Morgunblaðið - 07.02.1988, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1988
Það eru forréttíndi
að skrifa á íslensku
Það er mikill blómailmur í
stofunni hjá Thor, stórar
hvítar liljur, bláar nell-
ikkur og gular mimosur
í misjafnlega stórum vös-
um standa á hillum og borðum,
stærstur er þó postulínsvasinn á
stóra gamla borðstofuborðinu í
borðstofunni. Öll þessi blóm hafa
Thor verið send af vinum og velunn-
urum til þess að samfagna honum
vegna bókmenntaverðlaunanna
sem Norðurlandaráð sæmdi hann
nýverið. Samtal okkar Thors fer
fram í borðstofunni og ég hef orð
á því í upphafí að postulínsvasinn
og borðstofuhúsgögnin séu eiguleg-
ir munir. „Þetta er hvort tveggja
úr búi foreldra minna," svarar Thor.
„Ég held að húsgögnin séu ekta
ensk Chippendalehúsgögn“. Við ér-
um varla sest til að tala saman
þegar síminn hringir og það er rétt
forsmekkurinn að því sem koma
skal í þeim efnum. Það eiga marg-
ir erindi við Thor þessa dagstund
sem ég er í heimsókn og hann
mælir á ýmsar tungur í þeim sam-
tölum. Meðan Thor spjallar skoða
ég hinar fjölmörgu myndir og mál-
verk sem er þétt raðað á veggi
heimilisins og sný ekki aftur til
borðstofunnar fyrr en Thor hefur
lokið viðræðum við útlendan útgef-
anda sem, einn af mörgum, vill
gefa út bók Thors: Grámosinn glóir.
Fæddist og bjó í Endinborg
til finun ára aldurs
Thor Vilhjálmsson er fæddur í
Edinborg, elstur bama Guðmundar
Vilhjálmsonar, seinna forstjóra
Eimskipafélags íslands og konu
hans Kristínar, sem var sjötta bam
hjónanna Margrétar og Thors Jen-
sen. „Faðir minn byijaði ellefu ára
gamall að vinna í Kaupfélagi Þing-
eyinga. Hann fékk litla skólagöngu
en var þó í unglingaskóla hjá Bene-
dikt Bjömssyni, sem var fæddur
kennari. Að öðru leyti var pabbi að
mestu sjálfmenntaður maður, hann
keypti sér þó tilsögn í tungumálum.
Hann dáði aldamótaskáldin og
kunni mikið af ljóðum eins og títt
var um ýmsa af hans kynslóð. Hann
fór komungur út í heim með traust
nokkurra foringja í þingeysku
bændamenningunni í veganesti,
meðal þeirra voru þeir Pétur á
Gautlöndum og Benedikt frá Auðn-
um. Fyrst var faðir minn veturlangt
í Kaupmannahöfn, þá var aðal til-
haldið hjá honum og íslenskum
vinum hans að fá sér kaffí og vfnar-
brauð einu sinni í viku. Þaðan fór
hann til New York og stóð þar fyr-
ir stofnun skrifstofu Sambands
íslenskra samvinnufélaga, þá var
hann rúmlega tvítugur. Þar varð
hann óskaplega hrifinn af óperu-
söng og „uppgötvaði" Metropolitan-
óperuna. Þá heyrði hann alla þessa
stærstu syngja og ég ólst upp við
að í húsinu hjá okkur var hljóm-
plötusafn þar sem þau voru Caruso,
Antonio Scotti, Amélita Galli-curci
og fleiri. Frá New York fór faðir
minn til Edinborgar og stofnar þar
sömuleiðis skrifstofu fyrir Samband
íslenskra Samvinnufélaga og þar
fæddist ég árið 1925. Foreldrar
mínir höfðu þá verið í hjónabandi
í u.þ.b. ár. Helga fæddist ári seinna,
svo var eitt ár frí, þá fæddist Guð-
mundur og síðan Margrét. Svo kom
aftur hlé í eitt ár en þá fæddist
Thor Vilhjálmsson.
IjÖ8m:Óli K. MagnÚBson
Rœtt við Thor Vilhjálmsson rithöfund,
sem jyrir skömmufékk bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs
„Ég vanda mitt verk eins og
ég get og reyni að svara þeim
kröfum sem ég geri til sjálfs
mín, bæði sem maður og
rithöfundur. Mín skoðun er sú
að það fylgi því mikil ábyrgð
að vera rithöfundur.“ Þannig
farast Thor Vilhjálmssyni orð
í upphafi samtals sem fram fer
á heimili hans og konu hans
Margrétar Indriðadóttur
fyrrum fréttasljóra
Ríkisútvarpsins. Thor hlaut
fyrir skömmu
bókmenntaverðlaun
Norðurlandaráðs fyrir bók sína
Grámosinn glóir. Ritverk eftir
Thor hafa áður verið lögð fram
til þessara verðlauna af
íslands hálfu.
Ég hef heyrt að fyrst hafí verið
talað um að þetta hús yrði skóli.
Þá var enn sá tími að orðið gilti
svo afí hafði aðeins munnlegt loforð
en það dugði skammt þegar til átti
að taka, þessi húsbygging fór illa
með fjárhag hans. Helga amma
mín var dáin áður en ég kom til
íslands fímm ára gamall en Vil-
hjálmi afa mínum kynntist ég vel
og þótti mikið til hans koma. Ég
var hjá honum og Maríu á Húsavík
sumar eftir sumar í bemsku.
Afí minn Thor Jensen var dansk-
ur maður að ættemi en tók ástfóstri
við ísland og leit á sig sem íslend-
ing eftir að hafa verið búsettur hér
allt frá því hann var komungur
maður. Hann hélt burt af sínum
bemskuslóðum í Danmörku og ég
held helst að hann hafí ætlað að
leggja undir sig heiminn. Hann
gerðist seinna athafnamaður hér á
landi. Hann kynntist ungur Mar-
gréti Þorbjörgu Kristjánsdóttur,
þau giftust og unnust hugástum.
Ég minnist þess að þegar þau höfðu
verið gift í 50 ár komu böm þeirra
tólf, tengdaböm og bamaböm sam-
Hallgrímur bróðir minn, sem dó
þréttán ára gamall
Þótti mikið til afa sinna
koma
Faðir minn var sonur Vilhjálms
Guðmundssonar frá Brettingsstöð-
um í Flateyjardal og konu hans
Helgu ísaksdóttur. Þau áttu saman
tvö böm, föður minn og Maríu en
áður átti hann bam með Ólöfu,
tvíburasystur ömmu minnar, son
sem hét Óli. Bróðir Vilhjálms, Páll
Guðmundsson á Brettingsstoðum,
átti aðra systur ömmu minnar, af-
komandi þeirra er Stefán Jónsson
alþingismaður sem gaf út skemmti-
lega bók fyrir jólin þar sem hann
segir fallega frá afa mínum. Vil-
hjálmur afí minn fékkst við ýmis
störf, athafnamaður en kannski
ekki fésýslumaður að sama skapi
og atgerfí hans var mikið í flestu
öðru. Hann var hraustmenni mikið
en flíkaði því lítt. Faðir minn sagði
mér þó eina sögu sem lýsir vel kröft-
um hans. Eitt sitt voru menn að
bisa við að koma stórri og þungri
tunnu upp á stokka. Þeir stóðu ráð-
þrota því plankinn hafði brotnað
og komið kvöld og átti að lo.ka. Þá
tók karl tunnuna og reisti hana við
hné sér og setti hana upp á stokk
ana. „Þá sá ég að faðir minn var
sterkur, “ sagði minn faðir við mig.
Vilhjálmur byggði svipmikið hús
á bakkannum á Húsavík og gaf því
nafnið Hliðskjálf. Síðan byggði
hann Hallanda og er bara sund
á milli húsanna. Það virðist
tilkomulítið þegar það er séð
ofan frá en það nær raunar
niður í fjöru, þijár hæðir og
stendur í bröttum sjávar-
kambinum og sumum
þykir það með sér-
kennilegri húsum
landsins.