Morgunblaðið - 22.05.1993, Blaðsíða 31

ílúii í ÍAM /ÍUíA.UíVlJíitíÖM , —|U A I- 4 QQQ -- n, n , , U. ói
MUKerUINtSluAWlö laAUUAKUAUUK MAl lUUd
Aðilar skuldbundnir
til að semja um það
sama við aðra hópa
- segja forystumenn VSI
KRISTINN Björnsson, varaformaður VSÍ, segir að kjarasamningurinn
sem undirritaður var í fyrrinótt se sterkt fordæmi fyrir aðra aðila sem
eigi ólokið sinni samningsgerð. „Ég sé ekki betur en við séum að horfa
upp á módel að samningum og það verði afar erfitt fyrir menn að
reyna að semja um eitthvað meira en þarna er samið um og Vinnuveit-
endasambandið er ekki til viðræðu um það,“ segir hann. Benti Krist-
inn einnig á þessu til stuðnings að ríkið og Reykjavíkurborg væru
aðilar að þessum samningi.
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, segir að gerð
þessa samnings skuldbindi alla sem
að honum standa um að gera hvorki
annað né betra fyrir aðra hópa. „í
því fælust brigð og ég á ekki von á
að neinn sem að þessum samningi
kemur vilji standa að slíku,“ segir
hann.
Þórarinn sagði einnig að sú hætta
væri fyrir hendi að samningurinn
yrði aðeins til skamms tíma vegna
þess hve endurmatsákvæði hans
væru opin. Þótt samtök vinnuveit-
enda telji meiri líkur á að samningur-
inn standi til lengri tíma sé nægilegt
að einhver aðili samningsins, sem
vilji segja honum upp, rökstyðji að
hann telji að samningsforsendurnar
hafi ekki gengið fram til að samning-
arnir verði lausir.
Þórarinn sagði að meginmarkmið
samningsins væri að styrkja at-
vinnustigið, bæta samkeppnisstöð-
una um 6-7% á mælikvarða launa
á tímabilinu og lækka vexti.
Frumkvæði lífeyrissjóða í
vaxtamálum
Kristinn Björnsson segist telja að
náðst hefðu raunsæir kjarasamning-
ar sem tækju mið af ástandinu í
þjóðfélaginu. Sagði hann að miklu
skipti fyrir atvinnulífið ef tækist að
lækka vexti. „Það er líka tekið tillit
til þeirrar staðreyndar að fyrirtækin
í landinu eru ekki í stakk búin til
að greiða hærri laun,“ sagði Krist-
inn.
í sérstakri bókun ASÍ og vinnu-
veitenda segir að það sé mat samn-
ingsaðila að stjórnvöld geti náð fram
verulegri lækkun vaxta á næstu
mánuðum með því að dregið verði
úr lánsfjáreftirspurn ríkissjóðs með
aðhaldi að lántökum almennt og
tímabundnum takmörkunum á út-
gáfu húsbréfa. Framboð af lánsfé
verði aukið með verulegri lækkun á
bindiskyldu innlánsstofnana í Seðla-
banka og jafnframt verði reglur um
lausafjárhlutfall innlánsstofnana
rýmkaðar. „Náist ekki yfirlýst mark-
mið um vaxtalækkun dragi stjórn-
völd úr sölu spariskírteina ríkissjóðs
og beini lántökum sínum að hluta á
erlenda lánsfjármarkaði, m.a. með
útgáfu gengistryggðra ríkisverð-
bréfa sem bæði yrðu boðin til sölu
á innlendum og erlendum mörkuð-
um,“ segir í yfirlýsingunni.
Þar segir ennfremur; „I trausti
þess að stjórnvöld reynist viljug til
samstarfs um ofangreindar aðgerðir
og sýni þann vilja í verki eru samn-
ingsaðilar reiðubúnir til þess að beita
áhrifum sínum til þess að lífeyris-
sjóðirnir beini auknum hluta af ráð-
stöfunarfé sínu til kaupa á ríkisverð-
bréfum, einkum til skemmri tíma,
með það að markmiði að raunvextir
lækki um a.m.k. 1% á næsta hálfa
ári. Náist ofangreind markmið er
biýnt að annað skref verði tekið til
enn frekari vaxtalækkana. Hafi á
hinn bóginn á þessu sex mánaða
tímabili ekki verið gerðar þær ráð-
stafanir sem nægi til að vextir lækki
almennt á fjármagnsmarkaði, telja
aðilar forsendur fyrir framan-
greindri aðkomu lífeyrissjóða ekki
lengur fyrir hendi.“
Breytingar á gjöldum af
gosdrykkjum og sælgæti
Gerðar hafa verið breytingar á
orðalagi í yfirlýsingu ríkisstjórnar
vegna virðisaukaskatts af gos-
drykkjum og sælgæti og telja vinnu-
veitendur að það feli í sér að að
hætt hafi verið við að undanskilja
sælgæti og gosdrykki lækkun
skttsins í 14% en iðnrekendur brugð-
ust mjög hart gegn þeirri hugmynd
í seinasta mánuði. Var sú lækkun
ein metin til um eins milljarðs kr.
tekjutaps fyrir ríkissjóð. Skv. upplýs-
ingum Morgunblaðsins stendur hins
vegar ekki til af hálfu ríkisstjórnar
að lækka virðisaukaskattinn á þess-
um vörutegundúm. í yfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar nú segir að við fram-
kvæmd á skattlagningu sælgætis og
gosdrykkja verði þess gætt að sam-
keppnisstaða hliðstæðra vöruteg-
unda raskist sem minnst og hugað
verði að samkeppnisstöðu innlendrar
framleiðslu gagnvart innflutningi.
Kristinn staðfesti að þessi breyting
væri ekki endanlega útfærð.
Örva atvinnulífið
Hjörtur Eiríksson, framkvæmda-
stjóri Vinnumálasambands sam-
vinnufélaganna, sagðist telja að kja-
rasamningarnir yrðu farsæl lausn
fyrir þjóðina. „Það er vilji og skiln-
ingur á að það má ekki auka halla
ríkissjóðs en það má heldur ekki
taka erlend lán til að fjármagna
aðgerðirnar. Ég vona bara að með
þessum tveggja ára samningi náist
hér sá stöðugleiki sem á þarf að
halda til að örva atvinnulífið," sagði
hann.
Kaupmáttur talinn munu minnka um 1% á samningstímanum
Alþýðu-
sambandið
spáir 0,7%
verðbólgu
á næsta ári
Þróun kaupmáttar
á samningstímanum
Samningur á prundvellí yfiiiýsingar rikis-
stjórnarinnar an almennra launahækkana
Kaup-
máttur
maí 1993
júní Niðurgreiðslur = 0,3% aukning kaupmáttar Launabætur = 7.000 kr. að meðaltali
júlí Orlofsuppbætur = 8.000 kr.
ágúst
september 1 milljarður kr. í atvinnumál
október
nóvember Samningar opnir m.v. forsendur
desember Launabætur = 7.000 kr. að meðaltali Desemberuppbót = 13.000 kr.
janúar1994 Matarsk. lækkaður = 0,9% aukning kaupm.
febrúar
mars
apríl
maí Endurskoðun samnings
júní Launabætur = 7.000 kr. að meðaltali
júlí Orlofsuppbætur = 8.000 kr.
ágúst
september 1 milljarður kr. í atvinnumál
október
nóvember
desember Launabætur = 7.000 kr. að meðaltali Desemberuppbót = 13.000 kr.
janúar1995 Samningar lausir
97,9
98,5
97,6
Heimild: Hagdeild ASÍ
HAGDEILD Alþýðusam-
bandsins hefur reiknað kaup-
máttarþróun og verðlags-
áhrif kjarasamningsins og
þeirra aðgerða sem ríkis-
stjórnin hefur lofað í tengsl-
um við gerð samninga. Kaup-
máttur mun dragast saman
um tæplega 1% frá upphafi
til loka samningstímans skv.
mati ASÍ en um aðeins 0,4%
ef reiknað er skv. meðaltali
milli áranna 1993 og 1994.
Lægri virðisaukaskattur
Hraði verðbólgunnar frá upphafi
til loka yfirstandandi árs lækkar
úr 2,4% í 1,8% vegna lækkunar
virðisaukaskatts af matvælum og
á næsta ári verður verðbólgan 0,7%
frá upphafi til loka ársins miðað
við þessa áætlun og verðbreytingar
á miili áranna 1993 og 1994 nema
0,5%.
Svigrúm til 4% lækkunar
nafnvaxta
Samkvæmt upplýsingum hag-
fræðings ASÍ komu flest tilefni
þeirrar 1,8% verðbólgu sem spáð
er að verði á þessu ári fram á fyrri
hluta ársins. Það sem eftir er árs-
ins á lánskjaravísitalan aðeins að
hækka um 0,5% og telur ASÍ að
því sé að myndast svigrúm til 3-4%
lækkunar vaxta á almennum
skuldabréfum.
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegsráðherra um kjarasamningana
Vandi sjávarútvegsins viður-
kenndur með sanmingimum
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra segir að kjarasanmingar
þeir sem tókust í fyrrinótt geri ekki ráð fyrir óbreyttum aflaheimild-
um á næsta fiskveiðiári. „Þvert á móti gera aðilar vinnumarkaðarins
ráð fyrir því að breytingar geti orðið, sem feli í sér tekjuminnkun
fyrir sjávarútveginn," sagði Þorsteinn í samtali við Morgunblaðið í
gær.
Sjávarútvegsráðherra sagði að
kjarasamningurinn hefði gildi að því
leyti, að samningsaðilar viðurkenndu
vanda sjávarútvegsins og að nauð-
synlegt væri að grípa til efnahags-
ráðstafana til þess að bæta sjávarút-
veginum upp tekjutapið. „Ríkis-
stjórnin hefur svigrúm til þess að
gera það, innan þessara marka, án
þess að til uppsagnar á samningum
komi,“ sagði Þorsteinn.
„Ég tel þetta vera ásættanlegt og
sýna ákveðinn skilning á vanda sjáv-
arútvegsins. Hitt er auðvitað ljóst
að menn tefla á tæpasta vað með
þessum samningum, en það skiptir
mjög miklu máli að tryggja frið,“
sagði sjávarútvegsráðherra.
Gengisbreytingar hugsanlegar
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ, segir að báðir
samningsaðilar viðurkenni að ef for-
sendur samningsins bresti þá séu
hendur ríkisstjórnarinnar ekki
bundnar í gengismálum og í því fel-
ist viðurkenning á að ef væntingar
um afurðaverð standast ekki og afla-
brögð versni þá kunni að þurfa að
grípa til breytinga á gengi.
Genginu sett of þröng mörk
„Þegar menn marka forsendur
fyrir gengi í samningnum þá finnst
mér að þær séu mjög þröngar. Það
er talað um að verðlag þurfi að hafa
hækkað um 3% á þriðja ársfjórðungi
frá þeim fyrsta til þess að núverandi
gengisforsenda haldist, sem þýðir
að gengi geti breyst um 3% á þriðja
ársfjórðungi hafi verðlag ekki hækk-
að upp í það. Því miður bendir ekk-
ert til að svo verði þar sem verðlag
hefur frekar haldið áfram að lækka,“
sagði Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra útvegs-
manna
Kristján sagðist hafa orðið þess
var að misskilnings gætti varðandi
þá forsendu kjarasamningsins að
aflakvótar á fiskveiðiárinu 1993-
1994 yrðu ekki minni en á yfirstand-
andi fiskveiðiári. „Menn hafa talið
að þarna sé verið að semja um
óbreyttan aflakvóta á næsta fisk-
veiðiári, en Það eru menn auðvitað
ekkert færir um að gera og það er
ekkert á þeirra verkefnasviði. Þess
vegna skil ég þetta þannig að breyt-
ing á kvóta geti gefið svigrúm til
breytinga á gengi, og verð og magn
eigi svo að metast samstætt. Þetta
er því einungis forsenda sem byggð
er á þeirri forsendu samningsins að
gengi krónunnar verði innan viðmið-
unarmarka Seðlabanka íslands,"
sagði hann.
Kristján sagði alla hljóta að fagna
því að kjarasamningurinn hefði verið
gerður og þar með tryggður stöðug-
leiki, lág verðbólga og vinnufriður.
Þá fagnaði hann því að deilunni um
ráðstöfun aflaheimilda Hagræðing-
arsjóðs væri nú lokið.
„Þetta er allt mjög jákvætt, þó
að ég telji að þau mörk séu of þröng
sem genginu eru sett vegna þeirrar
slæmu stöðu sem sjávarútvegurinn
er nú í, og það þurfi að breyta geng-
inu meira en þessi viðmiðun sem
þarna er gefin. Það mun ekkert síð-
ur vera i þágu verkafólks en vinnu-
veitenda vegna þess að sú staða sem
uppi er í dag mun bara leiða til fleiri
gjaldþrota og minni atvinnu,“ sagði
Kristján Ragnarsson.
Verðtrygging á afurðum
„Þessir samningar eru auðvitað
gerðir við óskaplega erfiðar aðstæð-
ur, og þá ekki síst fyrir sjávarútveg-
inn, en við hefðum ekki gengið til
þessara samninga nema við hefðum
haft þá möguleika sem felast á viss-
an hátt í ákveðinni verðtryggingu á
afurðunum,“ sagði Arnar Sigur-
mundsson, formaður Samtaka fisk-
vinnslustöðva.
Amar sagði það einnig hafa hjálp-
að til við gerð kjarasamninganna að
menn hefðu trú á að vaxtalækkun
geti orðið hér á landi, og ekki sist
eftir þá yfirlýsingu sem ASÍ og
vinnuveitendur sendu frá sér varð-
andi vaxtamálin. Þá væri niðurfelling
tryggingargjalds á útflutningsstarf-
semi einnig mjög jákvætt innlegg,
og sömuleiðis endurgjaldslaus út-
hlutun aflaheimilda úr Hagræðingar-
sjóði. Þetta breytti því þó ekki að
halli yrði verulegur áfram í sjávarút-
vegi, og ljóst væri að þessir samning-
ar leystu það á engan hátt.
„Við gengum semsagt til þessa
leiks með þessa opnun í huga, nefni-
lega að ef verðlag fer ekki að hækka,
þá er þessi möguleiki í samningunum
að ekki verði undan því vikist að
grípa til efnahagsaðgerða. Auðvitað
vona allir að verðlag snúist til hins
betra og það reyni því ekki á þennan
þátt, en eins og útlitið er í dag er
alveg eins viðbúið að verðlag geti
lækkað eins og það standi i stað,“
sagði Arnar.