðu kosið að standa utan EBE,
og fylgja eigin fiskveiðistefnu,
sem kæmi á marga grein heim við
íslenzka fiskveiðihagsmuni. Vitað
væri að EBE beitti þrýstingi til að
fá Færeyinga til að láta af sjálf-
stæðri stefnu í fiskveiðimálum og
falla inn í fiskveiðisamstarf EBE-
ríkja. Það væri okkur í hag að
Færeyingar héldu sjálfstæðri
fiskveiðistefnu sinni.
Ljóst væri einnig, að afstaða
okkar til Færeyinga gæti haft
áhrif á framvindu mála á hafrétt-
arráðstefnu Sameinuðu þjóðanna,
en í drögum að hafréttarsáttmála,
sem enn er óafgreiddur, væri gert
ráð fyrir þvi að fullnýti strandríki
ekki veiðiþol fiskstofna, bæri því
að opna öðrum veiðimöguleika.
Loðna væri ekki fullnýtt að dómi
fiskifræðinga.
MTÓ ræddi fiskveiðimál Færey-
inga og itrekaði, að yrðu þeir að
lúta að vilja EBE-rikja, myndu
þau fá sterkari afstöðu gagnvart
íslendingum og Norðmönnum en
nú væri. Þetta yrði að hafa i huga
samhliða hinum gagnkvæmu fisk-
veiðiréttindum og frændsemi við
góðan granna.
Styrkir stöðu
okkar út á við.
Matthías Bjarnason, sjávarút-
vegsráðherra, rakti efnisatriði
samkomulags við Færeyinga,
gagnkvæman veiðirétt og lækkun
á veiðiheimildum þorsks um 1000
tonn. Hann ræddi og ákvæði
draga að hafréttarsáttmála, sem
fælu í sér hugsanlegar heimildir
til annarra, ef veiðiþol tegundar
væri ekki fullnýtt af strandriki.
Samningur þessi styrkti stöðu
okkar út á við þ.e. á hafréttarráð-
stefnu S.þ.
Ráðherrann sagðist bjartsýnn á
að við myndum nýta i ríkara mæli
en áður veiðiheimildir á Færeyja-
miðum. Loðnuvertíð lyki i endað-
an marz og væri þá æskilegt, að
nótaskip færu á kolmunnaveiðar,
til að veiðitimi yrði samfelldur.
Þá væri ákv. samnings um sam-
starf í rannsóknum á sildar- og
kolmunnastofni mikils virði.
Eigum aö hagnýta
þorskinn einir.
Jón Á. Héðinsson (A) sagði
m.a. að veiðiheimildir til Færey-
inga á umsömdu loðnumagni
væru sjálfsagðar, að óbreyttum
aðstæðum. Hins vegar værum við
ekki aflögufærir þegar kæmi að
þorskstofninum. Veiðiheimildir
til Færeyinga á þorski væru of-
rausn, sem við gætum ekki leyft
okkur lengur.
JÁH sagði að banna ætti veiðar
með flotvörpu. Ef slíkt hefði verið
gert í upphafi árs, hefði ekki
þurft að koma til veiðistöðvunar
íslenzka togaraflotans nú. Hann
krafðist þess að ríkisstjórnin léti
þinginu í té vitneskju um, hvort
framhald yrði á veiðiheimildum
Færeyinga á þroski á Islandsmið-
um.
Uppsegjanlegur
samningur.
Matthfas Bjarnason, sjávarút-
vegsráðherra, sagði að umspurðar
veiðiheimildir • til Færeyinga
væru uppsegjanlegar með 6 mán-
aða fyrirvara, hvenær sem væri.
Ríkisstjórnin hefði hins vegar
ekki tekið afstöðu til uppsagnar.
Tillögur um slíkt hefðu heldur
ekki komið fram.
Ráðherra sagði að deilur um
flotvörpu heyrðu ekki til þessari
umræðu. Skoðanir væru skiptar
um það veiðarfæri. LlU vildi
banna það. Hann hefði fengið
skeyti frá meir en 40 togurum,
sem vóru að veiðum þegar sam-
þykkt LlU var gerð þar sem hinu
gagnstæða hefði verið haldið
fram. Fiskiþing hefði fellt bann
við flotvörpu. Fulltrúar frá FFSÍ
hefðu rætt við sig og verið svipaðs
sinnis, þótt FFSl-þing hefði ekki
gert samþykkt i málinu. Ráðherra
sagði það aðalatriði að standa
þann veg að ákvörðunum um
veiðarfæri, möskvastærð, að smá-
fiskur yrði ekki drepinn, sem og
um veiðihömlur, friðuð svæði og
veiðibönn, að ekki væri gengið á
stofninn. Beina þyrfti veiðisókn í
vannýtta fiskstofna í ríkara mæli
en verið hefði.
Með síðasta þorsk-
inn í höndunum.
JÁH sagði að þegar þyrfti að
segja upp þorskveiðiheimildum
Færeyinga með sex mánaða fyrir-
vara. Hrygningarstofninn væri
kominn niður fyrir 200 þús. tonn.
Við værum senn með síðasta
þorskinn í höndunum. Slíkt byði
ekki upp á samninga um erlendar
veiðiheimildir, jafnvei þótt Fær-
eyingar ættu í hlut. Skylda væri
að takast á við vandann og ná upp
þorskstofninum. Ella væri ekki
lífvænlegt í þessu landi. Rikis-
stjórnin sigldi hér of glannalega,
hefði haldið að sér höndum og
ekki gætt skyldu sinnar.
Segja ber upp þorskveiðisamn-
ingum við Færeyinga strax, sagði
JÁH. Þeir geta fengið veiðileyfi
síðar, þegar stofninn hefur rétt
við.
Ómaklegar ásakanir.
Einar Ágústsson, utanríkisráð-
herra, minnti á, að erlendir veiði-
flotar h'efði tekið allt að 380.000
tonnum botnfisks á islandsmiðum
fyrir aðeins 6 árum. Dómstóllinn i
Haag, sem fjallað hefði um veiði-
heimildir Breta og V-Þjóðverja,
hefði talið sameiginlegt árlegt
veiðimeðaltal þessara tveggja
þjóða um 290.000 tonn á ári á
Islandsmiðum.
A FUNDI efri deiidar Álþingis á
miðvikudag mælti dr. Gunnar
Thoroddsen iðnaðarráðherra
fyrir frumvarpi um Blönduvirkj-
un, en frumvarp þetta er endur-
flutt og nú með nýjum kostnaðar-
áætlunum svo og umsögnum
iðnaðarnefndar neðri deildar,
Rafmagnsveitna ríkisins og út-
drætti úr umsögn Orkustofnunar.
Dr. Gunnar Thoroddsen sagði
að Blönduvirkjun væri í hópi hag-
stæðustu vatnsaflsvirkjana og
væri kostnaður áætlaður 14,8
milljarðar á verðlagi marzmánað-
ar s.l. Iðnaðarráðherra sagði
vikrjunina liggja vel við orku-
flutningum, hún væri utan eld-
virkra svæða og miðlunarmögu-
leikar hennar væru góðir. Einn
galla sagði ráðherra að vikrjunin
hefði i för með sér, en hann er sá
að nokkur hluti ræktaðs lands fer
undir vatn, en gert væri ráð fyrir
að mæta því með því að rækta upp
Áfengissektir
hækkaðar
Fram hefur verið lagt stjórnar-
frumvarp um breytingu á áfengis-
lögum, þ e um hækkum áfengis-
sekta i athugasemdum við frum-
varpið segir
Vegna verðbreytinga eru sektar-
ákvæði i VIII kafla áfengislaganna
úrelt orðin, og er knýjandi þörf á að
þau verði hækkuð Sektaákvæðin
eru mjög sundurliðuð. og lágmark
og hámark refsingar sett fyrir brot á
einstökum greinum laganna Er
hætt við að refsirammi laganna
verði fljótlega of þröngur, ef áfram
er haldið sama hlutfalli, enda hefur i
Ijós komið að refsiramminn bindur
um og hendur dómstóla við ákvörð-
un refsingar, og einnig við ýmsar
nauðsynlegar aðgerðir við rannsókn
mála, t d húsleit Er lagt til að
refsiákvæði laganna verði dregin
saman i eina almenna grein, þannig
að refsiramminn verði almennt
óbundinn að öðru leyti en því sem
leiðir af sektahámarki hegningar-
laga, sem nú er 5 millj kr., sbr lög
nr 101/1 976. en þar er og heimil
að að beita fésekt samhliða refsivist
Aðrar breytingar, sem felast i tiliög-
um þessum, leiða af brottfalli lág-
marks- og hámarksrefsingar, og er
ekki um að ræða efnisbreytingar Þó
eru ákvæðu um réttindasviptingu
eigi eins bundin og i gildandi
ákvæðum Loks er lagt til að breytt
verði ákvæðum i 27 og 30 gr
áfengislaganna, er varða yfirstjórn
áfengisvarna, til samræmis við þá
breytingu, sem gerð var frá ársbyrj-
un 1970 með reglugerð fyrir
Sjórnarráð islands
Fasteignaskattar
sveitafélaga
Fram hefur verið lagt stjórnar-
frumvarp um tekjustofna sveitarfél-
aga, er heimilar sveitarstjórn að
lækka eða hækka — um allt að
Nú er þetta veiðimagn komið úr
hátt í 380.000 tonnum niður i
25.000 á ári, þar af 8.500 tonn
þorskur. Svo leyfa menn sér að
segja að ríkisstjórnin hafi haldið
illa á málum, siglt óvarlega og
ekki náð árangri sem skyldi. I
kjölfar friðunar landhelgi af er-
lendri veiðisókn kæmu svo að-
gerðir heima fyrir.
Ráðherrann sagði: Ríkisstjórn-
in er ekki ein við stjórnvöl þess-
ara mála. Þingið allt situr við
hann. Engin formleg tillaga hefur
enn komið fram í þinginu um
uppsögn þessara veiðiheimilda
Færeyinga, nema ef skilja má
munnlega kröfu JÁH sem boðun
slíkra tillögu.
frekara landsvæði þess í stað. Um
bætur fyrir það land sem fara
kynni undir vatn sagði ráðherra
að viðkomandi hreppsfélögum
yrði látin í té ókeypis raforka sem
þau yrðu að sjá um að jafna milli
býlanna, sem í hlut ættu.
Gunnar Thoroddsen sagði að ár-
ið 1979 væri gert ráð fyrir að
Sigölduvirkjun yrði fullnýtt og að
Hrauneyjarfossvirkjun gæti tekið
til starfa árið 1982 og hún yrði
væntanlega fullnýtt árið 1986.
Þyrfti þá að vera tilbúin önnur
virkjun og þyrfti því að stefna að
þvi að Blönduvirkjun yrði næsta
stórvikjun er ráðizt yrði í. Á þessu
ári hefur verið varið um 60 m.kr.
til rannsókna m.a. á stiflustæði,
skurðleiðum ofl. og á næsta ári er
heimilt að verja um 100 m.kr. til
frekari rannsókna, en ráðherra
tók fram að rannsóknirnar sem
þegar væri búið að framkvæma
væru jákvæðar.
25% — hundraðshluta þá, sem
tilgreindir eru í 2 málsgr 3 gr
viðkomandi laga í greinargerð segir
m a :
Verði ákvæði um álagningu fast-
eignaskatts óbreytt. er Ijóst, að lág-
marksfasteignaskattur í nokkrum
sveitarfélögum mun á næsta ári
hækka — frá þvi sem var á þessu
ári — töluvert umfram almennar
hækkanir, sem orðið hafa og verða
væntanlega á þessu tímabili
Sérstaklega mun á slikt reyna i dreif-
býlishreppum, sem ekki hafa inn-
heimt fasteignaskatt með álagi á
þessu ári.
Til að bæta úr þessum annmarka,
sem leiðir af gildistöku nýs fast-
eignamats og niðurfellingu bráða-
birgðaákvæðis laga nr, 1 15/1976,
felst í frumvarpinu það nýmæli, að
sveitarstjórn verði heimilt að lækka
um allt að 25% þá lágmarksfast-
eignaskattsprósentu. sem tilgreind
er i 2 mgr 3 gr laga nr 8/ 1972
Jafnframt er hækkunarheimild sveit-
arstjórnar lækkuð úr 50% i 25%,
þannig að svigrúm sveitarstjórna til
álagningar fasteignaskatts helst
óbreytt eða 50%, frá þvi sem er i
gildandi lögum
Stjórn Sambands islenskra
sveitarfélaga hefur fjallað um frum-
varp þetta og látið i té eftirfarandi
umsögn:
„í framhaldi af viðræðum Hall-
grims Dalberg. ráðuneytisstjóra, við
undirritaðan í september s.l varð-
andi álagningu fasteignaskatts á ár-
inu 1978. eftir að lög nr
1 15/1976 falla úr gildi i lok þessa
árs, hefur stjórn Sambands isl sveit-
arfélaga fjallað um málið, og er
stjórnin sammála meðfylgjandi at-
hugasemdum
Þetta tilkynnist ráðuneytinu hér
með og væntir stjórnin þess. að
ráðuneytið muni hlutast til um téða
lagabreytingu
Lagt fram frumvarp
um Blönduvirkjun
Þingfréttir í stuttu máli