Morgunblaðið - 05.11.1985, Blaðsíða 13

MORGUNBLA.ÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 5. NÓVEMBER1985
13
Helga Þórarinsdóttir, lágflólnleikarL
SellósnillingiiiinB Erhng BMndal Bengtsson
Erling Blöndal Bengtsson
Sinfóníutónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Efnisskri:
Páll ísólfsson/ Inngangur og pass-
akaglía í f-moll.
Camille Saint-Saéns/ Konsert nr.
1, fyrir hnéfiðlu.
Richard Srauss/ Don Kíkóte,
Tónaljóð í tilbrigðaformi.
Flytjendur:
Erling Blöndal Bengtsson, selló-
leikari.
Helga Þórarinsdóttir, lágfiðluleik-
ari.
Stjórnandi:
Jean-Pierre Jacquillat
Tónleikarnir hófust á verki
eftir Pál ísólfsson, sem hann
upphaflega samdi fyrir orgel og
er að formi til inngangur og
passakaglia. Verk þetta er stór-
vel samið, hefðbundið að gerð en
ber samt merki þeirrar nýsköp-
unar rómantiska tímans, sem
síðar leiddi til upphafs núfeíma-
tónlistar. Undirritaður hefur
heyrt þær íslensku hljómsveitir,
sem í gegnum árin hafa leikið
verkið og gekk þá á ýmsu í flutn-
ingi þess, því bæði er það all
erfitt í leik og auk þes var hljóm-
sveitin ekki ávallt í stakk búin
til að skila verkinu sem skyldi.
Nú er hljómsveitin í því formi,
sem telja verður það besta hing-
að til og þá hefði mátt vænta
þess að verkinu yrði gerð betri
skil en áður. Það mun að nokkru
leyti vera svo, en á móti kemur,
að nú var verkið nánast leikið í
gegn og það veit hver sem hlýtt
hefur að marki á tónlist, að
minnsta lagferli þarf jafn mikla
athygli flytjandans og viðamikill
og erfiður tónbálkur. Á þennan
hátt var verk Páls ísólfssonar
bæði vel og illa flutt. Annað
verkið á efnisskránni var Kon-
sert eftir Saint-Saens, með Erl-
ing Blöndal Bengtsson sem ein-
leikara. Það þarf vart að nefna
það að Erling Blöndal lék kon-
sertinn mjög glæsilega allt að
því sem kalla mætti að „fullgert
væri“. Saint-Saéns var mikil
hamhleypa til allra verka og hélt
óskertu starfsþreki fram til þess
síðasta, en hann náði því að halda
upp á áttugasta og sjötta aldurs-
ár sitt. Þrátt fyrir að hann væri
sakaður um að vera ófrumlegur
var hann viðurkenndur fyrir
glæsileg vinnubrögð og þar af
hafa mörg verka hans lifað sig
fram hjá gleymskuáráttu sög-
unnar. Meðal þeira verka er
sellókonsertinn f a-moll og bar
leikur meistara Erlings Blöndals
Bengtssonar það með sér, að ekki
eigi fyrir þessum konsert að fara
sem þeim verkum, er sagan
breiðir yfir slæðu gleymsku og
óminnis. Sfðasta verkið var tóna-
ljóðið fræga, Don Kíkóte, eftir
Richard Strauss. Frá hendi tón-
skáldsins er verkið samið fyrir
hljómsveit, en einstaka strófur
og leiðandi hugmyndir eru ritað-
ar fyrir einleiksselló og lágfiðlu.
Það þekkist að ráðnir eru sér-
stakir einleikarar og jafnvel
einnigeinleiksfiðlari, en oftar þó,
að þessi einleikshlutverk eru
fengin fyrirliðunum í viðkom-
andi hljóðfæraflokki hljómsveit-
anna. Það bar hins vegar vel f
veiði, að fá Erling Blöndal
Bengtsson til að leika sellórödd-
ina, en auðvitað hallaði nokkuð
á, þar sem lágfiðluröddin var
lögð í hendur hljómsveitar-
manns, Helgu Þórarinsdóttur,
sem gerði hlutverki „Sansjó
Pansa" mjöggóð skil, hljómsveit-
inni til mikils sóma. Tónaljóðið
Don Kfkóte reynir mjög á alla
hljómsveitina, sem í heild stóð
sig með mestu prýði, þó nokkur
„intónasjón", atriði tækjust
heldur miður, eins og t.d. siðasti
hljómurinn, sem merkir það
augnablik er Don Kíkóte yfirgef-
ur þennan heim í friðsæld og
elsku. Jean-Pierre Jacquillat
leiddi hljómsveitina af gætni og
var tempó verksins heldur sam-
fellt og minna gert úr því að
styrkja leikræna gerð þess en
æskilegt mætti teljast og hljóm-
sveitin hefði trúlega getað leyst
vel af hendi. Hvað sem þessu
líður er það gleðilegt að nú skuli
vera farið að hylla undir það, að
hljómsveitin geti skilað verkum
eins mesta „instrúmentör“ tón-
bókmenntanna, með þeim glæsi-
brag og öryggi sem þar þykir
hæfa.
Það verður aldrei of oft sagt,
að Erling Blöndal Bengtsson er
snillingur og í flutningi selló-
verka eftir J.S. Bach er hann trú-
lega fremstur meðal jafningja
einna f tækni og kunnáttu. í þau
skipti sem Erling Blöndal hefur
flutt sellósviturnar, hefur hann
ávallt bætt einhverju við og nú
er næsta víst, að leikur hans að
þessu sinni er með allt öðrum
formerkjum, nema ef til kemur,
þrátt fyrir að verkin eru eins
leikin, að upplifun hlustenda sé
það sem tekur breytingum. Eitt
er merkilegt við flutning Erlings
Blöndals Bengtssonar og það er
sú „mystík“, er hann gefur verk-
unum. Þessi dulúð er ef til vill
vegna þess, hverju hann heldur
leyndu af sér sjálfum. Djúpstæð-
ar tilfinningar eru helgidómur,
sem þá fyrst fá kynngimagnaðan
kraft, að þeim, þrátt fyrir virkni
þeirra, sé haldið duldum. Þrjár
sfðustu svíturnar eftir J.S. Bach
eru stórbrotin verk, ekki aðeins
frá tæknilegu sjónarmiði, heldur
sem stórbrotin einræða og aðeins
þeir, sem hafa löngu yfirunnið
tæknierfiðleika þá er þessi verk
búa yfir, geta gætt ræðu sfna
þeim krafti er ónýtir fyrir mönn-
um öll skynsamleg rök og skýr-
ingar. Leikur Erlings Blöndals í
Prelúdíu fjórðu svítunnar og
Saraböndunni var slegin slikum
galdri fegurðar, að goðgá er að
jafna nokkru við. Tæknilegur
glæsileiki í Allemande- og Bour-
rée-þáttunum og kraftmikill og
allt að því grófur leikur í Gigue-
Tónlistarhátíðinni að Gerðu-
bergi var haldið áfram um síðustu
helgi, með tónleikum og málverka-
sýningu en að þessu sinni var
flautu- og gítarleikur á tónleika-
dagsskránni. Flytjendur voru
Kolbeinn Bjarnason og Páll Ey-
jólfsson. Þeir hafa um langt skeið
unnið saman og að þessu sinni
fluttu þeir tónlist frá ýmsum
tímum, meðal annars eftir Loca-
telli, Kummer, Pergolesi, Ibert,
Takács og tvö lög eftir íslensk tón-
skáld, þá Atla Heimi Sveinsson
og Eyþór Þorláksson. Tónleikarnir
hófust á Lítilli miðaldasvftu eftir
DemiIIac. Þá komu þekktari nöfn
eins og Locatelli, með sónötu f
D-dúr og Kummer með Nocturno
og lauk fyrri hluta tónleikanna
með Intermezzo eftir Atla Heimi
úr leikritinu Dimmalimm. Leikur
Kolbeins og samspil hans við Pál
Eyjólfsson var gætt þokka og á
köflum fallega útfærð. Eftir hlé
þættinum gaf verkinu sterkan og
marglitan blæ, án þess að raska
nokkru um heild verksins og stfl.
í tveimur siðustu svítunum er
Bach farinn að vinna sig út úr
formi svftanna á svipaðan hátt
og Beethoven í strengjakvartett-
unum. Prelúdían í fimmtu svít-
unni er tvískipt og Allemande-
og Courante-kaflarnir eru sér-
kennilega breyttir í gerð.
í þessari sömu svitu einni er
Sarabandan einrödduð, furðuleg-
ur vefnaður, sem Erling Blöndal
lék meistaralega vel. Stórbrotn-
asta svítan er sú sjötta og þar
gneistaði oftlega af leiksnilld
sellósnillingsins og til að nefna
eitthvað sérstakt, þá var Pre-
lúdían hreint ótrúlega glæsileg,
sömuleiðis sérkennilegur Alle-
mande-þátturinn, Courante-þátt-
urinn leikandi fjörugur og Sara-
bandan, sú magnaða tónsmíð,
með því fallegasta á þessum tón-
leikum, sömuleiðis Gavotturnar,
sérstaklega sú seinni, með sinni
alþýðlegu leikandi og sá dæma-
lausi Gigue, sem er einn af best
gerðu þáttunum í öllum svítun-
um. Flutningur sjöttu svítunnar
var sannarlega hápunktur tón-
leikanna og sennilega einn af
meiri háttar viðburðum í stuttri
sögu hljómleika á íslandi. Fyrir
utan að þakka meistara Bach og
sellósnillingnum Erling Blöndal
Bengtssyni fyrir ógleymanlega
stund er rétt að óska Kammer-
músíkklúbbnum til hamingju
með að hafa staðið fyrir slíkum
tónlistarviðburði.
voru verk eftir Eyþór Þorláksson
er hann nefnir Aire de Garbi og
þá nokkuð skemmtilega unnin
sónata en mislit í stíl eftir Dall-
inger. Þetta verk og tvö næstu,
Entracte, eftikr Ibert og Diverti-
mento, eftir Takacs voru viða-
mestu verkin á efnisskránni og
mátti greinilega heyra að Kol-
beinn kann eitt og annað fyrir sér,
þó honum láti einnig vel að fást
við fíngerða hiuti, eins og Siciliano
eftir Pergolesi, sem var síðasta
verkefni tónleikanna. Þrátt fyrir
að þetta væru ekki átakstónleikar,
voru þeir þokkafullur í bestu
merkingu orðsins og var samspil
þeirra félaga mjög gott, sérstak-
lega í verki Takács, sem er á köfl-
um skemmtilega unnið í hryn.
Tónlistarhátíðinni að Gerðubergi
verður framhaldið næsta sunnu-
dag með söngtónleikum Sigrúnar
Gestsdóttur.
Þokkafullir
tónleikar
Land míns fóður:
Uppselt á 25 sýningar
AÐSÓKN á söngleikinn „Land raíns
föður“ hefur verið mjög góð og hefur
verið uppselt á allar sýningar til
þessa, en 25. sýning verður í kvöld.
Að sögn forsvarsmanna Leikfélags
Reykjavíkur er þessi mikla aðsókn
einsdæmi hin síðari ár, en einnig er
uppselt á allar sýningar næstu viku
og uppselt er á helgarsýningar allt
fram í desember, segir f frétt frá LR.
Höfundur verksins er Kjartan
Ragnarsson, en Leikfélag Reykja-
víkur hefur áður sett á svið leik-
húsverk eftir hann sem notið hafa
mikilla vinsælda, „Saumastofuna"
og „Ofvitan", sem gengu í Iðnó í
mörg ár og sáu hvort um sig meira
en 40 þúsund manns.
Söngleikurinn „Land míns föð-
ur“ gerist á tímabilinu frá 1940—
1945 og fjallar um lífið og tilveruna
á stríðsárunum í Reykjavík. Við
sögu koma hernámið 1940, stofnun
lýðveldisins 1944 og þær breyting-
ar sem stríðið hafði f för með sér
fyrir islenskt þjóðfélag.
Tónlistin i söngleiknum er eftir
Atla Heimi Sveinsson og er hún i
hefðbundnum stríðsárastil, hljóm-
sveitarstjóri er Jóhann G. J6-
hannsson en sex manna hljómsveit
sér um fjörið. Leikmynd gerði
Steinþór Sigurðsson, búninga
Gerla, dansahöfundur er ólafía
Bjarnleifsdóttir en lýsingu annað-
ist Daníel Williamsson. Leikstjóri
er Kjartan Ragnarsson.
Með helstu hlutverk fara: Sigrún
Edda Björnsdóttir, Helgi Björns-
son, Steinunn ólina Þorsteins-
dóttir, Jón Sigurbjörnsson, Mar-
grét Helga, Aðalsteinn Berdal,
Ragnheiður Arnardóttir, Guð-
mundur Pálsson, Gísli Halldórs-
jion og Karl Ágúst Úlfsson.
Atriði úr söngleiknum „Land míns foður“ eftir Kjartan Ragnarsson.