Morgunblaðið - 16.12.1977, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. DESEMBER 1977
21
araskólinn fái rétt til að útskrifa
stúdenta?"
Þó að sagan hafi þegar afgreitt
þetta tilvik, má manninn reyna af
því, hvernig hann svarar spurn-
ingunni. I örstuttu svari á einni
blaðsíðu metur Ágúst lögboðnar
og siðboðnar skyldur kennara í
ljósi menntunar þeirra, boðar þá
stefnu, sem síðar hlaut allsherjar-
viðurkenningu, að námsleiðir
skuli ekki rata í blindgötu, bendir
á sanngjarnt mat á þvi, hvaða
námsefni kennara skuli viður-
kennt til stúdentsprófs og vekur
athygli á brýnum viðfangsefnum í
framhaldsnámi kennara. Svari
sínu lýkur hann með eftirfarandi
orðum:
„Til þess að skólinn gæti bæði
veitt kennaramenntun og undir-
búning undir stúdentspróf tel ég
að bæta þyrfti 5. bekk við skól-
ann, og væri heppilegast að hann
starfaði í tveimur deildum, byggi
önnur deildin undir stúdentspróf,
en hin deildin veítti sérmenntun
fyrir smábarnakennslu eða
kennslu í einstökum greinum," —
Þessar hugleiðingar kunna nú að
virðast langt að baki, en tveimur
árum siðar var Ágúst skipaður í
nefnd, sem undirbjó nú lög um
Kennaraskólann. Þar voru hug-
myndir þessar teknar til greina i
meginatriðum. Treysti sú löggjöf
mjög stöðu skólans og varð for-
senda síðari þróunar.
í þriðja hefti Menntamála 1957
ritaði Ágúst greinarkorn og
nefndi Valfrelsi? Mér var nokkuð
kunnugt um hugmundir hans um
skóla- og uppeldismál og skrifaði
hann grein þessa og birti @ð
beiðni minni. Ég get þessa til
marks um það, hversu hlédrægur
hann var á marga lund og lét sér
hægt um að koma skoðunum sín-
um fyrir almennings sjónir.
Greinin er réttar þrjár blaðsíður
lesmáls. Ég dreg í efa að í öðrum
stað sé fjallað um jafnmörg meg-
inatriði uppeldis með jafnfáum
og jafnskýrum islenzkum orðum.
Kjarni greinarinnar er, svo sem
nafnið bendir til, valfrelsi í námi,
en í heild sinni er hún skörp
greining á markmiðum og gildi
menntunar og hlutverki skóla.
Ágúst var atkvæða- og frum-
kvæðismaður í félagsmálum
starfssystkina við Kennaraskól-
ann. Hinn 25. jan. 1959 ritaði
hann bréf til menntamálanefndar
efri deildar Alþingis f.h. Kenn-
arafélags Kennaraskóla íslands.
Bréfið er ritað í tilefni af flutn-
ingi frumvarps um breytingu á
lögum nr. 34/1946. Er það birt í 2.
hefti Menntamála 1959.
Meginefni frumvarpsins var á
þessa leið:
„Þó má skipa próflausa kenn-
ara, þegar þeir hafa starfað sem
ráðnir eða settir kennarar í 10 ár
eða lengur, ef hlutaðeigandi
skólanefnd, námsstjóri og
fræðslumálastjóri mæla með því.“
Bréfið er ekki síður gagnort og
efnismikið en greinin um val-
frelsi í skólum og birtir skoðun
Ágústs og kennarafélagsins á
verðleikum kennara, menntun
þeirra, skyldum og starfsskilyrð-
um. Er það merk heimild um þró-
unarsögu íslenzkrar kennarahug-
sjónar.
Námsflokkar Reykjavíkur,
stofnun þeirra og stjórn voru rík-
ur þáttur í lífsstarfi Agústs. Þar
sannreyndi hann í -verki þær
kenningar, er hann lýsti i grein-
inni um valfrelsið, og trúi ég að
viðgangur þeirra sé skýrt dæmi
um það, hversu raunsær og glögg-
ur Agúst var á brýnar þarfir og
varanleg gildi.
Námsflokkarnir döfnuðu undir
stjórn hans, námsgreinum fjölg-
aði og starfið þróaðist. Þeir voru
um skeið einn fjölmennasti fram-
haldsskólinn í höfuðborginni. Oft
velti ég þvi fyrir mér, hvort kenn-
arasveit annars skóla mýndi bet-
ur mönnuð á landi hér. Ef fast
þykir að orði kveðið, er vert að
minnast þess að Ágúst sótti drjúg-
* an liðsafla í raðir prófessora við
Háskóla Islands. — Kennsluna
sóttu nemendur að starfsdegi
loknum. Hópurinn var ákaflega
sundurleitur á flesta lund, menn
voru á öllum aldri, gegndu ólikum
störfum, áttu breytilegan náms-
feril að baki og bjuggu við ólíkan
hag. Sameiginlegur öllum var ein-
lægur vilji á því að bæta menntun
sína og torfundnir ánægjulegri
nemendur. — Áratugir liðu frá
því að Agúst kom námsflokkun-
um á laggirnar 1939 til þess er
fullorðinsfræðsla, símenntun,
ævimenntun og önnur hliðstæð
hugtök urðu kjörorð og yfirskrift
á stefnulýsingum umbótamanna í
fræðslumálum.
Einhverju sinni á þeim árum er
ég var hvað léttastur til verka bað
Ágúst mig og nokkra unga kenn-
ara við námsflokkana að hjálpa
sér kvöldstund við að skrá nem-
endur og raða þeim i flokka.
Hófst verkið laust eftir kvöldmat.
Mér hafa jafnan þótt haustnætur
langar, en svo leið kvöldið, að
ekki var slakað á vinnunni og
ekki var orði að þvi vikið fyrr en á
sjötta tímanum um morguninn.
Þá þakkaði Agúst okkur vel unnið
verk, en engan vott sá ég þess, að
honum þætti vinnutiminn umtals-
verður að öðru leyti. Þannig
komst hann yfir tvöfalt verk.
Ég þakka Agúst samfylgdina og
ástvinum hans flyt ég samúðar-
kveðjur.
Broddi Jóhannesson
I þessum minningarorðum er
ekki ætlunin að rekja ævi-, náms-
og starfsferil Ágústar Sigurðsson-
ar cand. mag. Ætlunin er einkum
að minnast verka hans sem náms-
bókahöfundar.
Fyrsta dönskukennslubók
Ágústar, „Danski leskaflar fyrir
islenska skóla“, kom út árið 1938.
Sú bók og síðari útgáfur
„Danskra leskafla" bera glöggan
vott um áhuga höfundarins á að
bæta þann bókakost sem völ var á
fyrir dönskunám í skólum lands-
ins og gera efnið nútímalegt og
fjölþætt. Auk frásagna og bók-
menntalegs efnis í lesköflunum
fær fræðandi efni um atvinnu- og
þjóðlíf meira rúm í þessum bók-
um en áður hafði tiðkast i hlið-
stæðum verkum.
1939 — 1940 komu út byrjenda-
kennslubækur eftir Agúst,
„Kennslubók i dönsku I—II“.
Þær bera með sér að höfundur
hefur keppt að því marki að
semja bækur sem gætu gert nám-
ið sem auðveldast og árangursrík-
ast. I formála segir: „ — hefur
verið lögð áhersla á að gera þessa
byrjendabók eins auðvelda og
frekast er unnt“. Til þess að ná
þvi markmiði velur höfundur efni
og framsetningu, sem var nýjung
hér á landi á þeim tíma og hefur
áreiðanlega kostað mikla vinnu
og yfirvegun, og ber vott um við-
leitni hans til að setja sig í spor
nemandans.
Agúst Sigurðsson vann að því
alla ævi að gera kennslubækur
sínar betri og aðgengilegri. Þetta
kemur glöggt í ljóst þegar hinar
Framhald á bls. 19
LÆKJARGÖTU 2 SÍMI FRÁ SKIPTIBORÐI 28155